DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Główczewska, Irena: Ubiory w obrazach Canaletta
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.38030#0247
UBIORY W OBRAZACH CANALETTA
II. 36. Służba prymasa. Fragment obrazu „Elekcja
St. Augusta11
blina111 112 113 114, zaś hajducy Canalętta noszą płaszcze krót-
sze, zapewne podszyte futrem, których nie kładą na
ręce, tylko spinają luźno na ramionach (il. 37). Płasz-
cze te, przypominające dzisiejsze „lejbiki44 damskie,
są zawsze innego koloru niż czekczery i katanka. We-
dług opisu Ochockiego miał jednak hajduk na głowie
„włosy zapuszczone, ujęte w kosę z tyłu, jak węgorz
długą, z przodu od skroni oddzielone i w sploty pozwi-
jane, spadały na ramiona jak pejsy żydowskie. Po-
krywali głowy okrągłym kapeluszem z szerokimi
skrzydłami...44114. Hajducy Canaletta, jak również
wspomniany hajduk Norblina mają wielkie, wysokie
czapki, ozdobione zwisającym fontaziem, oraz krótko
ostrzyżone włosy. Trudno ustalić, czy różnica ta spo-
wodowana jest zmianą mody, czy może Ochocki opi-
suje jakiś specjalny, nie wszędzie używany strój gło-
wy. Jak wynikałoby z niektórych ogłoszeń w prasie
ówczesnej, ubierano hajduków także według mody
francuskiej 115, podobnie jak stangretów i lokai, co
zresztą potwierdzają obrazy Canaletta. Polski strój
forysia bywał również zastępowany liberią 116. Na obra-
zie „Plac Żelaznej Bramy44 widać forysia w czerwonej,
obszytej galonem kurtce i w czapce z daszkiem (il. 38),
podobnie ubrani są służący prymasa w „Elekcji44. Typ
lokaja przedstawił Canaletto na obrazie „Ulica Senator-
ska44: ubrany według mody francuskiej we frak, białe
pończochy i czarny kapelusz, towarzyszy on dwu wy-
strojonym damom (il. 29).
szym planie), jak i przy karocach szlachty jeżdżącej
ulicami. Według Ochockiego hajducy mieli „czekcze-
ry44 czyli spodnie bardzo obcisłe od pasa do stóp,
sznurowane ciżmy, i strój wierzchni, obszywany jed-
wabiem i zdobiony z przodu pętlicamiln. Obcisłe
czekczery i dopasowaną górną część stroju (zwaną
może katanką)112, oraz płaszcz z szerokimi, wiszącymi
rękawami ma znany hajduk, uwieczniony przez Nor-
111 Jw.
112 Bruckner, jw., I, s. 403.
113 „Hajduk44 rysunek J. P. Norblina (w zbiorze
Costume Polonais, repr. Batowski, jw., tabl. 100).
114 Ochocki, jw.
115 Suplement do Kuryera Warszawskiego, 24 paź-
dziernika 1764: „Podaje się do wiadomości, iż Hayduk
Imieniem Łukasz Umiński... barwę zieloną z srebrny-
mi galonami, kapelusz ze srebrem w ząbki, y surdut
szary mający... uciekł...”.
116 Suplement do Kuryera Warszawskiego, 26
września 1764: „Podaje się do wiadomości, iż pewne-
mu Panu uciekł tu w Warszawie Foryś imieniem
Jan... w barwie Niemieckiej sukna popielatego... ka-
pelusz z galonem... mający...”.
II. 37. Hajduk. Fragment obrazu „Krakowskie
Przedmieście od placu Zamkowego”
231
II. 36. Służba prymasa. Fragment obrazu „Elekcja
St. Augusta11
blina111 112 113 114, zaś hajducy Canalętta noszą płaszcze krót-
sze, zapewne podszyte futrem, których nie kładą na
ręce, tylko spinają luźno na ramionach (il. 37). Płasz-
cze te, przypominające dzisiejsze „lejbiki44 damskie,
są zawsze innego koloru niż czekczery i katanka. We-
dług opisu Ochockiego miał jednak hajduk na głowie
„włosy zapuszczone, ujęte w kosę z tyłu, jak węgorz
długą, z przodu od skroni oddzielone i w sploty pozwi-
jane, spadały na ramiona jak pejsy żydowskie. Po-
krywali głowy okrągłym kapeluszem z szerokimi
skrzydłami...44114. Hajducy Canaletta, jak również
wspomniany hajduk Norblina mają wielkie, wysokie
czapki, ozdobione zwisającym fontaziem, oraz krótko
ostrzyżone włosy. Trudno ustalić, czy różnica ta spo-
wodowana jest zmianą mody, czy może Ochocki opi-
suje jakiś specjalny, nie wszędzie używany strój gło-
wy. Jak wynikałoby z niektórych ogłoszeń w prasie
ówczesnej, ubierano hajduków także według mody
francuskiej 115, podobnie jak stangretów i lokai, co
zresztą potwierdzają obrazy Canaletta. Polski strój
forysia bywał również zastępowany liberią 116. Na obra-
zie „Plac Żelaznej Bramy44 widać forysia w czerwonej,
obszytej galonem kurtce i w czapce z daszkiem (il. 38),
podobnie ubrani są służący prymasa w „Elekcji44. Typ
lokaja przedstawił Canaletto na obrazie „Ulica Senator-
ska44: ubrany według mody francuskiej we frak, białe
pończochy i czarny kapelusz, towarzyszy on dwu wy-
strojonym damom (il. 29).
szym planie), jak i przy karocach szlachty jeżdżącej
ulicami. Według Ochockiego hajducy mieli „czekcze-
ry44 czyli spodnie bardzo obcisłe od pasa do stóp,
sznurowane ciżmy, i strój wierzchni, obszywany jed-
wabiem i zdobiony z przodu pętlicamiln. Obcisłe
czekczery i dopasowaną górną część stroju (zwaną
może katanką)112, oraz płaszcz z szerokimi, wiszącymi
rękawami ma znany hajduk, uwieczniony przez Nor-
111 Jw.
112 Bruckner, jw., I, s. 403.
113 „Hajduk44 rysunek J. P. Norblina (w zbiorze
Costume Polonais, repr. Batowski, jw., tabl. 100).
114 Ochocki, jw.
115 Suplement do Kuryera Warszawskiego, 24 paź-
dziernika 1764: „Podaje się do wiadomości, iż Hayduk
Imieniem Łukasz Umiński... barwę zieloną z srebrny-
mi galonami, kapelusz ze srebrem w ząbki, y surdut
szary mający... uciekł...”.
116 Suplement do Kuryera Warszawskiego, 26
września 1764: „Podaje się do wiadomości, iż pewne-
mu Panu uciekł tu w Warszawie Foryś imieniem
Jan... w barwie Niemieckiej sukna popielatego... ka-
pelusz z galonem... mający...”.
II. 37. Hajduk. Fragment obrazu „Krakowskie
Przedmieście od placu Zamkowego”
231