DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Polanowska, Jolanta: Francuska kariera Jana Mirosława Peske
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48917#0163
Biuletyn Historii Sztuki
R.LVI, 1994, Nr 1-2
PL ISSN 0006-3967
JOLANTA POLANOWSKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
FRANCUSKA KARIERA POLSKIEGO MALARZA JANA MIROSŁAWA PESKE*
WLangwedocji, w Pirenejach Wschodnich, tuż przy
granicy z Hiszpanią, w malowniczej miejscowości Col-
lioure znajduje się Musee de Collioure Fonds Peske.
Jego twórca - malarz Jan Mirosław Peske (1870-1949)
- we Francji bywał określany rozmaicie: jako "Petit
Russien" (przez Guillaume’a Apolinnaire’a), jako ma-
larz pochodzenia rosyjskiego, czy urodzony w Rosji,
albo artysta pochodzenia polskiego, lub malarz polsko-
francuski1. W Polsce wiedza o nim była dotąd nikła.
Interesowali się nim jedynie krytycy, a ich entuzjasty-
czne wzmianki, pojawiające się od 1894 r., z czasem
stawały się coraz rzadsze, aż ustały w 1930 r. Temu
zapoznanemu w ojczystym kraju malarzowi, który we-
dług Guya Domanda a enrichi l’artfranęais contempo-
rain, Francuzka Lise Bicart-See poświęciła pracę ma-
gisterską opartą na jego nieopublikowanym Dzienniku
z lat 1890-1949 (w zbiorach rodzinnych)2. Jej ustalenia
można uzupełnić źródłami polskimi oraz wynikami
kwerendy muzealnej we Francji i w Polsce. Rzut oka na
najważniejsze fakty jego życia i problemy twórczości
wydaje się być godnym uwagi przyczynkiem do badań
nad polsko-francuskimi związkami artystycznymi w
XIX i XX w.
Jan Mirosław Peske (mylnie nazywany niekiedy
Mieczysławem lub Misceslasem), urodził się 27 VII
1870 r. w miasteczku Gołta w dawnej guberni chersoń-
skiej na Ukrainie [il. 1.]. Jego rodzice, lekarz Jan i
Antonina ze Znamierowskich (możnej kresowej rodzi-
ny ziemiańskiej) Peske, posiadali majątek Nowosiółka
koło Hołowaniewska, w dawnym powiecie bałckim, w
południowo-wschodniej części byłego województwa
bracławskiego. Dzieciństwo spędził w rodzinnym ma-
jątku, a od 1880 r. uczył się w Liceum w Kijowie.
Wykształcenie plastyczne uzyskał na kursie rysunku u
pejzażysty Mikołaja Iwanowicza Muraszki w tamtejszej
szkole malarstwa (1885 r.) i w Szkole Sztuk Pięknych
w Odessie (w latach 1886-89). W 1890 r. przyjechał do
II. 1. Jan Mirosław Peske, fotografia z 1940 r. Repr. wg
"Oeuvres de Peske. 50 ans de Peinture", Galerie Saint-Placide,
[...] 1948, Paris 1948. Repr. T. Kaźmierski
III. 1. Jan Mirosław Peske, photo de 1940. Reproduction
d’apres "Oeuvres de Peske. 50 ans de Peinture", Galerie
Saint-Placide, [...] 1948, Paris 1948. Repr. T. Kaźmierski
Warszawy, gdzie wstąpił do Klasy Rysunkowej i był
uczniem Wojciecha Gersona. Gerson przekonał go, a
także jego rodziców, o celowości dalszej nauki w Paryżu
153
R.LVI, 1994, Nr 1-2
PL ISSN 0006-3967
JOLANTA POLANOWSKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
FRANCUSKA KARIERA POLSKIEGO MALARZA JANA MIROSŁAWA PESKE*
WLangwedocji, w Pirenejach Wschodnich, tuż przy
granicy z Hiszpanią, w malowniczej miejscowości Col-
lioure znajduje się Musee de Collioure Fonds Peske.
Jego twórca - malarz Jan Mirosław Peske (1870-1949)
- we Francji bywał określany rozmaicie: jako "Petit
Russien" (przez Guillaume’a Apolinnaire’a), jako ma-
larz pochodzenia rosyjskiego, czy urodzony w Rosji,
albo artysta pochodzenia polskiego, lub malarz polsko-
francuski1. W Polsce wiedza o nim była dotąd nikła.
Interesowali się nim jedynie krytycy, a ich entuzjasty-
czne wzmianki, pojawiające się od 1894 r., z czasem
stawały się coraz rzadsze, aż ustały w 1930 r. Temu
zapoznanemu w ojczystym kraju malarzowi, który we-
dług Guya Domanda a enrichi l’artfranęais contempo-
rain, Francuzka Lise Bicart-See poświęciła pracę ma-
gisterską opartą na jego nieopublikowanym Dzienniku
z lat 1890-1949 (w zbiorach rodzinnych)2. Jej ustalenia
można uzupełnić źródłami polskimi oraz wynikami
kwerendy muzealnej we Francji i w Polsce. Rzut oka na
najważniejsze fakty jego życia i problemy twórczości
wydaje się być godnym uwagi przyczynkiem do badań
nad polsko-francuskimi związkami artystycznymi w
XIX i XX w.
Jan Mirosław Peske (mylnie nazywany niekiedy
Mieczysławem lub Misceslasem), urodził się 27 VII
1870 r. w miasteczku Gołta w dawnej guberni chersoń-
skiej na Ukrainie [il. 1.]. Jego rodzice, lekarz Jan i
Antonina ze Znamierowskich (możnej kresowej rodzi-
ny ziemiańskiej) Peske, posiadali majątek Nowosiółka
koło Hołowaniewska, w dawnym powiecie bałckim, w
południowo-wschodniej części byłego województwa
bracławskiego. Dzieciństwo spędził w rodzinnym ma-
jątku, a od 1880 r. uczył się w Liceum w Kijowie.
Wykształcenie plastyczne uzyskał na kursie rysunku u
pejzażysty Mikołaja Iwanowicza Muraszki w tamtejszej
szkole malarstwa (1885 r.) i w Szkole Sztuk Pięknych
w Odessie (w latach 1886-89). W 1890 r. przyjechał do
II. 1. Jan Mirosław Peske, fotografia z 1940 r. Repr. wg
"Oeuvres de Peske. 50 ans de Peinture", Galerie Saint-Placide,
[...] 1948, Paris 1948. Repr. T. Kaźmierski
III. 1. Jan Mirosław Peske, photo de 1940. Reproduction
d’apres "Oeuvres de Peske. 50 ans de Peinture", Galerie
Saint-Placide, [...] 1948, Paris 1948. Repr. T. Kaźmierski
Warszawy, gdzie wstąpił do Klasy Rysunkowej i był
uczniem Wojciecha Gersona. Gerson przekonał go, a
także jego rodziców, o celowości dalszej nauki w Paryżu
153