Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (47.1985)

O IDEOWEJ KONCEPCJI OŁTARZA GŁÓWNEGO W TORUŃSKIM KOŚCIELE NP MARII


II. 8. J. B. Villalpando, rekonstrukcja wnętrza zw. „Święte Świętych” w świą-
tyni jerozolimskiej. Repr. Prac. Fot. Bibl. Jagiell.

duje się rzeźbiona scena Zwiastowania, powyżej zaś
koliste pole o bogatym obramieniu wypełnione lus-
trem, w którym — pośrodku — umieszczony jest sym-
bol Trójcy św. wśród promieni43. Spotykamy więc tu
znów przedstawienie Boga objawiającego się w mo-
mencie Inkarnacji, aczkolwiek wyobrażonego inaczej,
lecz w połączeniu ze znanym nam już motywem
świetlistego czy błyszczącego koła. Analizując tę
kompozycję i nawiązując do powyżej wyrażonych
uwag warto powołać się na Sedlmayra stwierdzające-
« O trójkącie jako symbolu św. Trójcy por. W. MEN-
ZEL, Christliche Symbolik, t. II, Regensburg 1854, s. 212.

go, że w sztuce baroku alegoryczna intencja „słońca”
była „imaginowana” między innymi przez stosowanie
różnych materiałów wydobywających światło lub mu
w jakiś sposób pokrewnych, przede wszystkim luster44.
Oba kościoły — w Toruniu i w Briihl — są oriento-
wane i promienie wschodzącego słońca przenikają
przez ażurową strukturę ołtarzy. Element światła na-
leży zatem uwzględniać przy formalnej i ideowej
analizie tych dzieł. Działanie promieni słonecznych
budzących w przyrodzie życie porównywano do dzia-
“ H. SEDLMAYR, Allegorle und Architektur [w:I tegoż,
Epochen und Werke, t. II, Wien-Munchen 1960, s. 241—242.

23