DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Tanikowski, Artur: Analiza dzieła Eugeniusza Zaka
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48917#0110
ARTUR JANIKOWSKI
61. Matka i dziecko, 1924, ol., pł., fot. w: Archiwum Dok.
Fot. IS PAN; Rodzina cygańska, ok. 1925, repr. w: A.
KUHN, o.c. s. 84.
62. Teatrzyk [I], 1923, ol., pł., wł. (w 1991) W. Przybylak,
Queens, NY; Teatrzyk [II] (Szopka, Marionetki), 1924,
fot. w: Archiwum Dok. Fot. IS PAN.
63. Por. T. GRYGLEWICZ, Groteska w sztuce polskiej XX
wieku. Kraków 1984 s. 78.
64. M. WALUS, o.c. s. 116; Kobieta z pajacem, 1923, fot. w
Żyd. Inst. Hist,; Kobieta zpajacykiem, ok. 1924, ol., pł.,
wł. M. Mielniczuk, Paryż.
65. C. ROWIŃSKI, o.c. s. 42-43; por. F. FELS, Eugen Zak.
"Deutsche Kunst und Dekoration" 1925 (X) t. 57 s. 379.
66. W. KAYSER, The Grotesque inArt and Literaturę. New
York 1981 s. 195. Motyw wkroczenia świata kukiełek i
commedii delTarte w świat ludzki wykorzystywali w
swych groteskach tacy romantycy jak E.T.A. Hoffmann,
Jean Paul, Amim, zob. ibidem s. 196; Pierrot, 1921, ol.,
pł., MNW; Tancerz, 1921-22, ol., pł., Geneva, Petit Pala-
is; Tancerz (Portret), ok. 1922, ol., pł., Muzeum Narodo-
we w Poznaniu.
67. T. GRYGLEWICZ, o.c. s. 79. Kayser, jeden z czołowych
teoretyków groteski, nazywa tę odmianę "groteską saty-
ryczną" (W. KAYSER, Próba określenia istoty grotesko-
wości. Przeł. R. Handtke. "Pamiętnik Literacki" R. LXX,
1979 z. 4 s. 278).
68. M. WALUS, o.c. s. 113.
69. Por. M. PORĘBSKI, o.c. s. 44-45; Kobieta z kwiatem,
ok. 1923-24, fot. w Archiwum Dok. Fot. IS PAN;
Młody chłopiec, 1925, repr. j.w.; Chłopiec pijący, 1925,
ol. , pł., Buffalo, NY: Albright-Knox Art Gallery; Czło-
wiek z fajką, 1925, ol., pł., fot. w Archiwum Dok. Fot.
IS PAN.
70. S. Z[AHORSKA], o.c. s. 502.
71. Marzyciel, 1925, ol., pł., wł. E. i W. Fibakowie, Green-
wich, CT.
72. Autor z obiektywnych względów nie mógł wykorzystać
dużego zbioru płócien i rysunków, będących w posiadaniu
muzeów Izraela. Stan badań, życiorys Żaka oraz możliwy
dziś do ustalenia katalog jego dzieł można znaleźć w wy-
mienionej w przypisie* pracy magisterskiej.
AN ANALYSIS OF THE WORKS OF EUGENIUSZ ZAK
The early drawings of Eugeniusz Zak (1884-1926)
reveal the artist’s tendency to shape forms with a fiat
area of colour delineated by an uninterrupted and flo-
wing contour that formally and iconographically refers
to the works of Toulouse-Lautrec, Degas and the nabis.
The psychological expression of some earlier composi-
tions brings them close to works done by Wyspiański
and Boznańska.
In all his works, Zak conducted a dialogue with
tradition with highly idealized and subtily modelled
sanguine heads or half-figures taken from compositions
by Botticelli and Leonardo. A use of oils increased the
degree of the stylized character of physiognomy which
now comprised Zak’s typical "feature".
The artist was one of those who restored idyllic
traditions in the modem period. His pastorał landscapes
are noted for their rhythm, harmony and symmetry as
well as their overall, monumental anddecorativeeffects.
The musical- melancholy mood brings to mind paintings
by Watteau, the Nazarenes, and Puvis de Chavannes.
Eventually the bucolic decorations were replaced by the
"sovereign truth of the fairytale".
Lonely harleąuins, drunken figures fortunę tellers
and dancers populate austere interiors, devoid of all
household fumishings. Their dancers’ poses and stiff
gestures, worthy of manneąuins, and the spotlights
which glide over the fabric of their costumes, reveal a
source in the theatre and camival. Confrontation with a
child’s world and that of puppet in depictions of family
themes assume the characteristics of a lyrical, anti-clas-
sical grotesque. A Picasso-like "miserable" and populist
symbolism (to cite M. Porębski) was distantly echoed
by the majority of Zak’s later canvases in which the real
world became polarized in a manner like that pursued
by representatives of the Neue Sachligkeit.
Translated by Aleksandra Rodzińska-Chojnowska
100
61. Matka i dziecko, 1924, ol., pł., fot. w: Archiwum Dok.
Fot. IS PAN; Rodzina cygańska, ok. 1925, repr. w: A.
KUHN, o.c. s. 84.
62. Teatrzyk [I], 1923, ol., pł., wł. (w 1991) W. Przybylak,
Queens, NY; Teatrzyk [II] (Szopka, Marionetki), 1924,
fot. w: Archiwum Dok. Fot. IS PAN.
63. Por. T. GRYGLEWICZ, Groteska w sztuce polskiej XX
wieku. Kraków 1984 s. 78.
64. M. WALUS, o.c. s. 116; Kobieta z pajacem, 1923, fot. w
Żyd. Inst. Hist,; Kobieta zpajacykiem, ok. 1924, ol., pł.,
wł. M. Mielniczuk, Paryż.
65. C. ROWIŃSKI, o.c. s. 42-43; por. F. FELS, Eugen Zak.
"Deutsche Kunst und Dekoration" 1925 (X) t. 57 s. 379.
66. W. KAYSER, The Grotesque inArt and Literaturę. New
York 1981 s. 195. Motyw wkroczenia świata kukiełek i
commedii delTarte w świat ludzki wykorzystywali w
swych groteskach tacy romantycy jak E.T.A. Hoffmann,
Jean Paul, Amim, zob. ibidem s. 196; Pierrot, 1921, ol.,
pł., MNW; Tancerz, 1921-22, ol., pł., Geneva, Petit Pala-
is; Tancerz (Portret), ok. 1922, ol., pł., Muzeum Narodo-
we w Poznaniu.
67. T. GRYGLEWICZ, o.c. s. 79. Kayser, jeden z czołowych
teoretyków groteski, nazywa tę odmianę "groteską saty-
ryczną" (W. KAYSER, Próba określenia istoty grotesko-
wości. Przeł. R. Handtke. "Pamiętnik Literacki" R. LXX,
1979 z. 4 s. 278).
68. M. WALUS, o.c. s. 113.
69. Por. M. PORĘBSKI, o.c. s. 44-45; Kobieta z kwiatem,
ok. 1923-24, fot. w Archiwum Dok. Fot. IS PAN;
Młody chłopiec, 1925, repr. j.w.; Chłopiec pijący, 1925,
ol. , pł., Buffalo, NY: Albright-Knox Art Gallery; Czło-
wiek z fajką, 1925, ol., pł., fot. w Archiwum Dok. Fot.
IS PAN.
70. S. Z[AHORSKA], o.c. s. 502.
71. Marzyciel, 1925, ol., pł., wł. E. i W. Fibakowie, Green-
wich, CT.
72. Autor z obiektywnych względów nie mógł wykorzystać
dużego zbioru płócien i rysunków, będących w posiadaniu
muzeów Izraela. Stan badań, życiorys Żaka oraz możliwy
dziś do ustalenia katalog jego dzieł można znaleźć w wy-
mienionej w przypisie* pracy magisterskiej.
AN ANALYSIS OF THE WORKS OF EUGENIUSZ ZAK
The early drawings of Eugeniusz Zak (1884-1926)
reveal the artist’s tendency to shape forms with a fiat
area of colour delineated by an uninterrupted and flo-
wing contour that formally and iconographically refers
to the works of Toulouse-Lautrec, Degas and the nabis.
The psychological expression of some earlier composi-
tions brings them close to works done by Wyspiański
and Boznańska.
In all his works, Zak conducted a dialogue with
tradition with highly idealized and subtily modelled
sanguine heads or half-figures taken from compositions
by Botticelli and Leonardo. A use of oils increased the
degree of the stylized character of physiognomy which
now comprised Zak’s typical "feature".
The artist was one of those who restored idyllic
traditions in the modem period. His pastorał landscapes
are noted for their rhythm, harmony and symmetry as
well as their overall, monumental anddecorativeeffects.
The musical- melancholy mood brings to mind paintings
by Watteau, the Nazarenes, and Puvis de Chavannes.
Eventually the bucolic decorations were replaced by the
"sovereign truth of the fairytale".
Lonely harleąuins, drunken figures fortunę tellers
and dancers populate austere interiors, devoid of all
household fumishings. Their dancers’ poses and stiff
gestures, worthy of manneąuins, and the spotlights
which glide over the fabric of their costumes, reveal a
source in the theatre and camival. Confrontation with a
child’s world and that of puppet in depictions of family
themes assume the characteristics of a lyrical, anti-clas-
sical grotesque. A Picasso-like "miserable" and populist
symbolism (to cite M. Porębski) was distantly echoed
by the majority of Zak’s later canvases in which the real
world became polarized in a manner like that pursued
by representatives of the Neue Sachligkeit.
Translated by Aleksandra Rodzińska-Chojnowska
100