DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Bentkowska-Kafel, Anna: Zurbarán, "Jacob and his Twelve Sons". Londyn, Galeria Narodowa 9.III-22.V.1994 r.
DOI Artikel:Bentkowska-Kafel, Anna: "Goya: Truth and Fantasy. The Small Paintings".: Madryt, Museo del Prado 18.XI.1993-27.II.1994; Londyn Royal Academy of Arts 17.III.-12.VI.1994; Chicago, Art Institute 16.VII.-16.X.1994 r.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48917#0327
PRZEGLĄD LITERATURY I WYSTAW
niż upozowane figury-manekiny o sztucznych, teatralnych
gestach. Elementy niderlandzkie tłumaczyć należy wpływem
grafiki. Dla przykładu, postać Dana wzorowana jest na druku
Filipa Galie z 1559 r., wykonanym według Maertena van
Heemskercka. Innym wzorem był cykl miedziorytów z lat
dziewięćdziesiątych XVI w., wykonany przez Jacoba de Gheyn
według Synów Jakuba pędzla Karela van Mandera.
Na wystawie prezentowano trzynaście wymienionych ob-
razów oraz dodatkowo kopię wizerunku Beniamina, która w
stałych zbiorach Zamku Auckland zastępuje brakujący orygi-
nał. Kopia wyszła spod pędzla XVIII-wiecznego malarza i
marszanda Arthura Ponda. Niewielka ilość eksponowanych
prac pozwala na gruntowne poznanie ich walorów artystycz-
nych, źródeł ikonograficznych i kontekstu historycznego, w
czym pomocny jest towarzyszący wystawie komentarz, a
także odczyty, pokazy filmowe oraz niewielki katalog pióra
Gabriele Finaldi, kuratora malarstwa hiszpańskiego i włoskie-
go w Galerii Narodowej.
Anna Bentkowska
"Goya: Truth and Fantasy. The Smali Paintings".
Madryt, Museo del Praao 18X1.1993 - 27.11.1994; Londyn, Royal Academy ofArts 17.111.
- 12. VI. 1994; Chicago, Art Institute 16. VII. - 16.X.1994 r.
Kryterium wyboru eksponatów, przyznajmy, było raczej
nietypowe - wymiar obrazów. Największym okazał się Au-
toportret malarza (86 x 60 cm) z ok. 1783 r. z Musee des
Beaux-Arts w Agen, najmniejsze były miniatury portretowe
ze zbiorów północno-amerykańskich, np. Portret Martina
Miguela de Goicoechea z lat 1805-06, malowany na miedzia-
nym krążku o średnicy zaledwie 8 cm (Pasadena, The Norton
Simon Foundation). Jednak kryterium to nie było przypad-
kowe. Tytuł wystawy nawiązywał do słów Goyi z listu skie-
rowanego w 1793 r. do władz Akademii Sztuk Pięknych w
Madrycie. List pochodzi z okresu tajemniczej i bardzo po-
ważnej choroby, na skutek której malarz całkowicie ogłuchł
i (jak sądzą niektórzy) dostał także lekkiego pomieszania
zmysłów. Choroba i rekonwalescencja miały większe zna-
czenie dla rozwoju kariery Goyi niż otrzymane nieco wcześ-
niej zaszczytne wyróżnienia: członkostwo Akademii San Fer-
nando (1780), stanowisko dyrektora malarstwa tejże uczelni
(1785) i nominacja na nadwornego malarza Karola IV (1786).
We wspomnianym liście Goya napisał, że maluje cykl nie-
wielkich obrazków, w których daje upust "fantazji (capricho')
i inwencji" by "zająć wyobraźnię i myśli stale krążące wokół
własnego cierpienia". Miniatury malarskie powstałe po prze-
łomie lat 1793-94 ukazują wraki statków, bijatyki, wariatów,
lunatyków, czarownice i krwawe walki byków. Są to kom-
pozycje zrodzone przez cierpienie i wyrażające jego bezmiar.
Są to również fascynujące malarskie dowody nieprawdopo-
dobnych wybryków fantazji, głęboko oddziałujące na
wyobraźnię dzisiejszego widza. Obrazy z czarownicami [il.
1], w których tak jak w Kaprysach "budzą się potwory",
powstawały w latach dziewięćdziesiątych XVIII w. na zamó-
wienie księżnej i księcia Osuną, zafascynowanych okulty-
zmem i czarną magią. Widzimy w tych pracach jak czerń
powoli staje się kolorem "oddającym" przeżycia. Zapewne w
tym właśnie okresie szukać można źródeł późniejszych tzw.
ciemnych obrazów ze słynnym Saturnem pożerającym swe
dzieci (Madryt, Museo del Prado), malowanych w 1820 r. w
Quinta del Sordo po kolejnej chorobie. Obrazy te mają nie-
wiele wspólnego z wcześniejszymi, rokokowymi w duchu i
11.1. F.Goya, "Urok", 1797-98, ol. pł. Madryt, Museo Lazara
Galdiano
IU.1. F.Goya, "The Spell" 1797-98, oil on canvas. Madrid,
Museo Lazara Galdiano
313
niż upozowane figury-manekiny o sztucznych, teatralnych
gestach. Elementy niderlandzkie tłumaczyć należy wpływem
grafiki. Dla przykładu, postać Dana wzorowana jest na druku
Filipa Galie z 1559 r., wykonanym według Maertena van
Heemskercka. Innym wzorem był cykl miedziorytów z lat
dziewięćdziesiątych XVI w., wykonany przez Jacoba de Gheyn
według Synów Jakuba pędzla Karela van Mandera.
Na wystawie prezentowano trzynaście wymienionych ob-
razów oraz dodatkowo kopię wizerunku Beniamina, która w
stałych zbiorach Zamku Auckland zastępuje brakujący orygi-
nał. Kopia wyszła spod pędzla XVIII-wiecznego malarza i
marszanda Arthura Ponda. Niewielka ilość eksponowanych
prac pozwala na gruntowne poznanie ich walorów artystycz-
nych, źródeł ikonograficznych i kontekstu historycznego, w
czym pomocny jest towarzyszący wystawie komentarz, a
także odczyty, pokazy filmowe oraz niewielki katalog pióra
Gabriele Finaldi, kuratora malarstwa hiszpańskiego i włoskie-
go w Galerii Narodowej.
Anna Bentkowska
"Goya: Truth and Fantasy. The Smali Paintings".
Madryt, Museo del Praao 18X1.1993 - 27.11.1994; Londyn, Royal Academy ofArts 17.111.
- 12. VI. 1994; Chicago, Art Institute 16. VII. - 16.X.1994 r.
Kryterium wyboru eksponatów, przyznajmy, było raczej
nietypowe - wymiar obrazów. Największym okazał się Au-
toportret malarza (86 x 60 cm) z ok. 1783 r. z Musee des
Beaux-Arts w Agen, najmniejsze były miniatury portretowe
ze zbiorów północno-amerykańskich, np. Portret Martina
Miguela de Goicoechea z lat 1805-06, malowany na miedzia-
nym krążku o średnicy zaledwie 8 cm (Pasadena, The Norton
Simon Foundation). Jednak kryterium to nie było przypad-
kowe. Tytuł wystawy nawiązywał do słów Goyi z listu skie-
rowanego w 1793 r. do władz Akademii Sztuk Pięknych w
Madrycie. List pochodzi z okresu tajemniczej i bardzo po-
ważnej choroby, na skutek której malarz całkowicie ogłuchł
i (jak sądzą niektórzy) dostał także lekkiego pomieszania
zmysłów. Choroba i rekonwalescencja miały większe zna-
czenie dla rozwoju kariery Goyi niż otrzymane nieco wcześ-
niej zaszczytne wyróżnienia: członkostwo Akademii San Fer-
nando (1780), stanowisko dyrektora malarstwa tejże uczelni
(1785) i nominacja na nadwornego malarza Karola IV (1786).
We wspomnianym liście Goya napisał, że maluje cykl nie-
wielkich obrazków, w których daje upust "fantazji (capricho')
i inwencji" by "zająć wyobraźnię i myśli stale krążące wokół
własnego cierpienia". Miniatury malarskie powstałe po prze-
łomie lat 1793-94 ukazują wraki statków, bijatyki, wariatów,
lunatyków, czarownice i krwawe walki byków. Są to kom-
pozycje zrodzone przez cierpienie i wyrażające jego bezmiar.
Są to również fascynujące malarskie dowody nieprawdopo-
dobnych wybryków fantazji, głęboko oddziałujące na
wyobraźnię dzisiejszego widza. Obrazy z czarownicami [il.
1], w których tak jak w Kaprysach "budzą się potwory",
powstawały w latach dziewięćdziesiątych XVIII w. na zamó-
wienie księżnej i księcia Osuną, zafascynowanych okulty-
zmem i czarną magią. Widzimy w tych pracach jak czerń
powoli staje się kolorem "oddającym" przeżycia. Zapewne w
tym właśnie okresie szukać można źródeł późniejszych tzw.
ciemnych obrazów ze słynnym Saturnem pożerającym swe
dzieci (Madryt, Museo del Prado), malowanych w 1820 r. w
Quinta del Sordo po kolejnej chorobie. Obrazy te mają nie-
wiele wspólnego z wcześniejszymi, rokokowymi w duchu i
11.1. F.Goya, "Urok", 1797-98, ol. pł. Madryt, Museo Lazara
Galdiano
IU.1. F.Goya, "The Spell" 1797-98, oil on canvas. Madrid,
Museo Lazara Galdiano
313