Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (56.1994)

Biuletyn Historii Sztuki
R. LVI, 1994, Nr 3
PL ISSN 0006-3967

IRENA DUNIKOWSKA-WAYDA (1903-1994)

Irena Janina Dunikowska-Wayda z domu Szajna urodziła
się 5 lipca 1903 r. w Drohobyczu. W 1922 r. po zdaniu matury
z wynikiem celującym w Gimnazjum Realnym SS. Urszula-
nek we Lwowie, rozpoczęła studia historii sztuki na Wydziale
Humanistycznym Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we
Lwowie - w katedrze prof. Władysława Podlachy. Już na
trzecim roku studiów otrzymała temat pracy doktorskiej pt.
Historia litografii w Polsce, którego ukończenie przerwał
wybuch drugiej wojny światowej, przy czym wszystkie ze-
brane już materiały zaginęły w trakcie działań wojennych. W
latach 1939-1941 Irena Dunikowska zdała wszystkie egzami-
ny wymagane do uzyskania dyplomu magistra historii sztuki
(z wyjątkiem dodatkowo wymaganego egzaminu - z historii
narodów ZSRR). Dyplom ten z wynikiem bardzo dobrym
uzyskała w 1946 r. na Uniwersytecie Wrocławskim — u prof.
W. Podlachy, na podstawie pracy magisterskiej na temat
technik litograficznych, ze szczególnym uwzględnieniem
grafiki polskiej ostatniej doby.
Od 1949 r. pracowała w Krakowskiej Akademii Umiejęt-
ności w oddziale zbiorów graficznych - późniejszym Gabine-
cie Grafiki Biblioteki PAN. Do tej pracy zaangażował ją prof.
Tadeusz Mańkowski, który powierzył jej poważne zadanie:
uporządkowanie i naukowe opracowanie zbiorów graficz-
nych pochodzących z Biblioteki Polskiej w Paryżu oraz z
kolekcji Fryderyka Moszyńskiego. Z uwagi na zły stan zacho-
wania tych kolekcji, mgr Dunikowska przekazała tysiące
rycin do konserwacji prof. Jakubowskiemu, a następnie Krzy-
sztofowi Płochockiemu — konserwatorowi Muzeum Narodo-
wego i pracownikowi Wydziału Konserwacji Akademii Sztuk
Pięknych w Krakowie. Dzięki Irenie Dunikowskiej komplet-
nego opracowania (na podstawie najnowszej literatury) do-
czekało się ok. 30 000 rycin obu kolekcji. Ponadto urządziła
bibliotekę podręczną Gabinetu Rycin, wzbogacając ją o wiele
liczących się pozycji, jak "Gazette des Beaux-Arts", wydaw-
nictwo Hollsteina, "Art Bulletin" i wiele innych. Nawiązała
także kontakty z londyńskim Instytutem Warburga.
Po śmierci prof. T. Mańkowskiego powierzono Jej kie-
rownictwo Gabinetu Rycin, do momentu jego przejęcia przez
prof. Wojsława Mole. Jak opiewa zaświadczenie z datą 7 X
1964, podpisane przez prof. Mole "... spośród wszystkich
pracowników odznaczała się najbardziej wiedzą jak i przy-
wiązaniem do przedmiotów oraz pracowitością kustosz ob.
mgr Irena Dunikowska. Dobrze orientowała się w zagadnie-
niach zarówno technik jak i dziejów grafiki oraz posiadała
najlepiej podbudowaną znajomość grafiki polskiej i europej-


skiej. Głównie jej zasługą było też uporządkowanie zbio-
rów, które zwłaszcza po ich przeniesieniu do gmachu przy ul.
Sławkowskiej znajdowały się w opłakanym stanie, a są obe-
cnie dostępne dla pracy badawczej. Oprócz tego ob. Duniko-
wska dawała wskazówki naukowe pozostałym koleżankom
oraz zorganizowała jedną z wystaw dzieł graficznych zbiorów
i przygotowała dalsze i to w trudnych warunkach rzeczowych
jak i osobistych".
W 1964 r. w związku z wyjazdem prof. Mole do Stanów
Zjednoczonych kierownictwo Gabinetu Rycin objął prof. dr
hab. Lech Kalinowski. Kiedy profesor wyjechał na stypedium

320