DOI issue:
Spis Treści
DOI article:Wojciechowski, Jerzy: "Studium głowy Posejdona" z warsztatu Rafaela - ze zbiorów Gabinetu Rycin BUW
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48918#0112
JERZY WOJCIECHOWSKI
II. 5. Ch. N. Cochin ojciec, Herkules Galijski, fragment ryciny
wg rysunku Rafaela. Gabinet Rycin BUW. Fot. Prac. Repr.
BUW
III. 5. Ch. N. Cochin father, Hercules as the Deity of
Eloąuence, detali of an print based on a drawing by Raphael.
Prints Room ofthe Warsów University Library
wydaje się w wypadku warszawskiego rysunku autor-
stwo Giulia Romano. Szorstkie, masywne rysy twarzy,
pełne siły, gniewnego dostojeństwa, to typowe cechy
fizjonomiczne bohaterów Giulia, których proweniencję
Frederick Hartt wywodzi z fresków Rafaela w Stanzy
Heliodora14.
Szeroka, monumentalnie rozrysowana twarz Posej-
dona, z silnym akcentem brwi i oczu, odstaje zbyt
wyraźnie od smukłych, często delikatnych oblicz Pen-
niego, znanych zresztą głównie z rysunków piórem i
pędzlem. Z uwagi jednak na antyczny pierwowzór gło-
wy Posejdona, trudno w jej cechach fizjonomicznych
dopatrywać się wyłącznie preferencji i upodobań ry-
sownika.
Idąc za przyjętym i powszechnie zaakceptowanym
przekonaniem, że antykizacji Olimpijczyków ze skle-
pienia Loggi di Psiche dokonał Giulio Romano, skła-
niam się ku przypisaniu warszawskiego rysunku temu
właśnie artyście.
Przypisy
1. T.174 nr 308/1. Rysunek z kolekcji króla Stanisława Au-
gusta, zakupionej dla Uniwersytetu Warszawskiego w
1918 r. Czarna kredka, lawowanie w tonie szarym, na
lekko pożółkłym papierze, 105 x 97. Naklejony całą
powierzchnią na dawną podkładkę, 156x147; w prawym
górnym narożniku brązowym piórem: 42., w lewym dol-
nym zaś, tym samym piórem: Raffaelle.
2. Dekorację tę szczegółowo omówił J. SHEARMAN w
swym artykule Die Loggia der Psyche in der Villa Far-
nesina und die Probleme der letzen Phase von Raphaels
graphischen Stil, "Jahrbuch der Kunsthistorischen Sam-
mlung in Wien" 60,1964 ss. 59-100.
3. P. JOANIDES, TheDrawings of Raphael. Oxford 1983,
nr 399.
4. Jest to połowa dawnego rysunku, wykonanego czerwoną
kredkąna szkicu sztyftem, 220x 243. Zob.: J.B. SHAW,
The Italian Drawings of the Frits Lugt Collection. Paris
1983, vol.I s. 127, nr 117; vol.II, il.
5. Gabinet Rycin BUW, Kolekcja Stanisława Kostki Potoc-
kiego, Inw.zb.d.1336. Miedzioryt, obcięty, naklejony ca-
łą powierzchnią, 346 x 540. SHAW, o.c., sugeruje, że
rycina wykonana została według kopii rysunku z kolekcji
Lugta, która pojawiła się na rynku antykwarycznym w
1977 r. (London, Christie, 6 July 1977, poz. 36, pl. 2).
6. Galeria rzeźb antycznych uległa rozproszeniu na począt-
ku XVIII w., zob.: L. SALERNO, The Picture Gallery of
Vincenzo Giustiniani -1: Introduction. "The Burlington
Magazine", vol.CII, nr 682, January 1960 s. 26.
7. Rycina z dzieła Galleria Giustiniana del Marchese Vin-
cenzo Giustiniani. | Roma 1640b.n.] vol.I, pl.19. Dzieło
z kolekcji króla Stanisława Augusta, Gabinet Rycin
BUW, Zb.król., vol.205.
8. Prof. T. Mikocki nie jest przekonany, że rysunek został
wykonany według tej rzeźby. Jego zdaniem pierwowzoru
należy szukać wśród posągów Posejdona, gdyż jest mało
prawdopodobne, by artysta dokonał transformacji postaci
Herkulesa na Posejdona. Nie udało mi się jednak natrafić
na godną uwagi analogię wśród antycznych przedstawień
Posejdona. Posejdon o zbliżonym typie fizjonomii, wraz
z innymi Olimpijczykami, zdobił niegdyś wymalowaną
przez Polidora da Caravaggio fasadę jednej z budowli na
Kwirynale w Rzymie. Nie jest jednak pewne, czy za
niewątpliwie antycznym rodowodem tej postaci kryje się
koniecznie posąg Posejdona.
Jeśli zaś idzie o kwestię transformacji bogów nie prze-
ceniałbym zbytnio trzymania się przez artystów tożsamo-
ści archeologicznych wzorców. Na przykład figurę,
wzorowanego na antycznej gemmie Apolla z kitarą na
rysunku B. Peruzziego z Luwru (inv. 10386), z pewnym
zdziwieniem rozpoznajemy w postaci Wenus na rycinie
Mistrza z Kostką, która przedstawia Porwanie Ganime-
desa (Bartsch, nr 25).
9. Rycina Cochina pochodzi z drugiego wydania dzieła
fReciieild’Estampesd’apres leplus tableauxetc. ąuisont
en France dans le Cabinet du Roi etc. connu sous le nom
de Cabinet de Crozat. Paris 1793), Gabinet Rycin BUW,
zb.król., vol. 954. Akwaforta i akwatinta; stan 2, 251 x
102
II. 5. Ch. N. Cochin ojciec, Herkules Galijski, fragment ryciny
wg rysunku Rafaela. Gabinet Rycin BUW. Fot. Prac. Repr.
BUW
III. 5. Ch. N. Cochin father, Hercules as the Deity of
Eloąuence, detali of an print based on a drawing by Raphael.
Prints Room ofthe Warsów University Library
wydaje się w wypadku warszawskiego rysunku autor-
stwo Giulia Romano. Szorstkie, masywne rysy twarzy,
pełne siły, gniewnego dostojeństwa, to typowe cechy
fizjonomiczne bohaterów Giulia, których proweniencję
Frederick Hartt wywodzi z fresków Rafaela w Stanzy
Heliodora14.
Szeroka, monumentalnie rozrysowana twarz Posej-
dona, z silnym akcentem brwi i oczu, odstaje zbyt
wyraźnie od smukłych, często delikatnych oblicz Pen-
niego, znanych zresztą głównie z rysunków piórem i
pędzlem. Z uwagi jednak na antyczny pierwowzór gło-
wy Posejdona, trudno w jej cechach fizjonomicznych
dopatrywać się wyłącznie preferencji i upodobań ry-
sownika.
Idąc za przyjętym i powszechnie zaakceptowanym
przekonaniem, że antykizacji Olimpijczyków ze skle-
pienia Loggi di Psiche dokonał Giulio Romano, skła-
niam się ku przypisaniu warszawskiego rysunku temu
właśnie artyście.
Przypisy
1. T.174 nr 308/1. Rysunek z kolekcji króla Stanisława Au-
gusta, zakupionej dla Uniwersytetu Warszawskiego w
1918 r. Czarna kredka, lawowanie w tonie szarym, na
lekko pożółkłym papierze, 105 x 97. Naklejony całą
powierzchnią na dawną podkładkę, 156x147; w prawym
górnym narożniku brązowym piórem: 42., w lewym dol-
nym zaś, tym samym piórem: Raffaelle.
2. Dekorację tę szczegółowo omówił J. SHEARMAN w
swym artykule Die Loggia der Psyche in der Villa Far-
nesina und die Probleme der letzen Phase von Raphaels
graphischen Stil, "Jahrbuch der Kunsthistorischen Sam-
mlung in Wien" 60,1964 ss. 59-100.
3. P. JOANIDES, TheDrawings of Raphael. Oxford 1983,
nr 399.
4. Jest to połowa dawnego rysunku, wykonanego czerwoną
kredkąna szkicu sztyftem, 220x 243. Zob.: J.B. SHAW,
The Italian Drawings of the Frits Lugt Collection. Paris
1983, vol.I s. 127, nr 117; vol.II, il.
5. Gabinet Rycin BUW, Kolekcja Stanisława Kostki Potoc-
kiego, Inw.zb.d.1336. Miedzioryt, obcięty, naklejony ca-
łą powierzchnią, 346 x 540. SHAW, o.c., sugeruje, że
rycina wykonana została według kopii rysunku z kolekcji
Lugta, która pojawiła się na rynku antykwarycznym w
1977 r. (London, Christie, 6 July 1977, poz. 36, pl. 2).
6. Galeria rzeźb antycznych uległa rozproszeniu na począt-
ku XVIII w., zob.: L. SALERNO, The Picture Gallery of
Vincenzo Giustiniani -1: Introduction. "The Burlington
Magazine", vol.CII, nr 682, January 1960 s. 26.
7. Rycina z dzieła Galleria Giustiniana del Marchese Vin-
cenzo Giustiniani. | Roma 1640b.n.] vol.I, pl.19. Dzieło
z kolekcji króla Stanisława Augusta, Gabinet Rycin
BUW, Zb.król., vol.205.
8. Prof. T. Mikocki nie jest przekonany, że rysunek został
wykonany według tej rzeźby. Jego zdaniem pierwowzoru
należy szukać wśród posągów Posejdona, gdyż jest mało
prawdopodobne, by artysta dokonał transformacji postaci
Herkulesa na Posejdona. Nie udało mi się jednak natrafić
na godną uwagi analogię wśród antycznych przedstawień
Posejdona. Posejdon o zbliżonym typie fizjonomii, wraz
z innymi Olimpijczykami, zdobił niegdyś wymalowaną
przez Polidora da Caravaggio fasadę jednej z budowli na
Kwirynale w Rzymie. Nie jest jednak pewne, czy za
niewątpliwie antycznym rodowodem tej postaci kryje się
koniecznie posąg Posejdona.
Jeśli zaś idzie o kwestię transformacji bogów nie prze-
ceniałbym zbytnio trzymania się przez artystów tożsamo-
ści archeologicznych wzorców. Na przykład figurę,
wzorowanego na antycznej gemmie Apolla z kitarą na
rysunku B. Peruzziego z Luwru (inv. 10386), z pewnym
zdziwieniem rozpoznajemy w postaci Wenus na rycinie
Mistrza z Kostką, która przedstawia Porwanie Ganime-
desa (Bartsch, nr 25).
9. Rycina Cochina pochodzi z drugiego wydania dzieła
fReciieild’Estampesd’apres leplus tableauxetc. ąuisont
en France dans le Cabinet du Roi etc. connu sous le nom
de Cabinet de Crozat. Paris 1793), Gabinet Rycin BUW,
zb.król., vol. 954. Akwaforta i akwatinta; stan 2, 251 x
102