DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Otto, Maria: Zagadnienie wrocławskiego poliptyku św. Barbary
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.38030#0475
ZAGADNIENIE POLIPTYKU SW. BARBARY
dzieć w ołtarzu Barbary dzieło związane z twórczością
Hansa Pleydenwurffa, a zwłaszcza z jego ołtarzem
wykonanym dla kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu.
Inna grupa badaczy niemieckich łączy ołtarz Bar-
bary ze środowiskiem austriacko-czeskim. Ogólnie mó-
wi o tych związkach Cezary Buchwald19. Hugo Kencz-
ler20 szuka zbieżności ołtarza Barbary z ołtarzem
Ukrzyżowania, pochodzącym z kościoła św. Wita
w Krumlowie Czeskim.
Na osobną uwagę zasługuje też fakt wiązania sty-
lu ołtarza z kręgiem „Mistrza niesienia krzyża z Wor-
cester" (Meister der Worcester-Kreuztragung). O związ-
kach tych mówi Karl Oettinger i Otto Benesch21.
Oettinger, powołując się na dostrzeżone przez Zimmer-
manna związki pomiędzy ołtarzem Barbary, śląskim
ołtarzem z Gaci i Ukrzyżowaniem z kościoła św. Se-
balda w Norymberdze, rozszerza jeszcze krąg współ-
zależności, łącząc wyżej wzmiankowane dzieła z ołta-
rzem Ukrzyżowania z katedry monachijskiej i przy-
pisując całą tę grupę obiektów działalności kręgu „Mi-
strza niesienia krzyża z Worcester". Benesch potwier-
dza te związki.
Dalsze środowiska artystyczne wymieniane w związ-
ku z ołtarzem, to północne Włochy i Niderlandy.
O zwiążkach ze środowiskiem włoskim mówi Wiktor
Suida22 w pracy o działającym na terenie Austrii ma-
19 Buchwald C„ Fiihrer durch das schlesische Mu-
seum fiir Kzinstgewerbe und Altertumer, Breslau 1920,
s. 14.
20 Kenczler H., Zwei Altarflugel aus der ersten
Hdlfte des 15. Jahrhunderts in Kaiserlichen Gemdlde-
galerie zu Wien und im Rakoczi Museum zu Kaschau,
Jahrbuch der Kunsthistorischen Sammlungen des Kó-
nigl.-Preuss. Akad. 32 (1915), s. 227.
21 Oettinger K., Die Blutezeit
der Miinchener gotischen Male-
rei, Zeitschrift des Deutschen
Vereins fur Kunstwissenschaft
VIII (1941), s. 26; Benesch O.,
Oesterrdichische Ilandzeichnun-
gen des XV und XVI Jahrhun-
derts, Freiburg im Breisgau 1936,
s. 21.
22 Suida W., Beitrage zur óster-
reichischen Kunst der Spatgotik,
Belvedere 1927, s. 74.
28 Francastel P., przedmowa do
publikacji Walickiego M„ La
peinture d’autels et de retables
en Pologne au temps des Jagel-
lons, Paris 1937; Dobrowolski T.,
Sztuka na Śląsku, Katowice-Wro-
cław 1948, s. 163; Morelowski M.,
Sztuka na Śląsku (z powodu
książki Tadeusza Dobrowolskie¬
go), Wrocław 1949, s. 28.
24 Troche E„ Schlesische Quel-
len zur altniederlandischen Ma-
lerei, Pantheon 21 (1938), s. 128.
larzu-miniaturzyście, Martinusie Oppifeksie, któremu
przypisuje autorstwo ołtarza.
Do szukania pokrewieństw ze środowiskiem nider-
landzkim skłania autorów vaneyckowski charakter
postaci w scenie Koronacji. Zwraca na to uwagę Pierre
Francastel, z naszych badaczy — Marian Morelowski
i Tadeusz Dobrowolski23.
Ernst Troche zajmując się wpływami niderlandz-
kimi na śląskie malarstwo, wymienia w rzędzie zabyt-
ków związanych z tym kierunkiem obraz „Marii
w komnacie" (Maria 'im Gehause) z Wrocławia, który
uważa za dzieło kręgu mistrza ołtarza Barbary24.
Obraz „Marii w komnacie" dostarczył też powodu
do zgoła innych wniosków związanych z naszym ołta-
rzem. Węgierski historyk sztuki Csanky25 widzi w nim
jedno z ogniw wielkiego kręgu obrazów, powstałych
na terenie Śląska, Małopolski i Węgier, należących do
jednego warsztatu mistrza Barbary. W ramach tego
kręgu umieszcza poza naszym ołtarzem obraz Matki
Boskiej z Budapesztu, obraz Madonny z Tumu pod
Łęczycą, Madonnę z Muzeum Narodowego w Krako-
wie i obraz Matki Boskiej z kościoła klarysek we
Wrocławiu.
Badacze polscy Walicki i Dobrowolski skłonni byli
widzieć w poliptyku Barbary dzieło genetycznie zwią-
zane ze środowiskiem małopolskim 2®. Sprawa ta omó-
25 Csanky N„ Entwicklungsgeschichtliche Studien,
Jahrbiicher des Museums der bildenden Kiinste in
Budapest X (1941), s. 62—74.
26 Dobrowolski T„ Sztuka województwa śląskiego,
s. 44; tenże, Śląskie malarstwo ścienne i sztalugowe do
początku XV w., w: Historia Śląska III, Kraków 1936,
s. 182; tenże, Sztuka na Śląsku, Katowice-Wrocław
1948, s. 164; Walicki M., W kwestii flamizmu w malar¬
ii. 26. Krąg „Mistrza niesienia krzyża z Worcester‘s Postacie konne,
rysunek. Drezno, Kupjerstichkabinett. (Repf. wg Benescha)
441
dzieć w ołtarzu Barbary dzieło związane z twórczością
Hansa Pleydenwurffa, a zwłaszcza z jego ołtarzem
wykonanym dla kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu.
Inna grupa badaczy niemieckich łączy ołtarz Bar-
bary ze środowiskiem austriacko-czeskim. Ogólnie mó-
wi o tych związkach Cezary Buchwald19. Hugo Kencz-
ler20 szuka zbieżności ołtarza Barbary z ołtarzem
Ukrzyżowania, pochodzącym z kościoła św. Wita
w Krumlowie Czeskim.
Na osobną uwagę zasługuje też fakt wiązania sty-
lu ołtarza z kręgiem „Mistrza niesienia krzyża z Wor-
cester" (Meister der Worcester-Kreuztragung). O związ-
kach tych mówi Karl Oettinger i Otto Benesch21.
Oettinger, powołując się na dostrzeżone przez Zimmer-
manna związki pomiędzy ołtarzem Barbary, śląskim
ołtarzem z Gaci i Ukrzyżowaniem z kościoła św. Se-
balda w Norymberdze, rozszerza jeszcze krąg współ-
zależności, łącząc wyżej wzmiankowane dzieła z ołta-
rzem Ukrzyżowania z katedry monachijskiej i przy-
pisując całą tę grupę obiektów działalności kręgu „Mi-
strza niesienia krzyża z Worcester". Benesch potwier-
dza te związki.
Dalsze środowiska artystyczne wymieniane w związ-
ku z ołtarzem, to północne Włochy i Niderlandy.
O zwiążkach ze środowiskiem włoskim mówi Wiktor
Suida22 w pracy o działającym na terenie Austrii ma-
19 Buchwald C„ Fiihrer durch das schlesische Mu-
seum fiir Kzinstgewerbe und Altertumer, Breslau 1920,
s. 14.
20 Kenczler H., Zwei Altarflugel aus der ersten
Hdlfte des 15. Jahrhunderts in Kaiserlichen Gemdlde-
galerie zu Wien und im Rakoczi Museum zu Kaschau,
Jahrbuch der Kunsthistorischen Sammlungen des Kó-
nigl.-Preuss. Akad. 32 (1915), s. 227.
21 Oettinger K., Die Blutezeit
der Miinchener gotischen Male-
rei, Zeitschrift des Deutschen
Vereins fur Kunstwissenschaft
VIII (1941), s. 26; Benesch O.,
Oesterrdichische Ilandzeichnun-
gen des XV und XVI Jahrhun-
derts, Freiburg im Breisgau 1936,
s. 21.
22 Suida W., Beitrage zur óster-
reichischen Kunst der Spatgotik,
Belvedere 1927, s. 74.
28 Francastel P., przedmowa do
publikacji Walickiego M„ La
peinture d’autels et de retables
en Pologne au temps des Jagel-
lons, Paris 1937; Dobrowolski T.,
Sztuka na Śląsku, Katowice-Wro-
cław 1948, s. 163; Morelowski M.,
Sztuka na Śląsku (z powodu
książki Tadeusza Dobrowolskie¬
go), Wrocław 1949, s. 28.
24 Troche E„ Schlesische Quel-
len zur altniederlandischen Ma-
lerei, Pantheon 21 (1938), s. 128.
larzu-miniaturzyście, Martinusie Oppifeksie, któremu
przypisuje autorstwo ołtarza.
Do szukania pokrewieństw ze środowiskiem nider-
landzkim skłania autorów vaneyckowski charakter
postaci w scenie Koronacji. Zwraca na to uwagę Pierre
Francastel, z naszych badaczy — Marian Morelowski
i Tadeusz Dobrowolski23.
Ernst Troche zajmując się wpływami niderlandz-
kimi na śląskie malarstwo, wymienia w rzędzie zabyt-
ków związanych z tym kierunkiem obraz „Marii
w komnacie" (Maria 'im Gehause) z Wrocławia, który
uważa za dzieło kręgu mistrza ołtarza Barbary24.
Obraz „Marii w komnacie" dostarczył też powodu
do zgoła innych wniosków związanych z naszym ołta-
rzem. Węgierski historyk sztuki Csanky25 widzi w nim
jedno z ogniw wielkiego kręgu obrazów, powstałych
na terenie Śląska, Małopolski i Węgier, należących do
jednego warsztatu mistrza Barbary. W ramach tego
kręgu umieszcza poza naszym ołtarzem obraz Matki
Boskiej z Budapesztu, obraz Madonny z Tumu pod
Łęczycą, Madonnę z Muzeum Narodowego w Krako-
wie i obraz Matki Boskiej z kościoła klarysek we
Wrocławiu.
Badacze polscy Walicki i Dobrowolski skłonni byli
widzieć w poliptyku Barbary dzieło genetycznie zwią-
zane ze środowiskiem małopolskim 2®. Sprawa ta omó-
25 Csanky N„ Entwicklungsgeschichtliche Studien,
Jahrbiicher des Museums der bildenden Kiinste in
Budapest X (1941), s. 62—74.
26 Dobrowolski T„ Sztuka województwa śląskiego,
s. 44; tenże, Śląskie malarstwo ścienne i sztalugowe do
początku XV w., w: Historia Śląska III, Kraków 1936,
s. 182; tenże, Sztuka na Śląsku, Katowice-Wrocław
1948, s. 164; Walicki M., W kwestii flamizmu w malar¬
ii. 26. Krąg „Mistrza niesienia krzyża z Worcester‘s Postacie konne,
rysunek. Drezno, Kupjerstichkabinett. (Repf. wg Benescha)
441