DOI issue:
Spis Treści
DOI article:Waźbiński, Zygmunt: Nicolas Poussin: w czterechsetlecie urodzin: uwagi na marginesie dwóch jubileuszy
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48918#0162
RECENZJE
poezjami (LeRime, 1602; Diceriesacre, 1614;La Galeria
1619), Poussinowi natomiast spłacił dług w inny sposób:
rekomendując go wpływowym, rzymskim amatorom
sztuki: Matteo Sacchettiemu, Cassianowi DalPozzo oraz,
być może, sędziwemu kardynałowi F. M. Del Monte. Na
wystawie znalazły się 4 rysunki (Windsor, Royal Libra-
ry)-
10. Na temat rzymskich mecenasów Poussina patrz E. FU-
MAGALLI we wstępie do katalogu wystawy.
11. Na wystawie pokazano obok serii Siedmiu Sakramentów
Świętych wykonanych w latach 1636-42 dla Cassiana Dal
Pozzo (w zb. Belvoir Castle, Rzym, Waszyngton), także
jej replikę wykonaną właśnie przez Poussina w latach
1644-48 dla Frearta de Chantelou (National Gallery of
Scotland, Edynburg).
12. Por. D. SPARTI, Le collezioni dal Pozzo. Storia di una
famiglia e del suo museo nella Roma seincentesca. Mo-
dena 1992; oraz studia F. Solinasa, I. Herklotza i innych,
opublikowane w różnych tomach "Quaderni Puteani".
13. F. BALDINUCCI, Notizie dei professori del disegno... .
Firenze 1847, V, s. 311: quel meraviglioso museo e
galleria, di cuiparlando il celebrepittoreNicolo Poussin,
soleva dire di essere allievo nelParte sue della casa e del
museo del Cavaliere dal Pozzo (wyd I: Firenze 1681-
1728).
14. Notabene w trakcie usuwania przemalować z berlińskie-
go Autoportretu zniknąłnapis "Deumbra etlumine", jaki
znajdował się na grzbiecie księgi trzymanej przez artystę;
okazało się, że został on tam umieszczony wtórnie, pra-
wdopodobnie pod wpływem ryciny Jean Pesne’a, będącej
odwróconą reprodukcją dzieła Poussina. Patrz P. RO-
SENBERG, katalog wystawy, nr 189.
15. Pobyt Nicolasa Guillaume, zwanego Nicolas de la Fleur,
w Rzymie, jest udokumentowany od 12 czerwca 1626 r.;
zob. J. THUILLIER, NicolasPoussin..., s. 247, nr 41.
16. Miejsce Gaspara Dugheta w 1635 r. zajął Jean Dughet, który
pozostał w pracowni Poussina do r. 1663, tamże, s. 118.
17. Zob. Ch. JOUANNY, Correspondence de Nicolas Pous-
sin. "Archives de Fart franęais", V, 1911, s. 151.
18. G. P. BELLORI, Le vite de pittori scultori ed architetti
moderni. (Ed. E. Borea i G. Previtali, Torino 1976 s. 459
wyd. I Roma 1672).
19. Patrz przyp. 10.
20. P. THAYER MAGUIRE, Seventeenth-Century Studies.
[W:] Center 14. Record ofActivities and Research Reports.
Washington, National Gallery of Arts, 1994 s. 83-84.
21. Na temat roli N. Desenfant zob. A. MORA WIŃSKA,
Kolekcjonerstwo polskie i Anglia w dobie Oświecenia.
Kontakty artystyczne Stanisława Augusta i Michała Po-
niatowskich z Noelem Desenfansem. [W:] Polska i An-
glia, stosunki kulturalno-artystyczne. Pamiętnik wy stawy
sztuki angielskiej. Warszawa, 1974 Muzeum Narodowe
s. 19-44.
22. P.ROSENBERG,NicolasPoussin..,,s.506: "Entreautres
proprietaires celebres, citons Reynolds, Colonne, Stanis-
las-Auguste Poniatowski, roi de Pologne, et le peintre et
marchand de tableaux, Fereol de Bonnemaison". Por.
także wystawę i katalog: Kolekcja dla Króla. Obrazy
dawnych mistrzów ze zbiorów Dulwich Gallery. Warsza-
wa. Zamek Królewski, 5 maja - 2 sierpnia 1992, Warsza-
wa 1992 ss. 136 oraz recenzję: D. JUSZCZAK, H.
MAŁACHOWICZ, Kolekcja dla Króla. Wymiana wy-
staw Dulwich Picture Gallery w Londynie - Zamek Kró-
lewskiw Warszawie. "Biul.Hist. Szt." R. LV, 1993, nr 2-3
s. 279-282.
23. Ch. DEMPSEY,Mavorsarmipotens: ThePoetica ofSelf-
Representation inPoussin’s "Marsand Venus". [W:] Der
Kiinstler iiber sich in seinem Werk. Internationales Sym-
posium der Bibliotheca Hertziana Romę 1989. Ed. M.
Winner, Weinheim 1992 s. 435-462, il. 459 - uważa ten
rysunek za autoportret Poussina.
24. Zob. J. THUILLIER, NicolasPoussin... , s. 104.
25. Np. Śpiąca Nimfa z londyńskiej National Gallery (H.
Winę) oraz różne obrazy atrybuowane Poussinowi, obe-
cnie na rynku sztuki (H. Brigstocke).
26. Odr. 1960, daty publikacji intwentarzaGiustiniani z 1638
przez L. SALERNO ("Burlington Magazine", CII, 684,
1960 s. 21-27 i CII, 686, 1960 s. 93-104) zajmowano się
raczej archeologiczną częścią tej wyjątkowo ważnej ko-
lekcji rzymskiej (m.in. E. CROPPER, Yincenzo Giusti-
niani’s "Galleria". The Pygmalion Effect, in: Cassiano
DalPozzo’śPaperMuseum, II, Ouaderni Puteani 3, Actes
ducolloąue London 1989, ed. 1992, s. 101-126).Natemat
mecenatu kardynała Del Monte, przyjaciela Giustinianie-
go, patrz Z. WAZBIŃSKI,// cardinale Francesco Maria
Del Monte 1549-1626, Mecenate di artisti, consigliere di
Pontefici e di Sovrani. Firenze, L. S. Olschki 1994 s. 185
i n.(obrazy Poussina znajdowały się u rodziny kardynała).
27. Np. list Poussina do Chantelou dotyczący zastosowania
modi muzycznych do malarstwa zaczerpnięty został od
szesnastowiecznego teoretyka muzyki Zarlina, patrz A.
MEROT we wstępie do katalogu wystawy paryskiej.
28. Przykładem "obróbki" ideologicznej dziełPoussinamoże
być umieszczenie napisów na jego Autoportrecie z Berli-
na, a zwłaszcza tytułu na księdze trzymanej przez artystę
De limine etcolore najpierw na grafice przez Jean Pesne’a
a następnie na samym malowidle; por. przyp. 14.
29. Por. A. FELIBIEN, Conferences de 1’Acadćmie Royale
de Peinture et de sculpture pendant 1’annee 1667, Paris
1668. Także: Y. DELAPORTE, Andre Felibien en Italie
(1647-1649). Ses visites a Poussin et Claude Lorrain.
"Gazette des Beaux Arts" LI, 1958 s. 193-214.
30. Przegląd badań w tym zakresie podał w skrócie P. RO-
SENBERG we wstępie do katalogu wystawy paryskiej;
por. także uwagi O. BATSCHMANNA, tamże.
152
poezjami (LeRime, 1602; Diceriesacre, 1614;La Galeria
1619), Poussinowi natomiast spłacił dług w inny sposób:
rekomendując go wpływowym, rzymskim amatorom
sztuki: Matteo Sacchettiemu, Cassianowi DalPozzo oraz,
być może, sędziwemu kardynałowi F. M. Del Monte. Na
wystawie znalazły się 4 rysunki (Windsor, Royal Libra-
ry)-
10. Na temat rzymskich mecenasów Poussina patrz E. FU-
MAGALLI we wstępie do katalogu wystawy.
11. Na wystawie pokazano obok serii Siedmiu Sakramentów
Świętych wykonanych w latach 1636-42 dla Cassiana Dal
Pozzo (w zb. Belvoir Castle, Rzym, Waszyngton), także
jej replikę wykonaną właśnie przez Poussina w latach
1644-48 dla Frearta de Chantelou (National Gallery of
Scotland, Edynburg).
12. Por. D. SPARTI, Le collezioni dal Pozzo. Storia di una
famiglia e del suo museo nella Roma seincentesca. Mo-
dena 1992; oraz studia F. Solinasa, I. Herklotza i innych,
opublikowane w różnych tomach "Quaderni Puteani".
13. F. BALDINUCCI, Notizie dei professori del disegno... .
Firenze 1847, V, s. 311: quel meraviglioso museo e
galleria, di cuiparlando il celebrepittoreNicolo Poussin,
soleva dire di essere allievo nelParte sue della casa e del
museo del Cavaliere dal Pozzo (wyd I: Firenze 1681-
1728).
14. Notabene w trakcie usuwania przemalować z berlińskie-
go Autoportretu zniknąłnapis "Deumbra etlumine", jaki
znajdował się na grzbiecie księgi trzymanej przez artystę;
okazało się, że został on tam umieszczony wtórnie, pra-
wdopodobnie pod wpływem ryciny Jean Pesne’a, będącej
odwróconą reprodukcją dzieła Poussina. Patrz P. RO-
SENBERG, katalog wystawy, nr 189.
15. Pobyt Nicolasa Guillaume, zwanego Nicolas de la Fleur,
w Rzymie, jest udokumentowany od 12 czerwca 1626 r.;
zob. J. THUILLIER, NicolasPoussin..., s. 247, nr 41.
16. Miejsce Gaspara Dugheta w 1635 r. zajął Jean Dughet, który
pozostał w pracowni Poussina do r. 1663, tamże, s. 118.
17. Zob. Ch. JOUANNY, Correspondence de Nicolas Pous-
sin. "Archives de Fart franęais", V, 1911, s. 151.
18. G. P. BELLORI, Le vite de pittori scultori ed architetti
moderni. (Ed. E. Borea i G. Previtali, Torino 1976 s. 459
wyd. I Roma 1672).
19. Patrz przyp. 10.
20. P. THAYER MAGUIRE, Seventeenth-Century Studies.
[W:] Center 14. Record ofActivities and Research Reports.
Washington, National Gallery of Arts, 1994 s. 83-84.
21. Na temat roli N. Desenfant zob. A. MORA WIŃSKA,
Kolekcjonerstwo polskie i Anglia w dobie Oświecenia.
Kontakty artystyczne Stanisława Augusta i Michała Po-
niatowskich z Noelem Desenfansem. [W:] Polska i An-
glia, stosunki kulturalno-artystyczne. Pamiętnik wy stawy
sztuki angielskiej. Warszawa, 1974 Muzeum Narodowe
s. 19-44.
22. P.ROSENBERG,NicolasPoussin..,,s.506: "Entreautres
proprietaires celebres, citons Reynolds, Colonne, Stanis-
las-Auguste Poniatowski, roi de Pologne, et le peintre et
marchand de tableaux, Fereol de Bonnemaison". Por.
także wystawę i katalog: Kolekcja dla Króla. Obrazy
dawnych mistrzów ze zbiorów Dulwich Gallery. Warsza-
wa. Zamek Królewski, 5 maja - 2 sierpnia 1992, Warsza-
wa 1992 ss. 136 oraz recenzję: D. JUSZCZAK, H.
MAŁACHOWICZ, Kolekcja dla Króla. Wymiana wy-
staw Dulwich Picture Gallery w Londynie - Zamek Kró-
lewskiw Warszawie. "Biul.Hist. Szt." R. LV, 1993, nr 2-3
s. 279-282.
23. Ch. DEMPSEY,Mavorsarmipotens: ThePoetica ofSelf-
Representation inPoussin’s "Marsand Venus". [W:] Der
Kiinstler iiber sich in seinem Werk. Internationales Sym-
posium der Bibliotheca Hertziana Romę 1989. Ed. M.
Winner, Weinheim 1992 s. 435-462, il. 459 - uważa ten
rysunek za autoportret Poussina.
24. Zob. J. THUILLIER, NicolasPoussin... , s. 104.
25. Np. Śpiąca Nimfa z londyńskiej National Gallery (H.
Winę) oraz różne obrazy atrybuowane Poussinowi, obe-
cnie na rynku sztuki (H. Brigstocke).
26. Odr. 1960, daty publikacji intwentarzaGiustiniani z 1638
przez L. SALERNO ("Burlington Magazine", CII, 684,
1960 s. 21-27 i CII, 686, 1960 s. 93-104) zajmowano się
raczej archeologiczną częścią tej wyjątkowo ważnej ko-
lekcji rzymskiej (m.in. E. CROPPER, Yincenzo Giusti-
niani’s "Galleria". The Pygmalion Effect, in: Cassiano
DalPozzo’śPaperMuseum, II, Ouaderni Puteani 3, Actes
ducolloąue London 1989, ed. 1992, s. 101-126).Natemat
mecenatu kardynała Del Monte, przyjaciela Giustinianie-
go, patrz Z. WAZBIŃSKI,// cardinale Francesco Maria
Del Monte 1549-1626, Mecenate di artisti, consigliere di
Pontefici e di Sovrani. Firenze, L. S. Olschki 1994 s. 185
i n.(obrazy Poussina znajdowały się u rodziny kardynała).
27. Np. list Poussina do Chantelou dotyczący zastosowania
modi muzycznych do malarstwa zaczerpnięty został od
szesnastowiecznego teoretyka muzyki Zarlina, patrz A.
MEROT we wstępie do katalogu wystawy paryskiej.
28. Przykładem "obróbki" ideologicznej dziełPoussinamoże
być umieszczenie napisów na jego Autoportrecie z Berli-
na, a zwłaszcza tytułu na księdze trzymanej przez artystę
De limine etcolore najpierw na grafice przez Jean Pesne’a
a następnie na samym malowidle; por. przyp. 14.
29. Por. A. FELIBIEN, Conferences de 1’Acadćmie Royale
de Peinture et de sculpture pendant 1’annee 1667, Paris
1668. Także: Y. DELAPORTE, Andre Felibien en Italie
(1647-1649). Ses visites a Poussin et Claude Lorrain.
"Gazette des Beaux Arts" LI, 1958 s. 193-214.
30. Przegląd badań w tym zakresie podał w skrócie P. RO-
SENBERG we wstępie do katalogu wystawy paryskiej;
por. także uwagi O. BATSCHMANNA, tamże.
152