DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Zlat, Mieczysław: Attyka renesansowa na Śląsku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.38030#0061
attyka renesansowa na Śląsku
II. 3. Głubczyce, widok ogólny z ok. poł. w. XVIII, wg rysunku Wernera.
charakterystycznym; miało to miejsce zwłaszcza wte-
dy, gdy wieńczyła budowle dominujące, takie jak ra-
tusz, bramy miejskie, wieże kościoła.
Śląskimi „miastami attyk“ były:
Brzeg — miasto attyk szczytowych, powszechnie sto-
sowanych na kamienicach z XVII i XVIII w.;
Byczyna — gdzie, jak wynika z rysunków Wernera
i relacji Lutscha12 13, korony attykowe miały: kamieni-
ce, baszty i bramy miejskie (m. i. Brama Polska)
i przybudówka południowa ewangelickiego kościoła
parafialnego (il. 1);
Dzierżoniów — z attykami na ratuszu, bramach miej-
skich, licznych kamienicach (il. 2);
Głubczyce — które oprócz ratusza z ciekawą attyką,
zburzoną w r. 1862 1!, miały także attykowe kamie-
nice i bramę miejską (il. 3);
Oleśnica — gdzie attyka zdobiła zamek, ratusz, ka-
mienice przy rynku i głównych ulicach (il. 4 i 5);
Paczków — który do dziś zachował attykę w czterech
odmianach na kościele parafialnym, ponadto nad bra-
mami Ząbkowicką i Kłodzką oraz na wieży ratuszo-
wej (odnowiona). Dawniej miały ją także: stara szko-
ła, zburzona w r. 1840 14, budynek ratusza oraz domy
prywatne;
Ząbkowice — z attykami na ratuszu, zamku, basztach
miejskich i domach prywatnych.
Miejscowości, w których attyki występują w mniej-
szej liczbie, względnie pojedynczo, można wskazać oko-
ło osiemdziesiąt. Ewidencja budowli attykowych za-
chowanych lub znanych ze źródeł ikonograficznych
i inwentaryzacyjnych obejmuje łącznie około 150 za-
bytków, rozmieszczonych w blisko 90 miejscowościach
na Śląsku. Husarski określa łączną liczbę attyk za-
chowanych i znanych ze źródeł obrazowych na około
150 15. W liczbie tej mieści się ok. 10 attyk, znanych
temu badaczowi z terenu Śląska 16. Na podstawie do-
kładniejszych, choć ciągle jeszcze nie pełnych badań
materiału śląskiego, podaną przez Husarskiego łączną
liczbę 150 attyk, znanych z całego obszaru ich rozpow-
szechnienia, należy uzupełnić do liczby dwukrotnie
wyższej, tj. ok. 300. Nowa szczegółowa inwentaryza-
cja zabytków sztuki na Śląsku oraz dalsze poszukiwa-
nia w źródłach ikonograficznych mogą jeszcze i tę
cyfrę podwyższyć.
12 Lutsch H., jw., IV, s. 15.
13 Koeniger E., jw., s. 68.
14 Priemer J. F., Die kath. Pfarrkirche zu Patsch-
kau..., 38. Jahresbericht des Kunst- u. Altertumsve-
reins, Neisse 1935, s. 43.
15 Husarski W., jw., s. 18.
16 W podanym przez Husarskiego (jw.. s. 55) wy¬
kazie attyk śląskich przytoczono mylnie istniejące
rzekomo attyki na domach w Bolesławcu i Bolkowie.
W Bolesławcu nie było kamienic attykowych (istnie-
je natomiast dwuszczytowa kamienica gotycka), co się
zaś tyczy Bolkowa, autor oglądając nie dość przejrzy-
sty rysunek w Bllderwerk schlesischer Kunstdenk-
maeler Lutscha, wziął zapewne attykę zamku za
zwieńczenia kamienic.
51
II. 3. Głubczyce, widok ogólny z ok. poł. w. XVIII, wg rysunku Wernera.
charakterystycznym; miało to miejsce zwłaszcza wte-
dy, gdy wieńczyła budowle dominujące, takie jak ra-
tusz, bramy miejskie, wieże kościoła.
Śląskimi „miastami attyk“ były:
Brzeg — miasto attyk szczytowych, powszechnie sto-
sowanych na kamienicach z XVII i XVIII w.;
Byczyna — gdzie, jak wynika z rysunków Wernera
i relacji Lutscha12 13, korony attykowe miały: kamieni-
ce, baszty i bramy miejskie (m. i. Brama Polska)
i przybudówka południowa ewangelickiego kościoła
parafialnego (il. 1);
Dzierżoniów — z attykami na ratuszu, bramach miej-
skich, licznych kamienicach (il. 2);
Głubczyce — które oprócz ratusza z ciekawą attyką,
zburzoną w r. 1862 1!, miały także attykowe kamie-
nice i bramę miejską (il. 3);
Oleśnica — gdzie attyka zdobiła zamek, ratusz, ka-
mienice przy rynku i głównych ulicach (il. 4 i 5);
Paczków — który do dziś zachował attykę w czterech
odmianach na kościele parafialnym, ponadto nad bra-
mami Ząbkowicką i Kłodzką oraz na wieży ratuszo-
wej (odnowiona). Dawniej miały ją także: stara szko-
ła, zburzona w r. 1840 14, budynek ratusza oraz domy
prywatne;
Ząbkowice — z attykami na ratuszu, zamku, basztach
miejskich i domach prywatnych.
Miejscowości, w których attyki występują w mniej-
szej liczbie, względnie pojedynczo, można wskazać oko-
ło osiemdziesiąt. Ewidencja budowli attykowych za-
chowanych lub znanych ze źródeł ikonograficznych
i inwentaryzacyjnych obejmuje łącznie około 150 za-
bytków, rozmieszczonych w blisko 90 miejscowościach
na Śląsku. Husarski określa łączną liczbę attyk za-
chowanych i znanych ze źródeł obrazowych na około
150 15. W liczbie tej mieści się ok. 10 attyk, znanych
temu badaczowi z terenu Śląska 16. Na podstawie do-
kładniejszych, choć ciągle jeszcze nie pełnych badań
materiału śląskiego, podaną przez Husarskiego łączną
liczbę 150 attyk, znanych z całego obszaru ich rozpow-
szechnienia, należy uzupełnić do liczby dwukrotnie
wyższej, tj. ok. 300. Nowa szczegółowa inwentaryza-
cja zabytków sztuki na Śląsku oraz dalsze poszukiwa-
nia w źródłach ikonograficznych mogą jeszcze i tę
cyfrę podwyższyć.
12 Lutsch H., jw., IV, s. 15.
13 Koeniger E., jw., s. 68.
14 Priemer J. F., Die kath. Pfarrkirche zu Patsch-
kau..., 38. Jahresbericht des Kunst- u. Altertumsve-
reins, Neisse 1935, s. 43.
15 Husarski W., jw., s. 18.
16 W podanym przez Husarskiego (jw.. s. 55) wy¬
kazie attyk śląskich przytoczono mylnie istniejące
rzekomo attyki na domach w Bolesławcu i Bolkowie.
W Bolesławcu nie było kamienic attykowych (istnie-
je natomiast dwuszczytowa kamienica gotycka), co się
zaś tyczy Bolkowa, autor oglądając nie dość przejrzy-
sty rysunek w Bllderwerk schlesischer Kunstdenk-
maeler Lutscha, wziął zapewne attykę zamku za
zwieńczenia kamienic.
51