DOI Artikel:
Kałamajska-Saeed, Maria: Polichromia w Boćkach i jej domniemany twórca J.W. Neunhertz
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48708#0083
POLICHROMIA W BOCKACH
męczeńską — zapewne św. Katarzyna Aleksandryjska,
patronka siedzącej obok dominikanki — św. Kata-
rzyny Sieneńskiej w koronie cierniowej. Kolejne
osoby to św. Benedykt z Nursji noszący stalowo-sza-
ry habit, z pastorałem opackim w ręku, następnie
św. Bernard z Clairvaux w białym habicie cyster-
skim i infule opata, za nim św. Klara trzymająca
monstrancję i obok niej nierozpoznana klaryska.
Grupie tej patronuje św. Jan Chrzciciel, którego po-
stać wyłaniająca się z chmur, widnieje na pierwszym
planie, nieco poniżej św. Benedykta.
Program treściowy
Malowidło stanowi ilustrację idei intercesji —
pośrednictwa Matki Bożej, wspierającej przed Ma-
jestatem Boskim orędownictwo świętych o zbawienie
dusz ludzkich. Jest to element teologii katolickiej
w zdecydowany sposób odróżniający ją od doktryny
prawosławnej i protestanckiej, a zarazem stanowiący
jedno z fundamentalnych założeń kontrreformacji.
W obrębie ogólnego programu treściowego koś-
cioła w Boćkach temat ten został uwidoczniony w
miejscu stanowiącym łącznik przestrzenny między
nawą i prezbiterium, co wiąże się ściśle z wymową
ideową obu przestrzeni sąsiadujących. W strefie po-
przedzającej, czyli w nawie, tematyka obrazów oł-
tarzowych wskazuje na znaczenie sakramentów dla
zbawienia duszy. W prezbiterium z kolei unaocznio-
no misterium Odkupienia, przedstawione w tematyce
rzeźb ołtarza głównego (Ukrzyżowanie) i powtarza-
ne w sprawowanej tu ofierze Mszy św. i obecności
Zabwiciela w Najświętszym Sakramencie.
W narastającym natężeniu tego ciągu treściowego
poszczególne części wnętrza ilustrują więc to, co dla
zbawienia mogą uczynić ludzie (nawa), pośrednictwo
Matki Boskiej i świętych (kopuła) i sam Zbawiciel
przez ofiarę Odkupienia (żagle kopuły i prezbiterium).
Określenie zasadniczego tematu malowidła jako
ilustracji idei intercesji nie wyczerpuje wszystkich
zawartych w nim wątków treściowych. Istotne zna-
czenie ma przyjęta w tej kompozycji hierarchia po-
szczególnych postaci, wyrażona ich usytuowaniem.
Najwyższe miejsce zajmuje Trójca Święta. Nieco
niżej —- wywyższona ponad anioły i świętych — Mat-
ka Boska, pośredniczka łask. Najbliżej osoby Naj-
świętszej Panny znajdują się trzej wielcy święci
franciszkańscy: wybitny kaznodzieja i mistyk — św.
Antoni Padewski oraz patriarcha zakonu braci mniej-
R. 2. Jerzy W- Neunhertz, polichromia, płn.-wsch.
żagiel, 1738. Fot. M. Bronarski.
II. 3. Jerzy W. Neunhertz, polichromia, płn.-wsch.
żagiel, 1738. Fot. M. Bronarski.
75
męczeńską — zapewne św. Katarzyna Aleksandryjska,
patronka siedzącej obok dominikanki — św. Kata-
rzyny Sieneńskiej w koronie cierniowej. Kolejne
osoby to św. Benedykt z Nursji noszący stalowo-sza-
ry habit, z pastorałem opackim w ręku, następnie
św. Bernard z Clairvaux w białym habicie cyster-
skim i infule opata, za nim św. Klara trzymająca
monstrancję i obok niej nierozpoznana klaryska.
Grupie tej patronuje św. Jan Chrzciciel, którego po-
stać wyłaniająca się z chmur, widnieje na pierwszym
planie, nieco poniżej św. Benedykta.
Program treściowy
Malowidło stanowi ilustrację idei intercesji —
pośrednictwa Matki Bożej, wspierającej przed Ma-
jestatem Boskim orędownictwo świętych o zbawienie
dusz ludzkich. Jest to element teologii katolickiej
w zdecydowany sposób odróżniający ją od doktryny
prawosławnej i protestanckiej, a zarazem stanowiący
jedno z fundamentalnych założeń kontrreformacji.
W obrębie ogólnego programu treściowego koś-
cioła w Boćkach temat ten został uwidoczniony w
miejscu stanowiącym łącznik przestrzenny między
nawą i prezbiterium, co wiąże się ściśle z wymową
ideową obu przestrzeni sąsiadujących. W strefie po-
przedzającej, czyli w nawie, tematyka obrazów oł-
tarzowych wskazuje na znaczenie sakramentów dla
zbawienia duszy. W prezbiterium z kolei unaocznio-
no misterium Odkupienia, przedstawione w tematyce
rzeźb ołtarza głównego (Ukrzyżowanie) i powtarza-
ne w sprawowanej tu ofierze Mszy św. i obecności
Zabwiciela w Najświętszym Sakramencie.
W narastającym natężeniu tego ciągu treściowego
poszczególne części wnętrza ilustrują więc to, co dla
zbawienia mogą uczynić ludzie (nawa), pośrednictwo
Matki Boskiej i świętych (kopuła) i sam Zbawiciel
przez ofiarę Odkupienia (żagle kopuły i prezbiterium).
Określenie zasadniczego tematu malowidła jako
ilustracji idei intercesji nie wyczerpuje wszystkich
zawartych w nim wątków treściowych. Istotne zna-
czenie ma przyjęta w tej kompozycji hierarchia po-
szczególnych postaci, wyrażona ich usytuowaniem.
Najwyższe miejsce zajmuje Trójca Święta. Nieco
niżej —- wywyższona ponad anioły i świętych — Mat-
ka Boska, pośredniczka łask. Najbliżej osoby Naj-
świętszej Panny znajdują się trzej wielcy święci
franciszkańscy: wybitny kaznodzieja i mistyk — św.
Antoni Padewski oraz patriarcha zakonu braci mniej-
R. 2. Jerzy W- Neunhertz, polichromia, płn.-wsch.
żagiel, 1738. Fot. M. Bronarski.
II. 3. Jerzy W. Neunhertz, polichromia, płn.-wsch.
żagiel, 1738. Fot. M. Bronarski.
75