DOI Artikel:
Gumiński, Samuel: O ideowej koncepcji późnobarokowego ołtarza głownego w toruńskim kościele NP Marii
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48708#0037
O IDEOWEJ KONCEPCJI OŁTARZA GŁÓWNEGO W TORUŃSKIM KOŚCIELE NP MARII
kramentek w Warszawie63. Natomiast poprzedników
ideowej roli pięciu aniołów toruńskiego zwieńczenia
odnajdujemy w ołtarzowym obrazie Giovanniego
Belliniego pochodzącym z weneckiego kościoła S.
Giobbe (ił. 21). W obrazie tym tron Madonny z Dzie-
ciątkiem umieszczony jest w architektonicznej niszy
o hemisferycznym sklepieniu pokrytym mozaiką
przedstawiającą fryz złożony z pięciu główek cheru-
binów, z których każdą otacza napis AVE GRATIA
PLENA64.
II. 17. Wrocław, epitafium. Benedykta Distlera,
obecnie Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Fot.
E. Witecki.
II. 18. Gerwazy Mattmuller, ,'ontanna w Wiedniu.
Repr. J. Borski wg Bócklera.
Kilka słów wypada poświęcić znaczeniu korony
wieńczącej całą toruńską kompozycję. Było prawie
regułą w maryjnej ikonografii owych czasów stoso-
wanie korony monarszej dla wieńczenia nie tylko po-
sągów, ale i obrazów czy też architektonicznych kom-
pozycji ołtarzowych. Zależnie od kraju pojawiała się
odpowiednia forma korony; jak w krajach cesarskich
wieńczono Marię koroną cesarską, tak w Rzeczypos-
politej — królewską65. Zgodnie z tym zwyczajem —
w Polsce mającym swą podstawę w szczególnie roz-
•’ S. MOSSAKOWSKI, Kościół Sakramentek w Warsza-
wie. Charakterystyka i geneza architektury, „Biul. Hist.
Sztuki” XXVI, 1964, nr 4, s. 240, il. 23.
“ R. PALLUCHINI, Giouanni Bellini, Milano 1961, s. 142,
il 118; — N. HUSE, Studien zu Giouanni Bellini, Berlin-
-New York 1972, s. 22—27, il. 34; — E. KUBALA, Madonna
mit Kind. Pala di S. Giobbe, Stuttgart 1969.
ts Jednym spośród wyjątków od owej reguły — wytłu-
maczalnym z racji pochodzenia malarza — może być ce-
sarska korona Marii w wykonanym przez Strobla około
r. 1645 obrazie Matki Boskiej ze św. Stanisławem Kostką
w jezuickim wówczas kościele św. Jana w Toruniu. Por. E.
IWANOYKO, Bartłomiej Strobel, Poznań 1957, s. 74—76, 117—
—118, il. 22.
29
kramentek w Warszawie63. Natomiast poprzedników
ideowej roli pięciu aniołów toruńskiego zwieńczenia
odnajdujemy w ołtarzowym obrazie Giovanniego
Belliniego pochodzącym z weneckiego kościoła S.
Giobbe (ił. 21). W obrazie tym tron Madonny z Dzie-
ciątkiem umieszczony jest w architektonicznej niszy
o hemisferycznym sklepieniu pokrytym mozaiką
przedstawiającą fryz złożony z pięciu główek cheru-
binów, z których każdą otacza napis AVE GRATIA
PLENA64.
II. 17. Wrocław, epitafium. Benedykta Distlera,
obecnie Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Fot.
E. Witecki.
II. 18. Gerwazy Mattmuller, ,'ontanna w Wiedniu.
Repr. J. Borski wg Bócklera.
Kilka słów wypada poświęcić znaczeniu korony
wieńczącej całą toruńską kompozycję. Było prawie
regułą w maryjnej ikonografii owych czasów stoso-
wanie korony monarszej dla wieńczenia nie tylko po-
sągów, ale i obrazów czy też architektonicznych kom-
pozycji ołtarzowych. Zależnie od kraju pojawiała się
odpowiednia forma korony; jak w krajach cesarskich
wieńczono Marię koroną cesarską, tak w Rzeczypos-
politej — królewską65. Zgodnie z tym zwyczajem —
w Polsce mającym swą podstawę w szczególnie roz-
•’ S. MOSSAKOWSKI, Kościół Sakramentek w Warsza-
wie. Charakterystyka i geneza architektury, „Biul. Hist.
Sztuki” XXVI, 1964, nr 4, s. 240, il. 23.
“ R. PALLUCHINI, Giouanni Bellini, Milano 1961, s. 142,
il 118; — N. HUSE, Studien zu Giouanni Bellini, Berlin-
-New York 1972, s. 22—27, il. 34; — E. KUBALA, Madonna
mit Kind. Pala di S. Giobbe, Stuttgart 1969.
ts Jednym spośród wyjątków od owej reguły — wytłu-
maczalnym z racji pochodzenia malarza — może być ce-
sarska korona Marii w wykonanym przez Strobla około
r. 1645 obrazie Matki Boskiej ze św. Stanisławem Kostką
w jezuickim wówczas kościele św. Jana w Toruniu. Por. E.
IWANOYKO, Bartłomiej Strobel, Poznań 1957, s. 74—76, 117—
—118, il. 22.
29