DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Zlat, Mieczysław: Attyka renesansowa na Śląsku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.38030#0086
MIECZYSŁAW ZLAT
II. 36. Halle, katedra. (Fot. wg Horsta)
W niektórych wypadkach da się także konkretnie
stwierdzić inicjatywę Polaków przy wznoszeniu bu-
dowli attykowych na Śląsku. Ma to miejsce np.
w Opolu, gdzie okazały, wolnostojący i obwiedziony
attyką dom obok kościoła Franciszkanów81 powstał
z fundacji polskiej rodziny szlacheckiej Wilczków82.
Attykami ozdobiono w XVI w. zamek w Grodnie, na-
leżący do śląskiej rodziny szlacheckiej, wywodzącej się
z Łagowa (von Logau), której przedstawiciele byli
w XVI wieku związani z Polską albo wieloletnią służbą
wojskową u królów polskich, albo studiami w Krako-
wie i bliskimi stosunkami z Janem Turzo8S.
V. WNIOSKI
Jakie wnioski ogólniejszej natury wysnuć można
z przedstawionych uwag o attyce na Śląsku? Wpro-
wadzenie materiału śląskiego do badań nad attyką
renesansową w Polsce rzuca nowe światło na różne
aspekty tego zagadnienia. Śląsk przedstawia się nam
jako region, w którym attyka występuje wyjątkowo
licznie, we wszystkich znanych typach, utrzymuje się
przez cały okres renesansu przenikając nawet do ba-
roku, reprezentuje zarówno panujący nurt sztuki jak
twórczość ludową. Upoważnia to do traktowania tego
81 Por. ogólny widok Opola i kościół Franciszka-
nów na rysunkach Wernera, Schiedlausky G. i in.,
Die Bau- u. Kunstdenkmaler des Stadtkreises Oppeln,
Breslau 1939, s. 192 i 204.
motywu jako typowego w śląskiej architekturze re-
nesansowej.
Obecności attyk na obszarze Śląska nie można tłu-
maczyć wyłącznie wpływami Polski lub Czech; z ich
chronologii wynika, że jeden z typów attyki ukształ-
tował się na Śląsku wcześniej niż w obu tych krajach.
Liczne przykłady ludowych adaptacji zwieńczeń atty-
kowych są wyrazem udziału regionu śląskiego w twór-
czym rozwijaniu tej formy. Śląsk był najaktywniej-
szym i najwcześniejszym centrum kształtowania atty-
82 Idzikowski F., Geschichte der Stadt Oppeln, Op-
peln 1863, s. 107, 108, 213.
83 Engelbrecht K., Kasper von Logau, Breslau 1926
(Darstellungen und Quellen zur schlesischen Geschich-
te, Bd 28).
76
II. 36. Halle, katedra. (Fot. wg Horsta)
W niektórych wypadkach da się także konkretnie
stwierdzić inicjatywę Polaków przy wznoszeniu bu-
dowli attykowych na Śląsku. Ma to miejsce np.
w Opolu, gdzie okazały, wolnostojący i obwiedziony
attyką dom obok kościoła Franciszkanów81 powstał
z fundacji polskiej rodziny szlacheckiej Wilczków82.
Attykami ozdobiono w XVI w. zamek w Grodnie, na-
leżący do śląskiej rodziny szlacheckiej, wywodzącej się
z Łagowa (von Logau), której przedstawiciele byli
w XVI wieku związani z Polską albo wieloletnią służbą
wojskową u królów polskich, albo studiami w Krako-
wie i bliskimi stosunkami z Janem Turzo8S.
V. WNIOSKI
Jakie wnioski ogólniejszej natury wysnuć można
z przedstawionych uwag o attyce na Śląsku? Wpro-
wadzenie materiału śląskiego do badań nad attyką
renesansową w Polsce rzuca nowe światło na różne
aspekty tego zagadnienia. Śląsk przedstawia się nam
jako region, w którym attyka występuje wyjątkowo
licznie, we wszystkich znanych typach, utrzymuje się
przez cały okres renesansu przenikając nawet do ba-
roku, reprezentuje zarówno panujący nurt sztuki jak
twórczość ludową. Upoważnia to do traktowania tego
81 Por. ogólny widok Opola i kościół Franciszka-
nów na rysunkach Wernera, Schiedlausky G. i in.,
Die Bau- u. Kunstdenkmaler des Stadtkreises Oppeln,
Breslau 1939, s. 192 i 204.
motywu jako typowego w śląskiej architekturze re-
nesansowej.
Obecności attyk na obszarze Śląska nie można tłu-
maczyć wyłącznie wpływami Polski lub Czech; z ich
chronologii wynika, że jeden z typów attyki ukształ-
tował się na Śląsku wcześniej niż w obu tych krajach.
Liczne przykłady ludowych adaptacji zwieńczeń atty-
kowych są wyrazem udziału regionu śląskiego w twór-
czym rozwijaniu tej formy. Śląsk był najaktywniej-
szym i najwcześniejszym centrum kształtowania atty-
82 Idzikowski F., Geschichte der Stadt Oppeln, Op-
peln 1863, s. 107, 108, 213.
83 Engelbrecht K., Kasper von Logau, Breslau 1926
(Darstellungen und Quellen zur schlesischen Geschich-
te, Bd 28).
76