DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Ledóchowski, Stanisław: Ślubny kobierzec z Hôtel Lambert
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48917#0169
Biuletyn Historii Sztuki
R.LVI, 1994, Nr 1-2
PL ISSN 0006-3967
STANISŁAW LEDOCHOWSKI
ŚLUBNY KOBIERZEC Z HOTEL LAMBERT
Przełomowym wydarzeniem w naszych zaintereso-
waniach francuskim dziedzictwem artystycznym była
wystawa Sztuka francuska w zbiorach polskich, zor-
ganizowana w 1973 roku przez Muzeum Narodowe w
Poznaniu1. Ukazała ona nie tylko wielość problemów
badawczych, lecz także luki i niedostatki w ich rozwią-
zywaniu. Dotyczy to także rzemiosła artystycznego, w
tym kobiemictwa, łączącego się już bezpośrednio z
tematyką niniejszego komunikatu. Co prawda na konta-
kty polsko-francuskie w tym zakresie zwrócił już uwągę
Julian Pagaczewski2, a w szerszym kontekście tkactwa
artystycznego uwzględniły tę problematykę Maria Ry-
chlewska i Maria Taszycka3, lecz do całościowego uję-
cia zagadnienia jeszcze daleko.
Pomimo tak bogatej i złożonej przeszłości, niewiele
zachowało się francuskich tkanin, które - ze względu na
występujące w ich dekoracji motywy - adresowane były
do polskiego odbiorcy. Szczególne miejsce w tej grupie
zajmuje okazała i niezwykłej urody tapiseria heraldycz-
na, tzw. Chancellerie, z herbem króla polskiego i księcia
Lotaryngii Stanisława Leszczyńskiego, wykonana w
manufakturze Luneville, a ofiarowana temu monarsze
w 1738 r. z okazji wznowienia przez niego Akademii w
Nancy4.
Pod koniec 1992 r. pojawił się na amerykańskim
rynku antykwarycznym ciekawy i ładny kobierzec wy-
konany w Aubusson, określony w katalogu Domu Au-
kcyjnego Grogan and Co. w Bostonie, jako wyrób z
późnych lat XVIII wieku5. Jego związki z Polską wyra-
ża dwuherbowa dekoracja heraldyczna, błędnie zresztą
przez autorów katalogu odczytana. Ta niezgodna z rze-
czywistością ekspertyza niejest jedynym grzechem wy-
dawcy. Dostrzegalnym mankamentem jest także zła
jakość czarno-białej reprodukcji, za którą moich Czytel-
ników przepraszam [il. 1].
Tkaninie tej warto poświęcić nieco uwagi, tym bar-
dziej, że stanowi ona zapewne ostatni polski akcent w
produkcji tego znakomitego ośrodka. Wyroby warszta-
tów w Aubusson cieszyły się w Polsce uznaniem - o
czym świadczą obiekty zarówno zachowane, jak i wy-
mienione w źródłach - pochodzące w większości z
XVIII wieku, a więc z czasów regencji, rokoka i klasy-
cyzmu6. Do wyjątkowo pięknych należy pozyskany do
zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie zespół sze-
ściu szpalerów z motywami rajskich ptaków i kwiatów,
wypełniających płyciny ścienne Apartamentu Księcia
Stanisława7.
Z artystycznej i heraldyczno-historycznej analizy "bo-
stońskiego" kobierca wynika, że nie jest to okaz z 2. poł.
XVIII wieku, lecz z przełomu XIX/XX stulecia, wyko-
nany na zamówienie dwóch polskich rodzin arysto-
kratycznych, a nie jak sugeruje katalog: unidentified
Frenchprince IPolish Counts Puławski. W publikacjach
amerykańskich ten całkowicie urojony i nigdy nie ist-
niejący tytuł, uparcie przypisuje się skądinąd i tak prze-
cież starodawnej rodzinie Pułaskich herbu Ślepowron 8.
Pozostawmy jednak fantastyczne sugestie amery-
kańskich historyków i antykwariuszy, skupiając się na
urodzie tej reprezentacyjnej i okolicznościowej tapise-
rii, a nade wszystko na poprawnej lekcji heraldycznego
zapisu.
Obramowanie kwiatowej kompozycji naszej tkani-
ny (o wymiarach 4x3 m) tworzy dwupasmowa i trzy-
dniowa bordiura, uformowana z liści laurowych i z wici
roślinnej, obwiedzionych wstążką i przewiązanych w
regularnych odstępach dwunastoma kokardami. Służą
one także do podwieszenia girlandy, wyznaczającej
środkowe pole kobierca. Przestrzeń tak zaaranżowanej
ogrodowej kwatery, wypełniają bukiety kwiatów, roz-
mieszczone w symetrycznym i regularnym układzie: 2
-3-2/2/2-3-2, razem szesnaście bukietów.
Wewnętrzne pola narożników zajmują cztery owalne
medaliony, również uformowane z wici, które wypeł-
niają monogramy zakomponowane w ten sposób, że w
dużej literze "C" - oznaczającej nazwisko, zawarte są
dwie mniejsze: "A" i "L" - odnoszące się do imion.
159
R.LVI, 1994, Nr 1-2
PL ISSN 0006-3967
STANISŁAW LEDOCHOWSKI
ŚLUBNY KOBIERZEC Z HOTEL LAMBERT
Przełomowym wydarzeniem w naszych zaintereso-
waniach francuskim dziedzictwem artystycznym była
wystawa Sztuka francuska w zbiorach polskich, zor-
ganizowana w 1973 roku przez Muzeum Narodowe w
Poznaniu1. Ukazała ona nie tylko wielość problemów
badawczych, lecz także luki i niedostatki w ich rozwią-
zywaniu. Dotyczy to także rzemiosła artystycznego, w
tym kobiemictwa, łączącego się już bezpośrednio z
tematyką niniejszego komunikatu. Co prawda na konta-
kty polsko-francuskie w tym zakresie zwrócił już uwągę
Julian Pagaczewski2, a w szerszym kontekście tkactwa
artystycznego uwzględniły tę problematykę Maria Ry-
chlewska i Maria Taszycka3, lecz do całościowego uję-
cia zagadnienia jeszcze daleko.
Pomimo tak bogatej i złożonej przeszłości, niewiele
zachowało się francuskich tkanin, które - ze względu na
występujące w ich dekoracji motywy - adresowane były
do polskiego odbiorcy. Szczególne miejsce w tej grupie
zajmuje okazała i niezwykłej urody tapiseria heraldycz-
na, tzw. Chancellerie, z herbem króla polskiego i księcia
Lotaryngii Stanisława Leszczyńskiego, wykonana w
manufakturze Luneville, a ofiarowana temu monarsze
w 1738 r. z okazji wznowienia przez niego Akademii w
Nancy4.
Pod koniec 1992 r. pojawił się na amerykańskim
rynku antykwarycznym ciekawy i ładny kobierzec wy-
konany w Aubusson, określony w katalogu Domu Au-
kcyjnego Grogan and Co. w Bostonie, jako wyrób z
późnych lat XVIII wieku5. Jego związki z Polską wyra-
ża dwuherbowa dekoracja heraldyczna, błędnie zresztą
przez autorów katalogu odczytana. Ta niezgodna z rze-
czywistością ekspertyza niejest jedynym grzechem wy-
dawcy. Dostrzegalnym mankamentem jest także zła
jakość czarno-białej reprodukcji, za którą moich Czytel-
ników przepraszam [il. 1].
Tkaninie tej warto poświęcić nieco uwagi, tym bar-
dziej, że stanowi ona zapewne ostatni polski akcent w
produkcji tego znakomitego ośrodka. Wyroby warszta-
tów w Aubusson cieszyły się w Polsce uznaniem - o
czym świadczą obiekty zarówno zachowane, jak i wy-
mienione w źródłach - pochodzące w większości z
XVIII wieku, a więc z czasów regencji, rokoka i klasy-
cyzmu6. Do wyjątkowo pięknych należy pozyskany do
zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie zespół sze-
ściu szpalerów z motywami rajskich ptaków i kwiatów,
wypełniających płyciny ścienne Apartamentu Księcia
Stanisława7.
Z artystycznej i heraldyczno-historycznej analizy "bo-
stońskiego" kobierca wynika, że nie jest to okaz z 2. poł.
XVIII wieku, lecz z przełomu XIX/XX stulecia, wyko-
nany na zamówienie dwóch polskich rodzin arysto-
kratycznych, a nie jak sugeruje katalog: unidentified
Frenchprince IPolish Counts Puławski. W publikacjach
amerykańskich ten całkowicie urojony i nigdy nie ist-
niejący tytuł, uparcie przypisuje się skądinąd i tak prze-
cież starodawnej rodzinie Pułaskich herbu Ślepowron 8.
Pozostawmy jednak fantastyczne sugestie amery-
kańskich historyków i antykwariuszy, skupiając się na
urodzie tej reprezentacyjnej i okolicznościowej tapise-
rii, a nade wszystko na poprawnej lekcji heraldycznego
zapisu.
Obramowanie kwiatowej kompozycji naszej tkani-
ny (o wymiarach 4x3 m) tworzy dwupasmowa i trzy-
dniowa bordiura, uformowana z liści laurowych i z wici
roślinnej, obwiedzionych wstążką i przewiązanych w
regularnych odstępach dwunastoma kokardami. Służą
one także do podwieszenia girlandy, wyznaczającej
środkowe pole kobierca. Przestrzeń tak zaaranżowanej
ogrodowej kwatery, wypełniają bukiety kwiatów, roz-
mieszczone w symetrycznym i regularnym układzie: 2
-3-2/2/2-3-2, razem szesnaście bukietów.
Wewnętrzne pola narożników zajmują cztery owalne
medaliony, również uformowane z wici, które wypeł-
niają monogramy zakomponowane w ten sposób, że w
dużej literze "C" - oznaczającej nazwisko, zawarte są
dwie mniejsze: "A" i "L" - odnoszące się do imion.
159