DOI issue:
Spis Treści
DOI article:Mossakowski, Stanisław: Galeria przy Villa Regia w Warszawie projektu G.B. Gisleniego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48918#0062
STANISŁAW MOSSAKOWSKI
Polsce. Katalog. Kraków 1976 s. 193 poz. 222; dobra
reprodukcja znajduje się w J. BANACH, Hercules polo-
nus. Studium z ikonografii sztuki nowożytnej. Warszawa
1984 s. 33-34, 156-157, ii. 34. O personifikacji Przezor-
ności i jej atrybutach zob. C. RIPA, Iconologia. Wyd.
Torino 1986 (oparte na wyd. Padova 1618), t. 2, s. 132-
133 (s.v. Prudenza).
57. O powszechnym, także w Polsce doby Wazów, traktowa-
niu Herkulesa m.in. jako bohatera symbolizującego mę-
stwo zob. BANACH, o. c., s. 28-34, 103-113, 136-140.
Na temat przezorności królowej warto przytoczyć słowa
Jana Kazimierza, który w owej epoce pisał do żony, że
zdaje się we wszystkim alla sua somma prudenza e asso-
luta volonta (cyt. za TARGOSZ, Uczony dwór..., s. 191).
58. Zob. na ten temat cenne uwagi J. PELCA, Barok-epoka
przeciwieństw. Warszawa 1993, s. 150-154. Por. także P.
BUCHWALD-PELCOWA, Świat odwrócony Stanisła-
wa Herakliusza Lubomirskiego. [W:] Stanisław Hera-
kliusz Lubomirski. Pisarz, polityk, mecenas. Wrocław
1982 s. 142, 144-145; Taż sama i J. PELC, Poetyka
"świata na opak" w literaturze renesansu i baroku. "Sła-
wa" T. LVIII, 1989 z. 1-2 s. 48-51.
59. Nie jest to jak sądziła MIKS-RUDKOWSKA (Zbiory
projektów..., s. 14), "postać męska zamierzająca się bi-
czem na uciekające dziecko". Na temat symboliki małpy
zob. m.in. P. B\CSPIELLP),Mondus symbolicus. Coloniae
Agrippinae 1681 t. 2 szp. 629, 636; J. CHEVALIER,
Dictionnaire des symboles. Paris 1969, s. 707 (voluptas,
luxuria); A. HENKEL, A. SCHÓNE, Emblemata. Hand-
buch zur Sinnbildkunst des XVI. undXVIL Jahrhunderts.
Stuttgart 1967 szp. 432-433 (stultitia).
60. Nie jest to "scena wręczenia klucza alegorycznej postaci
w niszy" jak napisała MIKS-RUDKOWSKA (Zbiory
projektów ... s. 14). Gest szlachcica stanowi niemal po-
wtórzenie gestu Śmierci, jaka siekierą zamierza uderzyć
kolumnę, na której spoczywa papieska tiara - symbolizu-
jąc w ten sposób Vanitas (il. 14), miedzioryt publ. przez
J. A. CHROŚCICKIEGO, Pompa funebris. Z dziejów kul-
tury staropolskiej. Warszawa 1974, k. tyt.
61. Informacje te pochodzą z lat 1658 i 1668. Cyt. za TAR-
GOSZ, Uczony dwór..., s. 57, 129.
62. K. AJEWSKI, Zbiory artystyczne Uniwersytetu Warsza-
wskiego w dobie Królestwa Kongresowego. "Kwartalnik
Historii Nauki i Techniki". R. XXXVIII, 1993 Nr 1 s.
58-63; JAROSZEWSKI, o. c., s. 44-48, il. 34 (drzeworyt
K. Krzyżanowskiego wg. rys. F. Tegazzo. "Tygodnik
Ilustrowany", T. XIII, 1866 nr 338 s. 124).
S. Mossakowski
G.B. GISLENFS DESIGN FOR A GALLERYINTHE VILLA REGIAIN WARSAW
Summary
In this article one of the drawings preserved in the
collections belonging to the so-called Collezione
Martinelli in Milan’s Castello Sforzesco (ill. 1, 5, 7, 9,
12), and recognised as being the work of the Roman
architect and musician Giovanni Battista Gisleni
(1600-’72), is identified as a design for a gallery inten-
ded for the Villa Regia, a suburban Warsaw residence
of queen Lodovica Maria Gonzaga de Nevers, wife of
king John Casimir Vasa.
Apart from identifying the design for the currently
non-existent building, whose appearance has been pre-
served in a number of early-18th century views and
plans (ill. 16, 17, 18), together with establishing the
period when the drawing was executed to between 1665
and 1667, this study’s objective is to provide an inter-
pretation of the programme contained in the interior
murals. Together with effigies of well-known master-
pieces in ancient sculpture and figures of an allegorical
naturę, an original theme of a satirical and morał char-
acter is also recognisable in these murals (the scenes
depicted on the arcaded passageway interiors) which relate
to shortcomings in contemporaneous Polish society.
Translated by Peter Martyn
52
Polsce. Katalog. Kraków 1976 s. 193 poz. 222; dobra
reprodukcja znajduje się w J. BANACH, Hercules polo-
nus. Studium z ikonografii sztuki nowożytnej. Warszawa
1984 s. 33-34, 156-157, ii. 34. O personifikacji Przezor-
ności i jej atrybutach zob. C. RIPA, Iconologia. Wyd.
Torino 1986 (oparte na wyd. Padova 1618), t. 2, s. 132-
133 (s.v. Prudenza).
57. O powszechnym, także w Polsce doby Wazów, traktowa-
niu Herkulesa m.in. jako bohatera symbolizującego mę-
stwo zob. BANACH, o. c., s. 28-34, 103-113, 136-140.
Na temat przezorności królowej warto przytoczyć słowa
Jana Kazimierza, który w owej epoce pisał do żony, że
zdaje się we wszystkim alla sua somma prudenza e asso-
luta volonta (cyt. za TARGOSZ, Uczony dwór..., s. 191).
58. Zob. na ten temat cenne uwagi J. PELCA, Barok-epoka
przeciwieństw. Warszawa 1993, s. 150-154. Por. także P.
BUCHWALD-PELCOWA, Świat odwrócony Stanisła-
wa Herakliusza Lubomirskiego. [W:] Stanisław Hera-
kliusz Lubomirski. Pisarz, polityk, mecenas. Wrocław
1982 s. 142, 144-145; Taż sama i J. PELC, Poetyka
"świata na opak" w literaturze renesansu i baroku. "Sła-
wa" T. LVIII, 1989 z. 1-2 s. 48-51.
59. Nie jest to jak sądziła MIKS-RUDKOWSKA (Zbiory
projektów..., s. 14), "postać męska zamierzająca się bi-
czem na uciekające dziecko". Na temat symboliki małpy
zob. m.in. P. B\CSPIELLP),Mondus symbolicus. Coloniae
Agrippinae 1681 t. 2 szp. 629, 636; J. CHEVALIER,
Dictionnaire des symboles. Paris 1969, s. 707 (voluptas,
luxuria); A. HENKEL, A. SCHÓNE, Emblemata. Hand-
buch zur Sinnbildkunst des XVI. undXVIL Jahrhunderts.
Stuttgart 1967 szp. 432-433 (stultitia).
60. Nie jest to "scena wręczenia klucza alegorycznej postaci
w niszy" jak napisała MIKS-RUDKOWSKA (Zbiory
projektów ... s. 14). Gest szlachcica stanowi niemal po-
wtórzenie gestu Śmierci, jaka siekierą zamierza uderzyć
kolumnę, na której spoczywa papieska tiara - symbolizu-
jąc w ten sposób Vanitas (il. 14), miedzioryt publ. przez
J. A. CHROŚCICKIEGO, Pompa funebris. Z dziejów kul-
tury staropolskiej. Warszawa 1974, k. tyt.
61. Informacje te pochodzą z lat 1658 i 1668. Cyt. za TAR-
GOSZ, Uczony dwór..., s. 57, 129.
62. K. AJEWSKI, Zbiory artystyczne Uniwersytetu Warsza-
wskiego w dobie Królestwa Kongresowego. "Kwartalnik
Historii Nauki i Techniki". R. XXXVIII, 1993 Nr 1 s.
58-63; JAROSZEWSKI, o. c., s. 44-48, il. 34 (drzeworyt
K. Krzyżanowskiego wg. rys. F. Tegazzo. "Tygodnik
Ilustrowany", T. XIII, 1866 nr 338 s. 124).
S. Mossakowski
G.B. GISLENFS DESIGN FOR A GALLERYINTHE VILLA REGIAIN WARSAW
Summary
In this article one of the drawings preserved in the
collections belonging to the so-called Collezione
Martinelli in Milan’s Castello Sforzesco (ill. 1, 5, 7, 9,
12), and recognised as being the work of the Roman
architect and musician Giovanni Battista Gisleni
(1600-’72), is identified as a design for a gallery inten-
ded for the Villa Regia, a suburban Warsaw residence
of queen Lodovica Maria Gonzaga de Nevers, wife of
king John Casimir Vasa.
Apart from identifying the design for the currently
non-existent building, whose appearance has been pre-
served in a number of early-18th century views and
plans (ill. 16, 17, 18), together with establishing the
period when the drawing was executed to between 1665
and 1667, this study’s objective is to provide an inter-
pretation of the programme contained in the interior
murals. Together with effigies of well-known master-
pieces in ancient sculpture and figures of an allegorical
naturę, an original theme of a satirical and morał char-
acter is also recognisable in these murals (the scenes
depicted on the arcaded passageway interiors) which relate
to shortcomings in contemporaneous Polish society.
Translated by Peter Martyn
52