DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Urbanowicz, Jadwiga: Na marginesie książki "Polskie tkaniny i hafty XVI-XVIII w."
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.38030#0291
JADWIGA URBANOWICZ
NA MARGINESIE KSIĄŻKI „POLSKIE TKANINY I HAFTY
XVI—XVIII W.“
Jednym z zagadnień omawianych w cennej książce
T. Mańkowskiego jest persjarstwo, gdzie autor rozpa-
truje m. in. rolę Paschalisa Jakubowicza i jego fabry-
ki w rozwoju tkactwa pasów. Wytwórnia Paschalisa,
założona początkowo w Warszawie, została wkrótce
przeniesiona do Lipkowa, folwarku w jego dobrach
dziedzicznych. Historię tego przeniesienia naświetla
dotąd nie ogłoszony druk ulotny sprzed roku 1788, znaj-
dujący się w Zbiorach Czartoryskich (MNK/XVI/
/3595/1). Zawiera on prośbę Jakubowicza o zezwolenie
na kupno dóbr ziemskich, przytaczając powody pety-
cji. Pismo to brzmi:
„Gdy mię Opatrzność Boska z innej części świata
na tę szczęśliwie przyprowadzić i tu w stolicy osadzić
raczyła, wyznając za to winne tejże Opatrzności dzię-
ki, chcę też okazać temu Narodowi (który mię dobro-
tliwie przyjął i tak osoby Domu mego jako i majątek
zabezpieczył) powinną wdzięczność, na dowód której
nie tylko poświęcam mnie samego z żoną, dziećmi
i dalszym potomstwem na wieczne obywatelstwo Na-
rodu Sławnego Polskiego, ale też w tym Narodzie ma-
jątek mój cały obecny i przyszły ku użytkowi pospo-
litemu przysposabiając, ofiaruję Najjaśniejszej Rzepltej
wprowadzić rękodzieła, jakie do wygody i potrzeb te-
go kraju służą: Jakoż rozpocząłem już rękodzieło pa-
sów do ubioru polskiego należących, lecz że pomno-
żenie i utrzymanie takowego rękodzieła w Warszawie
(gdzie one założyłem) jest wcale zatrudne; albowiem
tu wszystko drogo i ludzi fabrycznych przy mieście
otrzymać nie można, z których większa część ma oka-
zję do prędkiego zepsucia się, przedsięwziąłem zatem
przenieść toż rękodzieło na wieś, gdzie wszystko taniej
i łatwiej przychodzi. Na ten więc koniec, śmiem upra-
szać Najjaśniejszych Stanów Najjaśniejszej Rzepltej
Polskiej, aby mi raczyły pozwolić kupić dobra ziem-
skie szlacheckie, na wieczność; oraz dawszy summy
na dobra ziemskie też zastawą posiadać, obowiązując
się tyle razy wspomnione rękodzieło tam przeniesione
wraz z innemi rękodżiełmi które mam w przedsięwzię-
ciu pomnażać11.
Prośba Paschalisa została przekazana Sejmowi
w formie projektu do konstytucji, który brzmi:
„Projekt do konstytucji11
„Ponieważ Szlachetny Paschalis Jakubowicz rodem
z wielkiej Armenii od lat 30 z całym majątkiem prze-
niósłszy się do Krajów naszych i Miejskie Prawo przy-
jąwszy, stał się członkiem Narodu tego, a chcąc być
temuż Narodowi uźytecżnym rękodzieła pasów do ubio-
ru krajowego używanych założyć i utrzymywać
oświadcza, i że to założenie i utrzymanie rękodzieła
na wsi pożyteczniejsze powszechności będzie, o po-
zwolenie kupienia dóbr ziemskich, oraz wniesienia
summy na zastaw onych Nas Stanów skonfederowa-
nych doprasza się; zaczym takowe oświadczenie za po-
żyteczne Krajowi uznając, i innych do podobnych czyn-
ności zachęcając, a Prawa o nienabywaniu dóbr szla-
checkich samemu tylko Stanowi Szlacheckiemu słu-
żące, jedynie co do jego osoby i jego sukcessorom roz-
walniając, onemuż i jego obojej płci sukcessorom wol-
ność kupienia dóbr ziemskich szlacheckich i wniesie-
nia nam summ Prawem zastawnym i posiadania onych
Prawem wieczności, czyli zastawnym dajemy, wzglę-
dem których dóbr foro et pana tak jak szlachcic pod-
legać ma, do żadnych zaś prerogatyw Stanowi szla-
checkiemu przyzwoitych należeć nie będzie11.
A
271
NA MARGINESIE KSIĄŻKI „POLSKIE TKANINY I HAFTY
XVI—XVIII W.“
Jednym z zagadnień omawianych w cennej książce
T. Mańkowskiego jest persjarstwo, gdzie autor rozpa-
truje m. in. rolę Paschalisa Jakubowicza i jego fabry-
ki w rozwoju tkactwa pasów. Wytwórnia Paschalisa,
założona początkowo w Warszawie, została wkrótce
przeniesiona do Lipkowa, folwarku w jego dobrach
dziedzicznych. Historię tego przeniesienia naświetla
dotąd nie ogłoszony druk ulotny sprzed roku 1788, znaj-
dujący się w Zbiorach Czartoryskich (MNK/XVI/
/3595/1). Zawiera on prośbę Jakubowicza o zezwolenie
na kupno dóbr ziemskich, przytaczając powody pety-
cji. Pismo to brzmi:
„Gdy mię Opatrzność Boska z innej części świata
na tę szczęśliwie przyprowadzić i tu w stolicy osadzić
raczyła, wyznając za to winne tejże Opatrzności dzię-
ki, chcę też okazać temu Narodowi (który mię dobro-
tliwie przyjął i tak osoby Domu mego jako i majątek
zabezpieczył) powinną wdzięczność, na dowód której
nie tylko poświęcam mnie samego z żoną, dziećmi
i dalszym potomstwem na wieczne obywatelstwo Na-
rodu Sławnego Polskiego, ale też w tym Narodzie ma-
jątek mój cały obecny i przyszły ku użytkowi pospo-
litemu przysposabiając, ofiaruję Najjaśniejszej Rzepltej
wprowadzić rękodzieła, jakie do wygody i potrzeb te-
go kraju służą: Jakoż rozpocząłem już rękodzieło pa-
sów do ubioru polskiego należących, lecz że pomno-
żenie i utrzymanie takowego rękodzieła w Warszawie
(gdzie one założyłem) jest wcale zatrudne; albowiem
tu wszystko drogo i ludzi fabrycznych przy mieście
otrzymać nie można, z których większa część ma oka-
zję do prędkiego zepsucia się, przedsięwziąłem zatem
przenieść toż rękodzieło na wieś, gdzie wszystko taniej
i łatwiej przychodzi. Na ten więc koniec, śmiem upra-
szać Najjaśniejszych Stanów Najjaśniejszej Rzepltej
Polskiej, aby mi raczyły pozwolić kupić dobra ziem-
skie szlacheckie, na wieczność; oraz dawszy summy
na dobra ziemskie też zastawą posiadać, obowiązując
się tyle razy wspomnione rękodzieło tam przeniesione
wraz z innemi rękodżiełmi które mam w przedsięwzię-
ciu pomnażać11.
Prośba Paschalisa została przekazana Sejmowi
w formie projektu do konstytucji, który brzmi:
„Projekt do konstytucji11
„Ponieważ Szlachetny Paschalis Jakubowicz rodem
z wielkiej Armenii od lat 30 z całym majątkiem prze-
niósłszy się do Krajów naszych i Miejskie Prawo przy-
jąwszy, stał się członkiem Narodu tego, a chcąc być
temuż Narodowi uźytecżnym rękodzieła pasów do ubio-
ru krajowego używanych założyć i utrzymywać
oświadcza, i że to założenie i utrzymanie rękodzieła
na wsi pożyteczniejsze powszechności będzie, o po-
zwolenie kupienia dóbr ziemskich, oraz wniesienia
summy na zastaw onych Nas Stanów skonfederowa-
nych doprasza się; zaczym takowe oświadczenie za po-
żyteczne Krajowi uznając, i innych do podobnych czyn-
ności zachęcając, a Prawa o nienabywaniu dóbr szla-
checkich samemu tylko Stanowi Szlacheckiemu słu-
żące, jedynie co do jego osoby i jego sukcessorom roz-
walniając, onemuż i jego obojej płci sukcessorom wol-
ność kupienia dóbr ziemskich szlacheckich i wniesie-
nia nam summ Prawem zastawnym i posiadania onych
Prawem wieczności, czyli zastawnym dajemy, wzglę-
dem których dóbr foro et pana tak jak szlachcic pod-
legać ma, do żadnych zaś prerogatyw Stanowi szla-
checkiemu przyzwoitych należeć nie będzie11.
A
271