DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Zlat, Mieczysław: Attyka renesansowa na Śląsku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.38030#0071
ATTYKA RENESANSOWA NA ŚLĄSKU
Attyka szczytowa jest najmniej popularnym na Ślą-
sku typem attyki renesansowej. Charakterystyczne dla
rozpowszechnienia tego typu attyki jest, że większość
jej przykładów występuje w jednym mieście — Brze-
gu. Pierwowzorem wszystkich późniejszych attyk brze-
skich zdaje się być zwieńczenie kamienicy przy ul.
Chopina 4, z roku 1597, zachowane mimo dokonanej
przed kilkudziesięciu laty przebudowy fasady 48. Ścia-
nę frontową koronuje podwójny szczyt, ustawiony na
konsolowym fryzie. W odróżnieniu od architektury go-
tyckiej, zdwojenie szczytów nie dokonało się tu przez
połączenie dwu kamienic ani przez podział jednej sze-
rokiej fasady; kamienica jest wąska, trzyosiowa,
a szczyty znacznie mniejsze od parzystych szczytów
gotyckich. Także fryz potraktowano inaczej niż w at-
tykach typu polskiego: w miejsce arkadowania zasto-
sowano wydatne konsole i ukryte we wnękach kolu-
mienki. Attyki zdobiły najbardziej okazałe domy bo-
gatych mieszczan brzeskich i wielokrotnie występo-
wały przy patrycjuszowskiej ulicy Zamkowej, łączą-
cej zamek z rynkiem oraz przy samym rynku. Zni-
szczona w r. 1945 attyka domu przy ul. Zamkowej 2
powtarzała schemat zwieńczenia, zastosowany w ka-
mienicy poprzednio omówionej: z fryzu konsolowego
wyrastał podwójny szczyt o wyszukanym, późnorene-
sansowym konturze. W nie zachowanej attyce przy
ul. Zamkowej 22, z r. 1614 4f>, wprowadzono do grzebie-
4R Gunther E., Illustrierter Fiihrer durch Brieg,
Brieg 1929. Druga attyka renesansowa zachowała się
przy ul. Dzierżonia 2.
49 Luebke W., Geschichte der Renaissance in
Deutschland, III Aufl., Eszlingen 1914, II, s. 166.
50 Thullie Cz., Architektura zabytkowa Górnego
Śląska, Architektura 1954, nr 2, s. 34.
nia półszczyty: grzebień składał się ze środkowego peł-
nego szczytu i dwu półszczytów bocznych. Taka sama
attyka podtrzymywała dach pogrążony jednego z do-
mów rynkowych w Tarnowskich Górach 58. Sumę do-
świadczeń architektury brzeskiej w kształtowaniu at-
tyki szczytowej ukazywała najbogatsza attyka Brzegu,
z r. 1621, na zburzonej w r. 1945 kamienicy Rynek 29
(11. 30). Koronująca trzyosiową fasadę attyka była tu
II. 14. Otmuchów, baszta Wróbla, stan z r. 1954.
(Rys. S. Frąckiewicz)
61
Attyka szczytowa jest najmniej popularnym na Ślą-
sku typem attyki renesansowej. Charakterystyczne dla
rozpowszechnienia tego typu attyki jest, że większość
jej przykładów występuje w jednym mieście — Brze-
gu. Pierwowzorem wszystkich późniejszych attyk brze-
skich zdaje się być zwieńczenie kamienicy przy ul.
Chopina 4, z roku 1597, zachowane mimo dokonanej
przed kilkudziesięciu laty przebudowy fasady 48. Ścia-
nę frontową koronuje podwójny szczyt, ustawiony na
konsolowym fryzie. W odróżnieniu od architektury go-
tyckiej, zdwojenie szczytów nie dokonało się tu przez
połączenie dwu kamienic ani przez podział jednej sze-
rokiej fasady; kamienica jest wąska, trzyosiowa,
a szczyty znacznie mniejsze od parzystych szczytów
gotyckich. Także fryz potraktowano inaczej niż w at-
tykach typu polskiego: w miejsce arkadowania zasto-
sowano wydatne konsole i ukryte we wnękach kolu-
mienki. Attyki zdobiły najbardziej okazałe domy bo-
gatych mieszczan brzeskich i wielokrotnie występo-
wały przy patrycjuszowskiej ulicy Zamkowej, łączą-
cej zamek z rynkiem oraz przy samym rynku. Zni-
szczona w r. 1945 attyka domu przy ul. Zamkowej 2
powtarzała schemat zwieńczenia, zastosowany w ka-
mienicy poprzednio omówionej: z fryzu konsolowego
wyrastał podwójny szczyt o wyszukanym, późnorene-
sansowym konturze. W nie zachowanej attyce przy
ul. Zamkowej 22, z r. 1614 4f>, wprowadzono do grzebie-
4R Gunther E., Illustrierter Fiihrer durch Brieg,
Brieg 1929. Druga attyka renesansowa zachowała się
przy ul. Dzierżonia 2.
49 Luebke W., Geschichte der Renaissance in
Deutschland, III Aufl., Eszlingen 1914, II, s. 166.
50 Thullie Cz., Architektura zabytkowa Górnego
Śląska, Architektura 1954, nr 2, s. 34.
nia półszczyty: grzebień składał się ze środkowego peł-
nego szczytu i dwu półszczytów bocznych. Taka sama
attyka podtrzymywała dach pogrążony jednego z do-
mów rynkowych w Tarnowskich Górach 58. Sumę do-
świadczeń architektury brzeskiej w kształtowaniu at-
tyki szczytowej ukazywała najbogatsza attyka Brzegu,
z r. 1621, na zburzonej w r. 1945 kamienicy Rynek 29
(11. 30). Koronująca trzyosiową fasadę attyka była tu
II. 14. Otmuchów, baszta Wróbla, stan z r. 1954.
(Rys. S. Frąckiewicz)
61