Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (56.1994)

Biuletyn Historii Sztuki
R.LVI, 1994, Nr 4
PLISSN 0006-3967

WITOLD RACZKOWSKI
(1949-1994)


Trudno jest pisać o przyjacielu i koledze, o którym w głębi
dawno wiedzieliśmy, że będzie musiał odejść, a zarazem nie
dopuszczaliśmy do siebie tej myśli. Został pokonany przez
chorobę trwającą ponad jedenaście lat, wyjątkowo okrutną i
bolesną, z którą dzielnie walczył, a jeśli poddawał się, to z
pokorą i bardzo często, choć rzecz to niewiarygodna, z uśmie-
chem. Był bowiem człowiekiem nadzwyczaj pogodnym i
dobrym. Wbrew przeciwnościom losu potrafił być w wielu
momentach szczęśliwy i dzielić się tą radością z innymi.
Chętnie też dzielił się swoją wiedzą i lubił pomagać innym w
pracy.

Zawodowo najdłużej był związany z Instytutem Sztuki
PAN, dla którego od 1976 roku w ramach prac zleconych
gromadził bibliografię sztuki gotyckiej w Polsce, a w grudniu
1980 roku wszedł w skład Pracowni Sztuki Średniowiecznej.
Zajmował się tu, jako redaktor, działem malarstwa tablicowe-
go w przygotowywanym katalogu II tomu Dziejów Sztuki
Polskiej i napisał ponad 50 haseł poświęconych zabytkom
Małopolski. Region ten darzył szczególną sympatią. Uczest-
nicząc w wielu wyjazdach terenowych, tam właśnie wyjeż-
dżał najchętniej, ale podczas wszystkich z równym entuzja-
zmem wykonywał najbardziej niewdzięczne i męczące prace,
często dźwigając zbyt duże dla niego ciężary i budując ruszto-
wania, aby powstało potrzebne innym zdjęcie. Dokumentacja
ilustracyjna zgromadzona w latach 1981-1988 jest w sporej
części zasługą Witka.
Był predestynowany, aby zrobić kilka świetnych prac z
pogranicza historii sztuki, literatury religijnej i etnografii.
Zdążył opublikować recenzję z Gotyckiego malarstwa tabli-
cowego Małopolski, 1420-1470 J. Gadomskiego („Nowe
Książki” 1981; „Polish Art Studies” V, 1984). Niektóre ob-
serwacje dokonane przez Witka „na gorąco”, w terenie, po-
krywały się ze sformułowanymi później tezami Profesora
Gadomskiego. Owe ulotne notatki i spostrzeżenia mogłyby
stanowić punkt wyjścia dla pierwszorzędnych artykułów. Jed-
nakże właśnie podczas jednego zobjazdów we wrześniu 1983
roku po raz pierwszy dała o sobie znać choroba, która bardzo
szybko kazała Witkowi ograniczyć nadmierny wysiłek, prze-
rwać pisanie dopiero zaczętej pracy doktorskiej i ostatecznie
w marcu 1991 roku przejść na rentę inwalidzką, w wieku
zaledwie 42 lat.
Zanim to jednak nastąpiło, a również potem, starał się
wszelkimi sposobami utrzymać kontakt z nauką i tym, co
pociągało go w niej najbardziej - ikonografią. Swoje studia
w Akademii Teologii Katolickiej, które łączył z pracą zawo-
dową w Pracowni Dokumentacji Naukowo-Historycznej
PKZ Zamku Królewskiego w Warszawie, zakończył w roku
1976 pracą magisterską poświęconą Polskim przedstawie-
niom "Scala salutis" na tle tematyki śmierci w sztuce i litera-
turze średniowiecznej, napisaną pod kierunkiem prof. Janusza
Pasierba i opublikowaną później w skrócie w „Studia Theo-
logica Varsoviensia” (XXIII, 1985).
Od 1978 do 1980 roku praco wał w Redakcji Staropolskiej
Instytutu Wydawniczego PAX - w zespole edytorskim pod-
ówczas unikalnym na gruncie badań nad polską cywilizacją i

469