DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Nadelman, Cynthia: Elie Nadelman
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48917#0011
Biuletyn Historii Sztuki
R.LV, 1994, Nr 1-2
PLISSN 0006-3967
CYNTHIA NADELMAN
Nowy Jork
ELIE NADELMAN
II. 1. Elie Nadelman, ok. 1938. Fot. E. Jan Nadelman
Ul. 1. Elie Nadelman, ca. 1938. Photo E. Jan Nadelman
Pamiętam że szkicowałam kiedyś cylinder ze starej,
pośmiertnej fotografii paszy Abbasa Hilmima II. Zdzi-
wiło mnie wówczas podobieństwo między tym ostatnim
tureckim władcą Egiptu, który zmarł w 1944 r. na wy-
gnaniu w Genewie i brązową rzeźbą mojego dziadka
Elie Nadclmana zatytułowaną Mężczyzna w cylindrze.
Wprawdzie pasza, którego sfotografowano w 1930 r.,
nie ma cylindra, ale twarz tego ubranego po europejsku
człowieka jest ogromnie podobna do rzeźby: wydatny
orli nos, ciemne, przenikliwe oczy pod wyrazistymi
brwiami, starannie przystrzyżona, kędzierzawa broda
całkowicie okalająca usta tak, że ledwie widoczna jest
ich prosta linia. Tę pożółkłą fotografię znalazłam luźno
wsuniętą w album ze zbiorem czarno-białych pocztó-
wek przedstawiających klasyczne rzeźby, przechowy-
wany przez dziadka w bibliotece na piętrze w jego domu
w Rivcrdale w Nowym Yorku. Rzeźba Elie Nadehnana
wykonana została trzy lata wcześniej niż fotografia i me
jest, o ile wiadomo niczyim portretem, ale raczej, tak jak
w innych jego dziełach, wyobrażeniem archetypu posta-
ci. Artystę pasjonowało bowiem wyszukiwanie wszel-
kich przejawów życia naśladującego sztukę i dlatego
kolekcjonował przykłady udowadniające regularność
występowania tego zjawiska.
Fascynowały go ponadto związki między epokami
i kulturami oraz sztuką nowoczesną w kontekście ści-
słego nawiązania do antyku. Na tych samych półkach z
książkami, na których leżał album z pocztówkami, zna-
lazły się także ilustrowane katalogi prezentujące niemiec-
kie, francuskie i brytyjskie kolekcje greckiej terakoty,
czy też bliskowschodnich brązów. Między stronice
ksiąg włożono wycinki reklam kostiumów kąpielowych
i damskich gorsetów oraz fotografie pulchnych tancerek
rewiowych-a wszystko to przesiąknęło zapachem sta-
rego kleju, którego małe kulki przylepione były do
kartek. W późniejszych latach Nadelman często rzeźbił
w bibliotece. Rozkładał blisko siebie jeden z opasłych
tomów i rozmawiając w trakcie pracy wykorzy-
stywał księgi oraz zgromadzone w nich wycinki1. I tak
europejski strój tureckiego paszy pokazywał jak Nade-
lman wyobrażał sobie greckich bogów i herosów z
nowoczesnymi atrybutami. Cylinder, melonik i muszka
dla mężczyzn, a małe stożkowe kapelusze lub ozdobio-
ne wstążkami koki dla kobiet, były odpowiednikami
starożytnych nakryć głowy i innych ozdób. Nadelman
był zafascynowany tymi zależnościami, a fascynacja
1
R.LV, 1994, Nr 1-2
PLISSN 0006-3967
CYNTHIA NADELMAN
Nowy Jork
ELIE NADELMAN
II. 1. Elie Nadelman, ok. 1938. Fot. E. Jan Nadelman
Ul. 1. Elie Nadelman, ca. 1938. Photo E. Jan Nadelman
Pamiętam że szkicowałam kiedyś cylinder ze starej,
pośmiertnej fotografii paszy Abbasa Hilmima II. Zdzi-
wiło mnie wówczas podobieństwo między tym ostatnim
tureckim władcą Egiptu, który zmarł w 1944 r. na wy-
gnaniu w Genewie i brązową rzeźbą mojego dziadka
Elie Nadclmana zatytułowaną Mężczyzna w cylindrze.
Wprawdzie pasza, którego sfotografowano w 1930 r.,
nie ma cylindra, ale twarz tego ubranego po europejsku
człowieka jest ogromnie podobna do rzeźby: wydatny
orli nos, ciemne, przenikliwe oczy pod wyrazistymi
brwiami, starannie przystrzyżona, kędzierzawa broda
całkowicie okalająca usta tak, że ledwie widoczna jest
ich prosta linia. Tę pożółkłą fotografię znalazłam luźno
wsuniętą w album ze zbiorem czarno-białych pocztó-
wek przedstawiających klasyczne rzeźby, przechowy-
wany przez dziadka w bibliotece na piętrze w jego domu
w Rivcrdale w Nowym Yorku. Rzeźba Elie Nadehnana
wykonana została trzy lata wcześniej niż fotografia i me
jest, o ile wiadomo niczyim portretem, ale raczej, tak jak
w innych jego dziełach, wyobrażeniem archetypu posta-
ci. Artystę pasjonowało bowiem wyszukiwanie wszel-
kich przejawów życia naśladującego sztukę i dlatego
kolekcjonował przykłady udowadniające regularność
występowania tego zjawiska.
Fascynowały go ponadto związki między epokami
i kulturami oraz sztuką nowoczesną w kontekście ści-
słego nawiązania do antyku. Na tych samych półkach z
książkami, na których leżał album z pocztówkami, zna-
lazły się także ilustrowane katalogi prezentujące niemiec-
kie, francuskie i brytyjskie kolekcje greckiej terakoty,
czy też bliskowschodnich brązów. Między stronice
ksiąg włożono wycinki reklam kostiumów kąpielowych
i damskich gorsetów oraz fotografie pulchnych tancerek
rewiowych-a wszystko to przesiąknęło zapachem sta-
rego kleju, którego małe kulki przylepione były do
kartek. W późniejszych latach Nadelman często rzeźbił
w bibliotece. Rozkładał blisko siebie jeden z opasłych
tomów i rozmawiając w trakcie pracy wykorzy-
stywał księgi oraz zgromadzone w nich wycinki1. I tak
europejski strój tureckiego paszy pokazywał jak Nade-
lman wyobrażał sobie greckich bogów i herosów z
nowoczesnymi atrybutami. Cylinder, melonik i muszka
dla mężczyzn, a małe stożkowe kapelusze lub ozdobio-
ne wstążkami koki dla kobiet, były odpowiednikami
starożytnych nakryć głowy i innych ozdób. Nadelman
był zafascynowany tymi zależnościami, a fascynacja
1