Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (17.1955)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI

szej historii i zbiegają się z ożywie-
niem. zainteresowań historycznych.
Dotyczy to Oblężenia Malborka 1460
w gdańskim Dworze Artusa, malo-
wanym ok. 1480, a może też Wjaz-
du lubelskiego. Wydarzenia drugie-
go dziesiątka lat w. XVI znajdują od-
dźwięk w literaturze (Wojna pru-
ska Jana z Wiślicy 1516) i wyraz
w malarstwie (bitwa pod Wiśniow-
cem 1512, pod Orszą 1514), ok. r. 1535
powistają historyczne fryzy wawel-
skie i drugie oblężenie Malborka..
Te przedstawienia wypadków hi-
storycznych cechuje jeszcze brak
poczucia perspektywy historycznej,
są one modernizowane, podobnie jak
historia biblijna — użyciem kostiu-
mów i rekwizytów współczesnych
malarzowi, choć cesarzy rzymskich
przedstawiono już na sposób an-
tyczny wg importowanych wzorów.
Przełom przychodzi poprzez gra-
fikę książkową, na gruncie potrze-

by zilustrowania historii ojczystej.
Po niedoskonałych próbach ilustra-
cji Kroniki Miechowity 1521, a
zwłaszcza Marcina Bielskiego 1554,
w której te same kosmopolityczne
drzeworyty służyły w odstępach u-
warunkowanych procederem dru-
karskim różnym celom i miały
przedstawiać różnych władców ba-
jecznych i historycznych — polskich
i węgierskich — przychodzi w r.
1597 kronika Marcina i Joachima
Bielskiego przygotowana ze szcze-
gólną troską ilustratorską. Przed-
stawiając serię władców polskich
zastosowano' kompozycje fantastycz-
ne tylko do najdawniejszych; od
Łokietka przedstawiono królów na
podstawie majestatycznych pieczę-
ci, a więc na podstawie dokumentu
ikonograficznego-. Począwszy od Ka-
zimierza Jagiellończyka posłużono
się już wzorami portretów malowa-
nych ad vivum.

Wypadki historyczne — bitwy —
starano się przedstawić na podsta-
wie dokumentów ikonograficznych
tzn. współczesnych im przedstawień.
Dotyczy to przede wszystkim dwu
drzeworytów sygnowanych I. B.
(Jórg Bruckner), przedstawiających
Wiśniowiec 1512 i Orszę 1514. Obec-
ność Jórga Brucknera sprowadzone-
go do ilustrowania historii do Kra-
kowa, a także świadectwo S. Sar-
nickiego, że obrazy poświęcone
wspomnianym bitwom były w tych
latach zawieszone u franciszkanów
krakowskich, może też świadczyć o
tym, że drzeworyty ocaliły nam
wygląd zaginionych obrazów.
Oprawa ilustracyjna Kroniki
Bielskich 1597 świadczy też o doko-
nanym przełomie w odczuciu histo-
rii, a niewątpliwie odczucie to rów-
nież upowszechniła.

JERZY ŁOMNICKI
REZYDENCJA PIASTÓW ŚLĄSKICH W BRZEGU
(Streszczenie pracy magisterskiej referowanej na zebraniu naukowym Oddziału Poznańskiego w dniu 12.V.1954 r.)

Badania przeprowadzone nad re-
zydencją Piastów śląskich w Brze-
gu szły przede wszystkim w kierun-
ku ustalenia właściwego miejsca te-
go- dzieła w kulturze europejskiej ze
szczególnym zwróceniem uwagi na
znaczenie jego dla kultury polskie-
go renesansu. Pomnik architektury
Piastów brzeskich, będący wyrazem

dumy upadającej dynastii eks-kró-
lewislkiej, jest dziełem najściślej
związanym z kulturą polskiego Od-
rodzenia. Łączy go z polskim środo-
wiskiem nie tylko osoba fundatora,
wywodzącego się z polskiej dynastii,
lecz przede wszystkim cały szereg
impulsów, warunkujących jego
układ przestrzenny, jak np. dzie-

dziniec arkadowy, powstały pod
wrażeniem dziedzińca wawelskiego,
czy dekoracja rzeźbiarska z galerią
antenatów zaczerpniętą z ilustracji
drzeworytniczych pierwszej druko-
wanej historii polskiej — Miecho-
wity.
Badania, dążące do umiejscowie-
nia zabytku w polskiej historii sztuki,


II. 1 i 3. Mieszko I i Bolesław Chrobry, drzeworyty z „Chronica Polonorum“ Miechowity. — II. 2. Mieszko I
i Bolesław Chrobry, fragment fryzu na fasadzie zamku w Brzegu.

371