DOI Artikel:
Gumiński, Samuel: O ideowej koncepcji późnobarokowego ołtarza głownego w toruńskim kościele NP Marii
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48708#0036
SAMUEL GUMIŃSKI
II. 1.5. Giovanni B. Piranesi, projekt ołtarza głów-
nego w S. Maria del Pr.orato na Awentynie w
Rzymie. Repr. J. Barski wg Scotta.
prawdopodobieństwo posłużenia się przy wykonywa-
niu ołtarza w Toruniu również wspomnianą ryciną
Wolffganga. Sięganie do praskich źródeł przy spo-
rządzaniu dalszych partii wyposażenia kościoła toruń-
skiego jest zresztą archiwalnie stwierdzone — mia-
nowicie w r. 1733 polecono tu wykonać ołtarz św.
Jana Nepomucena takiey właśnie struktury, jakiey
w samey Pradze jest, gdzie ciało tego świętego leży*10.
Wówczas chodziło zapewne już o najnowszą wersję
ołtarza-nagrobka zaprojektowaną przez Jana Emanu-
ela Fischera von Erlach, a rozpowszechnioną także
przez ryciny, atoli środowisko z którego czerpano
pozostało nie zmienione61.
W Toruniu koncepcja wiedeńskiej fontanny zosta-
ła wzbogacona między innymi o postacie aniołów
podtrzymujących koronę. Anioły o tejże funkcji i tak
samo umieszczone spotykamy w poprzednim stuleciu
w ołtarzu rzymskiego kościoła S. Maria Traspontina
wzniesionym przez Carla Fontanę w r. 1674 (il. 20)02.
Podobną rolę pełniły anioły w tabernakulum na jed-
nym z wykonanych przez Tylmana z Gameren w la-
tach 1683—1692 projektów ołtarza dla kościoła sa-
li. 16. Hasselt, kościół Notre Damę de Virga Jesse,
ołtarz główny. Repr. G. Wdowiak wg van Ackere.
B0 WAP w Toruniu, rkps sygn. X. 46, Akta klasztoru
franciszkanów-bernardynów 6, s. 93.
61 Zbieżności ideowe ołtarza toruńskiego i praskiej kon-
fesji św. Norberta powstałej w latach 1627—1628 i 1633 sta-
raniem opata Kaspra Questenberga idą dalej łącząc nawią-
zywaniem do świątyni Starego Testamentu. Relikwiarz wiel-
kiego czciciela Eucharystii i założyciela premonstrantów
miał formę Arki Przymierza, a znajdująca się poniżej men-
sa ołtarzowa wsparta była na dziewięciu kręconych kolum-
nach stanowiących powtórzenie watykańskich kolumn uzna-
wanych za pochodzące z jerozolimskiej świątyni. Por. "Wi-
ta..., o.c., s. 148—150, tabl. po s. 150 oraz STRAKA, o.c.,
s 15—27, il. 9.
62 E. COUDENHOVE-ERTHAL, Carlo Fontana und dle
Architektur des Rómisches Spatbarocks, Wien 1930, s. 42,
tabl. 26.
28
II. 1.5. Giovanni B. Piranesi, projekt ołtarza głów-
nego w S. Maria del Pr.orato na Awentynie w
Rzymie. Repr. J. Barski wg Scotta.
prawdopodobieństwo posłużenia się przy wykonywa-
niu ołtarza w Toruniu również wspomnianą ryciną
Wolffganga. Sięganie do praskich źródeł przy spo-
rządzaniu dalszych partii wyposażenia kościoła toruń-
skiego jest zresztą archiwalnie stwierdzone — mia-
nowicie w r. 1733 polecono tu wykonać ołtarz św.
Jana Nepomucena takiey właśnie struktury, jakiey
w samey Pradze jest, gdzie ciało tego świętego leży*10.
Wówczas chodziło zapewne już o najnowszą wersję
ołtarza-nagrobka zaprojektowaną przez Jana Emanu-
ela Fischera von Erlach, a rozpowszechnioną także
przez ryciny, atoli środowisko z którego czerpano
pozostało nie zmienione61.
W Toruniu koncepcja wiedeńskiej fontanny zosta-
ła wzbogacona między innymi o postacie aniołów
podtrzymujących koronę. Anioły o tejże funkcji i tak
samo umieszczone spotykamy w poprzednim stuleciu
w ołtarzu rzymskiego kościoła S. Maria Traspontina
wzniesionym przez Carla Fontanę w r. 1674 (il. 20)02.
Podobną rolę pełniły anioły w tabernakulum na jed-
nym z wykonanych przez Tylmana z Gameren w la-
tach 1683—1692 projektów ołtarza dla kościoła sa-
li. 16. Hasselt, kościół Notre Damę de Virga Jesse,
ołtarz główny. Repr. G. Wdowiak wg van Ackere.
B0 WAP w Toruniu, rkps sygn. X. 46, Akta klasztoru
franciszkanów-bernardynów 6, s. 93.
61 Zbieżności ideowe ołtarza toruńskiego i praskiej kon-
fesji św. Norberta powstałej w latach 1627—1628 i 1633 sta-
raniem opata Kaspra Questenberga idą dalej łącząc nawią-
zywaniem do świątyni Starego Testamentu. Relikwiarz wiel-
kiego czciciela Eucharystii i założyciela premonstrantów
miał formę Arki Przymierza, a znajdująca się poniżej men-
sa ołtarzowa wsparta była na dziewięciu kręconych kolum-
nach stanowiących powtórzenie watykańskich kolumn uzna-
wanych za pochodzące z jerozolimskiej świątyni. Por. "Wi-
ta..., o.c., s. 148—150, tabl. po s. 150 oraz STRAKA, o.c.,
s 15—27, il. 9.
62 E. COUDENHOVE-ERTHAL, Carlo Fontana und dle
Architektur des Rómisches Spatbarocks, Wien 1930, s. 42,
tabl. 26.
28