DOI Heft:
Spis Treści
DOI Artikel:Wojciechowski, Jerzy: [Rezension von: Tadeusza Żuchowskiego (Hg.), Między renesansem a klasycyzmem: rysunki mistrzów europejskich w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu]
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48918#0178
RECENZJE
Kubiak rozwija tę myśl jeszcze dalej: "Stosowanie bocznego
oświetlenia Altomonte mógł podpatrzeć u swego nauczyciela,
Brandiego". W rzeczywistości mamy tu do czynienia z kopią
postaci satyra z akwaforty rytowanej w 1652 r., przypisywanej
Jordaensowi (Hollstein, 5). Zbliżone wymiary każą przypu-
szczać, że wzorem była bezpośrednio rycina; nieznany rysu-
nek przygotowaczy Jordaensa był prawdopodobnie ustawio-
ny w przeciwną stronę, za czym przemawia odwrócona w
stosunku do akwaforty kopia rysunkowa z Fogg Art Museum,
Harvard University, Cambridge, Mass. (R.-A. Hulst, Jorda-
ens Drawings, t. 1-4, Brussel 1974, C. 78). Autorem kopii
poznańskiej mógł być również, moim zdaniem, syn artysty,
Bartolomeo Altomonte.
Kat. 32 (opr. GK): Pominięta milczeniam pieczęć niezi-
dentyfikowanego kolekcjonera wiedeńskiego (?), J.Griinling
(?), u Lugta nr 1468. Dziecko spotkane przez św. Augustyna
nie jest dzieciątkiem Jezus.
Kat. 34 (opr. TZ): Autor pomija milczeniem fakt, że
rysunek był publikowany przez Marię Mrozowską (Disegni
veneti in Polonia, kat. wyst., Fondazione Giorgio Cini, Vene-
zia 1958, nr 53). Cytowany w Kat. napis: Ex dono auctoris
Giov. Bett. Cignarolli, w oryginale, literami jak w elementa-
rzu, zapisany: ex dono aucthoris Johannis Betini Cingiaroli
piet. Pieczątka z prawej strony u dołu zdaniem autora jest
stemplem Mielżyńskiego, choć w rzeczywistości posługiwał
się nią książę Henri de Bourbon-Parma, comte de Bardi (Lugt,
336). Temat odczytany jako Męczeństwo św. Marty (?) Mro-
zińska interpretuje jako Męczeństwo św. Hadriana, o czym
przesądza widoczne na rysunku kowadło, atrybut św. Hadriana.
Kat. 35 (opr. TZ): Rysunek z kolekcji bankiera Flury-
Herarda, sprzedanej w Paryżu w 1861 r. (Lugt nr 1015).
Kat. 38 (opr. TZ): Rysunek nie jest "wzorowany na obra-
zie" Poussina z Muzeum Luwru ze Znalezieniem Mojżesza,
ale jest jego słabą, niewolniczą kopią. Sebastien Bourdon,
jako jej ewentualny wykonawca, jest atrybucją błędną, samo
zaś powoływanie się, jako na analogię, na rysunek Bourdona
z użyciem farb olejnych, pozostawiam bez komentarza. Jako
anonimową kopię publikują poznański rysunekPierre Rosen-
berg i Louis-Antoine Prat, Nicolas Poussin 1594-1665. Cata-
logue raisonnedesdessins. T.l-2. Milano 1994; t. 2, R. 1026.
Kat. 40 (opr. GS): Traktowanie rysunku jako oryginału
Carle’a Vanloo jest mało przekonywające już choćby z tego
względu, że poznańskie studium jest jedynie contrę-epreuvem
rysunku, zapewne według Vanloo. W haśle pominięto milcze-
niem istnienie oryginalnych rysunków malarza, wykonanych
w zupełnie odmiennej technice. Rysunek obejmujący całą
kompozycję pojawił się w handlu w 1956 r. (cytowana w Kat.
poznańskim Sahut reprodukuje go pod nr. 356), zaś studium
głowy dziewczynki znajduje się w Art Institut w Chicago
(ostatnio omawiane przez (E. Launay, Les freres Goncourt
collectionneurs de dessins, Paris 1991, nr 356). Oba rysunki
podważają oryginalność poznańskiego studium. Niezrozu-
miałe też jest jego datowanie na "ok. 1755 r.", skoro namalo-
wany przez Vanloo dla Madame de Pompadour cykl alegorii
(ponadto Muzyka, Rzeźba i Architektura) powstał w latach
1752-1753, zaś sam papier - według autora hasła - miałby
pochodzić przypuszczalnie z r. 1751. Dodać też należy, że
cztery alegorie ze sztukami pięknymi były w XVUI w. kopio-
wane niezwykle często i obawiam się, czy najbliższą analogią
dla sangwiny z Poznania nie jest czasami graficzna kopia
cyklu, wykonana w 1756 r. przez Etienne Fessarda.
Kat. 41 (opr. GS): Zapewne kopia, według pierwowzoru,
którego autorem mógłby być Jean-Baptiste Le Prince, za
czym przemawia, między innymi, rosyjski strój dziewczyny.
Katalogowi powinna towarzyszyć errata. Z dostrzeżonych
błędów wersji polskiej pomijam tylko ewidentne literówki:
Konsekwentnie mylnie podawane jest nazwisko Bacau
zamiast: Bacou.
Konsekwentnie jest: Bartsch Ilustrated, powinno być:
(The) Dlustrated Bartsch.
Na s.9, jest Galiari, powinno być Galliari.
Na s.lll, jest Franęois Viatte, powinno być Franęoise
Viatte.
Na s. 112 jest Harpath, powinno być Harprath.
(Kat. 1) W biogramie jest Fiorentina Rossa, powinno być
Rossa Fiorentino.
(Kat. 3) W Bibl. brak: kat. wyst. Warszawa 1980, nr 62.
(Kat. 4) jest Pocetti, powinno być Poccetti, również na s.
6 i 7.
(Kat. 9) w biogramie jest gieser, powinno być giser,
ponadto jest Tadeo (w odmianie) Zuccaro powinno być Tad-
deo Zuccaro, również na s. 7. W Bibl. i Lit. jest Hermann-Fio-
re, powinno być Herrmann-Fiore.
(Kat. 13) Daty życia artysty, jest: 1545 - 1592, powinno
być ok. 1548 - 1592.
(Kat. 14) Daty życia artysty, jest: 1576 - 1630, powinno
być 1588-po 1642.
(Kat. 16) jest Rijkspritnskabinett, powinno być Rijkspren-
tenkabinet. Brak rozwinięcia skrótu bibliograficznego: Bock,
Rosenberg 1930 = E.Bock, J.Rosenberg, Die Niedreldndischen
Meister. Beschreibendes Verzeichnis samtlicher Zeichnung mit
220Lichtdrucktfeln (Staatliche Museen zu Berlin, Die Zeich-
nungen alter Meister im Kupferstichkabinett...). T.l-2. Berlin
1930.
(Kat. 30) jest Michaelade Moralles, powinno byćMichela
de Marolles.
(Kat. 31): Lit. ma jako rok wydania podany 1965, powi-
nien być 1966, zaś sama pozycja - umieszczona w Bibl.
(Kat. 34) jest Giambetino Cignarolli powinno być Giam-
bettino Cignarolli. Ponadto jest: Ex dono auctoris Giov. Bett.
Cignarolli, powinno być: ex dono aucthoris Johannis Betini
Cingiaroli piet.
(Kat. 40) jest: Charles Andrće van zwany Carle van Loo,
powinno być Charles Andree Vanloo (ewentualnie van Loo)
zw. Carle Vanloo (van Loo).
(Kat. 43) Podana Lit. powinna się znaleźć w Bibl.
168
Kubiak rozwija tę myśl jeszcze dalej: "Stosowanie bocznego
oświetlenia Altomonte mógł podpatrzeć u swego nauczyciela,
Brandiego". W rzeczywistości mamy tu do czynienia z kopią
postaci satyra z akwaforty rytowanej w 1652 r., przypisywanej
Jordaensowi (Hollstein, 5). Zbliżone wymiary każą przypu-
szczać, że wzorem była bezpośrednio rycina; nieznany rysu-
nek przygotowaczy Jordaensa był prawdopodobnie ustawio-
ny w przeciwną stronę, za czym przemawia odwrócona w
stosunku do akwaforty kopia rysunkowa z Fogg Art Museum,
Harvard University, Cambridge, Mass. (R.-A. Hulst, Jorda-
ens Drawings, t. 1-4, Brussel 1974, C. 78). Autorem kopii
poznańskiej mógł być również, moim zdaniem, syn artysty,
Bartolomeo Altomonte.
Kat. 32 (opr. GK): Pominięta milczeniam pieczęć niezi-
dentyfikowanego kolekcjonera wiedeńskiego (?), J.Griinling
(?), u Lugta nr 1468. Dziecko spotkane przez św. Augustyna
nie jest dzieciątkiem Jezus.
Kat. 34 (opr. TZ): Autor pomija milczeniem fakt, że
rysunek był publikowany przez Marię Mrozowską (Disegni
veneti in Polonia, kat. wyst., Fondazione Giorgio Cini, Vene-
zia 1958, nr 53). Cytowany w Kat. napis: Ex dono auctoris
Giov. Bett. Cignarolli, w oryginale, literami jak w elementa-
rzu, zapisany: ex dono aucthoris Johannis Betini Cingiaroli
piet. Pieczątka z prawej strony u dołu zdaniem autora jest
stemplem Mielżyńskiego, choć w rzeczywistości posługiwał
się nią książę Henri de Bourbon-Parma, comte de Bardi (Lugt,
336). Temat odczytany jako Męczeństwo św. Marty (?) Mro-
zińska interpretuje jako Męczeństwo św. Hadriana, o czym
przesądza widoczne na rysunku kowadło, atrybut św. Hadriana.
Kat. 35 (opr. TZ): Rysunek z kolekcji bankiera Flury-
Herarda, sprzedanej w Paryżu w 1861 r. (Lugt nr 1015).
Kat. 38 (opr. TZ): Rysunek nie jest "wzorowany na obra-
zie" Poussina z Muzeum Luwru ze Znalezieniem Mojżesza,
ale jest jego słabą, niewolniczą kopią. Sebastien Bourdon,
jako jej ewentualny wykonawca, jest atrybucją błędną, samo
zaś powoływanie się, jako na analogię, na rysunek Bourdona
z użyciem farb olejnych, pozostawiam bez komentarza. Jako
anonimową kopię publikują poznański rysunekPierre Rosen-
berg i Louis-Antoine Prat, Nicolas Poussin 1594-1665. Cata-
logue raisonnedesdessins. T.l-2. Milano 1994; t. 2, R. 1026.
Kat. 40 (opr. GS): Traktowanie rysunku jako oryginału
Carle’a Vanloo jest mało przekonywające już choćby z tego
względu, że poznańskie studium jest jedynie contrę-epreuvem
rysunku, zapewne według Vanloo. W haśle pominięto milcze-
niem istnienie oryginalnych rysunków malarza, wykonanych
w zupełnie odmiennej technice. Rysunek obejmujący całą
kompozycję pojawił się w handlu w 1956 r. (cytowana w Kat.
poznańskim Sahut reprodukuje go pod nr. 356), zaś studium
głowy dziewczynki znajduje się w Art Institut w Chicago
(ostatnio omawiane przez (E. Launay, Les freres Goncourt
collectionneurs de dessins, Paris 1991, nr 356). Oba rysunki
podważają oryginalność poznańskiego studium. Niezrozu-
miałe też jest jego datowanie na "ok. 1755 r.", skoro namalo-
wany przez Vanloo dla Madame de Pompadour cykl alegorii
(ponadto Muzyka, Rzeźba i Architektura) powstał w latach
1752-1753, zaś sam papier - według autora hasła - miałby
pochodzić przypuszczalnie z r. 1751. Dodać też należy, że
cztery alegorie ze sztukami pięknymi były w XVUI w. kopio-
wane niezwykle często i obawiam się, czy najbliższą analogią
dla sangwiny z Poznania nie jest czasami graficzna kopia
cyklu, wykonana w 1756 r. przez Etienne Fessarda.
Kat. 41 (opr. GS): Zapewne kopia, według pierwowzoru,
którego autorem mógłby być Jean-Baptiste Le Prince, za
czym przemawia, między innymi, rosyjski strój dziewczyny.
Katalogowi powinna towarzyszyć errata. Z dostrzeżonych
błędów wersji polskiej pomijam tylko ewidentne literówki:
Konsekwentnie mylnie podawane jest nazwisko Bacau
zamiast: Bacou.
Konsekwentnie jest: Bartsch Ilustrated, powinno być:
(The) Dlustrated Bartsch.
Na s.9, jest Galiari, powinno być Galliari.
Na s.lll, jest Franęois Viatte, powinno być Franęoise
Viatte.
Na s. 112 jest Harpath, powinno być Harprath.
(Kat. 1) W biogramie jest Fiorentina Rossa, powinno być
Rossa Fiorentino.
(Kat. 3) W Bibl. brak: kat. wyst. Warszawa 1980, nr 62.
(Kat. 4) jest Pocetti, powinno być Poccetti, również na s.
6 i 7.
(Kat. 9) w biogramie jest gieser, powinno być giser,
ponadto jest Tadeo (w odmianie) Zuccaro powinno być Tad-
deo Zuccaro, również na s. 7. W Bibl. i Lit. jest Hermann-Fio-
re, powinno być Herrmann-Fiore.
(Kat. 13) Daty życia artysty, jest: 1545 - 1592, powinno
być ok. 1548 - 1592.
(Kat. 14) Daty życia artysty, jest: 1576 - 1630, powinno
być 1588-po 1642.
(Kat. 16) jest Rijkspritnskabinett, powinno być Rijkspren-
tenkabinet. Brak rozwinięcia skrótu bibliograficznego: Bock,
Rosenberg 1930 = E.Bock, J.Rosenberg, Die Niedreldndischen
Meister. Beschreibendes Verzeichnis samtlicher Zeichnung mit
220Lichtdrucktfeln (Staatliche Museen zu Berlin, Die Zeich-
nungen alter Meister im Kupferstichkabinett...). T.l-2. Berlin
1930.
(Kat. 30) jest Michaelade Moralles, powinno byćMichela
de Marolles.
(Kat. 31): Lit. ma jako rok wydania podany 1965, powi-
nien być 1966, zaś sama pozycja - umieszczona w Bibl.
(Kat. 34) jest Giambetino Cignarolli powinno być Giam-
bettino Cignarolli. Ponadto jest: Ex dono auctoris Giov. Bett.
Cignarolli, powinno być: ex dono aucthoris Johannis Betini
Cingiaroli piet.
(Kat. 40) jest: Charles Andrće van zwany Carle van Loo,
powinno być Charles Andree Vanloo (ewentualnie van Loo)
zw. Carle Vanloo (van Loo).
(Kat. 43) Podana Lit. powinna się znaleźć w Bibl.
168