DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Wiliński, Stanisław: Krzysztofa Opalińskiego stosunek do sztuki: Malarstwo i grafika
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.38030#0205
STANISŁAW WILIŃSKI
KRZYSZTOFA OPALIŃSKIEGO STOSUNEK DO SZTUKI
MALARSTWO 1 GRAFIKA
„Rubensowych sztuk argumenta perpalcent“
,, Kop er sztychy Rymbrandta mieć WMć będziesz z Sierakowa11
(Z listów K. Opalińskiego)
W znanych diariuszach polskich podróżników
z XVII w., przebywających w centrach życia artystycz-
nego Europy, niewiele znajdujemy informacji o ich
stosunku do sztuki 4. Ogłoszenie dirukiem materiałów
pozostających w rękopisach może znacznie wzbogacić
naszą znajomość polskiej kultury artystycznej w tym
okresie1 2 3. Podobne, ważne źródło poznania poglądów
i zamiłowań osobistych stanowi epistolografia, zwłasz-
cza, jeżeli nie było z góry zamierzone jej opublikowanie.
1 Zob.: Hartleb K„ Polskie dzienniki podróży, Lwów
1920 oraz m. in. Dwa pamiętniki z XVII wieku, wyd.
i oprać. A. Przyboś, Wrocław—Kraków 1954. Pamięt-
nik Cedrowskiego, uczestnika podróży Bogusława Ra-
dziwiłła do Niemiec, Francji, Holandii, Anglii i Włoch
obejmuje lata 1617—1682. Cedrowski, przedstawiciel
drobnej szlachty, klient Radziwiłła, pomija w swych
wrażeniach z podróży jakiekolwiek dzieła sztuki. Tak
samo m. in. i Jerzy Ossoliński w swym Pamiętniku
(1535—1621), opr. J. Kolasa i J. Maciszewski, Wrocław
1952, s. 21—34; Tomkiewicz Wł., Z dziejów polskiego
mecenatu artystycznego w wieku XVII, Wrocław
1952, s. 262, mówi o nim, że był: „...bardzo wykształco-
ny, o wyrobionym smaku artystycznym../'. Charakte-
rystykę pamiętników polskich XVII wieku zamieścił
prof. Wł. Czapliński we wstępie d'o edycji Pamiętni-
ków Jana Paska, Wrocław 1952, s. III—XXVI.
2 Np. nie wydany drukiem pamiętnik Jakuba So-
bieskiego (1588—1646): Diarium itineris Jacobi So-
bieski1, rkps Bibl. Czartoryskich w Krakowie, nr 371,
częściowo wykorzystany przez Gąsiorowskiego St. J„
Badania polskie nad sztuką starożytną, Kraków 1948,
s. 11, przyp. 7, lub Diariusz Piotra Opalińskiego, kroj-
czego koronnego (Biblioteka Uniwersytecka w War-
szawie, rkps nr 44; wspomniany przez: Sajkowski A.,
Okoliczności i data śmierci Krzysztofa Opalińskiego,
Przegląd Zachodni XI (1955), nr 1/2, s. 244, przyp. 6.
Źródłem takim są listy z lat 1641—1650 Krzysztofa
Opalińskiego (1610—1655) do jego brata Łukasza2,
wysyłane z Polski i z podróży zagranicznej do Paryża,
odbytej w roku 1645—1646 4.
W artykule uwzględniono tylko sprawy związane
z malarstwem i grafiką5. Lakoniczność wzmianek
w tym zakresie nasuwa różne możliwości interpre-
tacji, mimo dość zaawansowanej znajomości malarstwa
okresu Wazów w Polsce 6.
3 Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, rkps 1645.
Por. Baranowski B., Społeczno-polityczne tendencje
satyr K. Opalińskiego, s. 34, przyp. 27, gdzie zwrócono
uwagę na: „...nie ogłoszone drukiem listy K. Opaliń-
skiego...", oraz Libiszowska Z., Z dziejów francuskich
wpływów kulturalnych w XVII w., Wrocław 1951, s. 54,
przyp. 54 (Prace polonistyczne, Seria IX). Listy K. Opa-
lińskiego przygotowane są do edycji pod kierunkiem
prof, dr R. Pollaka, któremu autor wdzięczny jest za
udzielone łaskawie pozwolenie wykorzystania listów,
uprzystępnionych w maszynopisie przez mgr M. Peł-
czyńskiego. Objaśnienia filologiczne fragmentów li-
stów, zamieszczonych w aneksie do artykułu, zaczer-
pnięte są z komentarza przygotowywanego do wyżej
wspomnianej edycji.
4 Te ostatnie zawierają bezpośrednie impresje z wo-
jażu przekazywane bratu.
5 Na podstawie przekazów, w listach dotyczących
innych sztuk plastycznych czy architektury, rysuje się
pełny obraz zainteresowań Krzysztofa i Łukasza.
Znajdą one omówienie w osobnym artykule. Znajo-
mość architektury ujawnił Łukasz w Obronie Polski
(Łukasza Opalińskiego Obrona Polski, przetłumaczył
K. Tyszkowski, Lwów — Warszawa 1921, s. 30—32.
6 Tomkiewicz Wł., Malarstwo dworskie w dobie
Władysława IV, Biuletyn H. S. XII (1950), nr 1—4;
tenże, Aktualizm i aktualizacja w malarstwie polskim
XVII wieku, Biuletyn H. >S. XIII (1951), nr 1 i 2—3.
191
KRZYSZTOFA OPALIŃSKIEGO STOSUNEK DO SZTUKI
MALARSTWO 1 GRAFIKA
„Rubensowych sztuk argumenta perpalcent“
,, Kop er sztychy Rymbrandta mieć WMć będziesz z Sierakowa11
(Z listów K. Opalińskiego)
W znanych diariuszach polskich podróżników
z XVII w., przebywających w centrach życia artystycz-
nego Europy, niewiele znajdujemy informacji o ich
stosunku do sztuki 4. Ogłoszenie dirukiem materiałów
pozostających w rękopisach może znacznie wzbogacić
naszą znajomość polskiej kultury artystycznej w tym
okresie1 2 3. Podobne, ważne źródło poznania poglądów
i zamiłowań osobistych stanowi epistolografia, zwłasz-
cza, jeżeli nie było z góry zamierzone jej opublikowanie.
1 Zob.: Hartleb K„ Polskie dzienniki podróży, Lwów
1920 oraz m. in. Dwa pamiętniki z XVII wieku, wyd.
i oprać. A. Przyboś, Wrocław—Kraków 1954. Pamięt-
nik Cedrowskiego, uczestnika podróży Bogusława Ra-
dziwiłła do Niemiec, Francji, Holandii, Anglii i Włoch
obejmuje lata 1617—1682. Cedrowski, przedstawiciel
drobnej szlachty, klient Radziwiłła, pomija w swych
wrażeniach z podróży jakiekolwiek dzieła sztuki. Tak
samo m. in. i Jerzy Ossoliński w swym Pamiętniku
(1535—1621), opr. J. Kolasa i J. Maciszewski, Wrocław
1952, s. 21—34; Tomkiewicz Wł., Z dziejów polskiego
mecenatu artystycznego w wieku XVII, Wrocław
1952, s. 262, mówi o nim, że był: „...bardzo wykształco-
ny, o wyrobionym smaku artystycznym../'. Charakte-
rystykę pamiętników polskich XVII wieku zamieścił
prof. Wł. Czapliński we wstępie d'o edycji Pamiętni-
ków Jana Paska, Wrocław 1952, s. III—XXVI.
2 Np. nie wydany drukiem pamiętnik Jakuba So-
bieskiego (1588—1646): Diarium itineris Jacobi So-
bieski1, rkps Bibl. Czartoryskich w Krakowie, nr 371,
częściowo wykorzystany przez Gąsiorowskiego St. J„
Badania polskie nad sztuką starożytną, Kraków 1948,
s. 11, przyp. 7, lub Diariusz Piotra Opalińskiego, kroj-
czego koronnego (Biblioteka Uniwersytecka w War-
szawie, rkps nr 44; wspomniany przez: Sajkowski A.,
Okoliczności i data śmierci Krzysztofa Opalińskiego,
Przegląd Zachodni XI (1955), nr 1/2, s. 244, przyp. 6.
Źródłem takim są listy z lat 1641—1650 Krzysztofa
Opalińskiego (1610—1655) do jego brata Łukasza2,
wysyłane z Polski i z podróży zagranicznej do Paryża,
odbytej w roku 1645—1646 4.
W artykule uwzględniono tylko sprawy związane
z malarstwem i grafiką5. Lakoniczność wzmianek
w tym zakresie nasuwa różne możliwości interpre-
tacji, mimo dość zaawansowanej znajomości malarstwa
okresu Wazów w Polsce 6.
3 Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, rkps 1645.
Por. Baranowski B., Społeczno-polityczne tendencje
satyr K. Opalińskiego, s. 34, przyp. 27, gdzie zwrócono
uwagę na: „...nie ogłoszone drukiem listy K. Opaliń-
skiego...", oraz Libiszowska Z., Z dziejów francuskich
wpływów kulturalnych w XVII w., Wrocław 1951, s. 54,
przyp. 54 (Prace polonistyczne, Seria IX). Listy K. Opa-
lińskiego przygotowane są do edycji pod kierunkiem
prof, dr R. Pollaka, któremu autor wdzięczny jest za
udzielone łaskawie pozwolenie wykorzystania listów,
uprzystępnionych w maszynopisie przez mgr M. Peł-
czyńskiego. Objaśnienia filologiczne fragmentów li-
stów, zamieszczonych w aneksie do artykułu, zaczer-
pnięte są z komentarza przygotowywanego do wyżej
wspomnianej edycji.
4 Te ostatnie zawierają bezpośrednie impresje z wo-
jażu przekazywane bratu.
5 Na podstawie przekazów, w listach dotyczących
innych sztuk plastycznych czy architektury, rysuje się
pełny obraz zainteresowań Krzysztofa i Łukasza.
Znajdą one omówienie w osobnym artykule. Znajo-
mość architektury ujawnił Łukasz w Obronie Polski
(Łukasza Opalińskiego Obrona Polski, przetłumaczył
K. Tyszkowski, Lwów — Warszawa 1921, s. 30—32.
6 Tomkiewicz Wł., Malarstwo dworskie w dobie
Władysława IV, Biuletyn H. S. XII (1950), nr 1—4;
tenże, Aktualizm i aktualizacja w malarstwie polskim
XVII wieku, Biuletyn H. >S. XIII (1951), nr 1 i 2—3.
191