DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Kowalczyk, Dorota: "Mie̜dzy Polska̜ a światem. Od średniowiecza po lata II wojny światowej".: Pod red. Mieczysława Morki i Piotra Paszkiewicza. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, "Kra̜g" 1993 ss.445, il.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48917#0214
PRZEGLĄD LITERATURY I WYSTAW
"Między Polską a światem. Od średniowiecza po lata II wojny światowej".
Pod red. Mieczysława Morki i Piotra Paszkiewicza. Warszawa: Instytut Sztuki PAN,
"Krąg" 1993 ss.445,il.
Jest to II tom materiałów z sesji zorganizowanej przez
Instytut Sztuki PAN w dniach 3-5 września 1991 r. Konferen-
cja pt. Między Polską a światem była niejako dopełnieniem
wystawy Jesteśmy w warszawskiej Zachęcie. W książce
opublikowano 24 wystąpienia, dotyczące twórczości polskich
artystów poza granicami kraju. Zostały one napisane nie
tylko przez autorów mieszkających w Polsce, ale także za
granicą.
Tom otwiera syntetyczny artykuł Andrzeja Ryszkiewicza
pt: Wkład artystów polskich do plastyki światowej. Scharakte-
ryzowane zostały w nim sylwetki polskich malarzy,
rzeźbiarzy i architektów działających od Anglii aż po Turcję
i Rosję od końca XV do początku XX w. Uzupełnieniem tych
danych jest tekst Jerzego Pietrusińskiego traktujący o wę-
drówkach w średniowieczu wyrobów złotniczych z ziem pol-
skich. Trafiały one za granicę jako dary dla władców lub
klasztorów bądź jako łup wojenny.
Dwa kolejne artykuły poświęcone zostały polskim arty-
stom w Rzymie. Zuzanna Prószyńska napisała o twórczości
malarza Tadeusza Kuntzego podczas jego 27-letniego pobytu
w Wiecznym Mieście. Natomiast Maria Kwiatkowska przed-
stawiła rzeźbiarzy działających tamże od pierwszych lat XIX
w. do II wojny światowej. Liczna rzymska kolonia polskich
artystów postanowiła w 1903 r. założyć narodową akademię
artystyczną. Projekt ten nie doszedł jednak do skutku.
O Polakach w Petersburgu i na Syberii napisali: Inessa
Swiryda z Moskwy, Władysław Faliński z Irkucka oraz Da-
riusz Konstantynów. W petersburskiej Akademii Sztuk Pięk-
nych polscy artyści, głównie malarze, kształcili się już od lat
70. XVIII w. Szczególnie licznie jednak przybywali nad
Newę w 1. poł. XIX w., często z braku innych możliwości
kontynuowania studiów. Nawiązaniem do tego wątku jest
krótka wypowiedź D. Konstantynowa o Petersburskich la-
tachLudomira Sleńdzińskiego iFelicjana Szczęsnego Kowar-
skiego, którzy studiowali w Rosji na początku naszego wieku.
Znaczenie polskich zesłańców dla wiedzy o przyrodzie i
etnografii Syberii jest powszechnie znane. Natomiast o licznej
grupie artystów działających w XIX w., przede wszystkim w
Irkucku, wiemy o wiele mniej. Sporo światła na to zagadnie-
nie rzucił w swoim wystąpieniu W. Faliński.
Tradycyjnym celem emigracji Polaków, nie tylko zresztą
artystów, był Paryż i Francja w ogóle. W związku z tym,
najwięcej artykułów w omawianej książce poświęconych jest
polskiej obecności nad Sekwaną. Potomkini polskich emi-
grantów Denise Wrotnowska opracowała, czekający na wy-
danie, Słownik artystów polskich emigracji 1830 roku: mala-
rzy, grafików, litografów i rysowników. Autorkę i jej dzieło
przedstawiła, mieszkająca w Paryżu, Ewa Bobrowska-Jaku-
bowska. Z kolei Jolanta Polanowska napisała o nowych ma-
teriałach archiwalnych, jakie znalazła podczas opracowywa-
nia biogramów do Słownika artystów polskich. Chodzi o
dwóch XIX-wiecznych malarzy, którzy przyjechali do Francji
wraz z Wielką Emigracją: Antoniego ©leszczyńskiego i Jó-
zefa Malińskiego. Katarzyna Mikocka-Rachubowa poświęci-
ła swój artykuł polskim rzeźbiarzom mieszkającym i tworzą-
cym w Paryżu w latach 1830-1914. W 2. poł. XIX w. miasto
to stało się dla nich obowiązkowym etapem artystycznej
edukacji. Jakby uzupełnieniem wymienionych trzech wypo-
wiedzi są teksty Hanny Bartnicki ej-Górski ej pt. Polskie śro-
dowisko artystyczne Paryża lat dwudziestych i Małgorzaty
Dąbrowskiej-Szelągowskiej o poszukiwaniu polskiego stylu na-
rodowego w rzeźbie lat dwudziestych. Polscy rzeźbiarze tego
czasu próbowali połączyć nowe prądy jakie pojawiły się we
Francji -przede wszystkimkubizm-zelementami narodowymi,
ludowymi. Z takiego właśnie połączenia wyrósł char akt er stycz-
ny styl Szczepkowskiego czy Pronaszki. W Paryżu - stolicy
mody - działał także polski projektant Czesław Borys Janko-
wski. O jego drodze artystycznej i oryginalnym stylu, w
którym zespolił ogólne tendencje mody światowej z elemen-
tami polskiego stroju narodowego napisała Anna Sieradzka.
Polscy twórcy jeździli także do krajów niemieckiego
obszaru językowego. Wielu XIX-wiecznych malarzy kształ-
ciło się w Monachium. Badania archiwalne przeprowadzone
przezHalinę Stępień wykazały, że w ciągu prawie stu lat przez
monachijską Akademię Sztuk Pięknych przewinęło się 307
Polaków, nie licząc wolnych słuchaczy. Wielu też pobierało
nauki w prywatnych pracowniach, szczególnie w 2. poł. XIX w.
O działalności polskich artystów w Niemczech wiatach 1900-
1933 napisał Jerzy Malinowski. Odegrali oni istotną rolę w
tworzeniu środowiska międzynarodowej awangardy w Berli-
nie. Działali także w innych miastach niemieckich: Dreźnie,
Monachium, Dusseldorfie, Hannowerze i Kolonii. Małgorza-
ta Sobieraj w wypowiedzi pt. Głos polskiego artysty z Wiednia
w sprawie nie tylko rodaków obchodzącej przeprowadziła
analizę jednego dzieła: kartonu Bitwa Artura Grottgera, trze-
ciego z cyklu Polonia. Cały cykl, wystawiony w listopadzie
1861 r. w Wiedniu, wzbudził tak duże zainteresowanie pub-
liczności, że wydano jego fotograficzne reprodukcje.
Polscy artyści brali udział w wystawach powszechnych
już od połowy XIX w. O obecności Polaków na tych mię-
dzynarodowych imprezach napisało troje autorów. Anna M.
Drexlerowa skupiła się na 2. poł. XIX w. Był to czas, gdy
Polacy wystawiali swoje prace w ramach ekspozycji państw
zaborczych, zdobywając liczne indywidualne wyróżnienia,
zarówno w dziedzinie sztuk pięknych, jak i wyrobów przemy-
słowych. Andrzej K. Olszewski napisał krótko o polskiej
ekspozycji na Wystawie Paryskiej 1937 r., na której Polacy
odnieśli duży sukces. Natomiast Hanna Faryna-Paszkiewicz
przedstawiła interesującą architekturę i wystrój polskiego
pawilonu na wystawie w Nowym Jorku w 1939 r.
204
"Między Polską a światem. Od średniowiecza po lata II wojny światowej".
Pod red. Mieczysława Morki i Piotra Paszkiewicza. Warszawa: Instytut Sztuki PAN,
"Krąg" 1993 ss.445,il.
Jest to II tom materiałów z sesji zorganizowanej przez
Instytut Sztuki PAN w dniach 3-5 września 1991 r. Konferen-
cja pt. Między Polską a światem była niejako dopełnieniem
wystawy Jesteśmy w warszawskiej Zachęcie. W książce
opublikowano 24 wystąpienia, dotyczące twórczości polskich
artystów poza granicami kraju. Zostały one napisane nie
tylko przez autorów mieszkających w Polsce, ale także za
granicą.
Tom otwiera syntetyczny artykuł Andrzeja Ryszkiewicza
pt: Wkład artystów polskich do plastyki światowej. Scharakte-
ryzowane zostały w nim sylwetki polskich malarzy,
rzeźbiarzy i architektów działających od Anglii aż po Turcję
i Rosję od końca XV do początku XX w. Uzupełnieniem tych
danych jest tekst Jerzego Pietrusińskiego traktujący o wę-
drówkach w średniowieczu wyrobów złotniczych z ziem pol-
skich. Trafiały one za granicę jako dary dla władców lub
klasztorów bądź jako łup wojenny.
Dwa kolejne artykuły poświęcone zostały polskim arty-
stom w Rzymie. Zuzanna Prószyńska napisała o twórczości
malarza Tadeusza Kuntzego podczas jego 27-letniego pobytu
w Wiecznym Mieście. Natomiast Maria Kwiatkowska przed-
stawiła rzeźbiarzy działających tamże od pierwszych lat XIX
w. do II wojny światowej. Liczna rzymska kolonia polskich
artystów postanowiła w 1903 r. założyć narodową akademię
artystyczną. Projekt ten nie doszedł jednak do skutku.
O Polakach w Petersburgu i na Syberii napisali: Inessa
Swiryda z Moskwy, Władysław Faliński z Irkucka oraz Da-
riusz Konstantynów. W petersburskiej Akademii Sztuk Pięk-
nych polscy artyści, głównie malarze, kształcili się już od lat
70. XVIII w. Szczególnie licznie jednak przybywali nad
Newę w 1. poł. XIX w., często z braku innych możliwości
kontynuowania studiów. Nawiązaniem do tego wątku jest
krótka wypowiedź D. Konstantynowa o Petersburskich la-
tachLudomira Sleńdzińskiego iFelicjana Szczęsnego Kowar-
skiego, którzy studiowali w Rosji na początku naszego wieku.
Znaczenie polskich zesłańców dla wiedzy o przyrodzie i
etnografii Syberii jest powszechnie znane. Natomiast o licznej
grupie artystów działających w XIX w., przede wszystkim w
Irkucku, wiemy o wiele mniej. Sporo światła na to zagadnie-
nie rzucił w swoim wystąpieniu W. Faliński.
Tradycyjnym celem emigracji Polaków, nie tylko zresztą
artystów, był Paryż i Francja w ogóle. W związku z tym,
najwięcej artykułów w omawianej książce poświęconych jest
polskiej obecności nad Sekwaną. Potomkini polskich emi-
grantów Denise Wrotnowska opracowała, czekający na wy-
danie, Słownik artystów polskich emigracji 1830 roku: mala-
rzy, grafików, litografów i rysowników. Autorkę i jej dzieło
przedstawiła, mieszkająca w Paryżu, Ewa Bobrowska-Jaku-
bowska. Z kolei Jolanta Polanowska napisała o nowych ma-
teriałach archiwalnych, jakie znalazła podczas opracowywa-
nia biogramów do Słownika artystów polskich. Chodzi o
dwóch XIX-wiecznych malarzy, którzy przyjechali do Francji
wraz z Wielką Emigracją: Antoniego ©leszczyńskiego i Jó-
zefa Malińskiego. Katarzyna Mikocka-Rachubowa poświęci-
ła swój artykuł polskim rzeźbiarzom mieszkającym i tworzą-
cym w Paryżu w latach 1830-1914. W 2. poł. XIX w. miasto
to stało się dla nich obowiązkowym etapem artystycznej
edukacji. Jakby uzupełnieniem wymienionych trzech wypo-
wiedzi są teksty Hanny Bartnicki ej-Górski ej pt. Polskie śro-
dowisko artystyczne Paryża lat dwudziestych i Małgorzaty
Dąbrowskiej-Szelągowskiej o poszukiwaniu polskiego stylu na-
rodowego w rzeźbie lat dwudziestych. Polscy rzeźbiarze tego
czasu próbowali połączyć nowe prądy jakie pojawiły się we
Francji -przede wszystkimkubizm-zelementami narodowymi,
ludowymi. Z takiego właśnie połączenia wyrósł char akt er stycz-
ny styl Szczepkowskiego czy Pronaszki. W Paryżu - stolicy
mody - działał także polski projektant Czesław Borys Janko-
wski. O jego drodze artystycznej i oryginalnym stylu, w
którym zespolił ogólne tendencje mody światowej z elemen-
tami polskiego stroju narodowego napisała Anna Sieradzka.
Polscy twórcy jeździli także do krajów niemieckiego
obszaru językowego. Wielu XIX-wiecznych malarzy kształ-
ciło się w Monachium. Badania archiwalne przeprowadzone
przezHalinę Stępień wykazały, że w ciągu prawie stu lat przez
monachijską Akademię Sztuk Pięknych przewinęło się 307
Polaków, nie licząc wolnych słuchaczy. Wielu też pobierało
nauki w prywatnych pracowniach, szczególnie w 2. poł. XIX w.
O działalności polskich artystów w Niemczech wiatach 1900-
1933 napisał Jerzy Malinowski. Odegrali oni istotną rolę w
tworzeniu środowiska międzynarodowej awangardy w Berli-
nie. Działali także w innych miastach niemieckich: Dreźnie,
Monachium, Dusseldorfie, Hannowerze i Kolonii. Małgorza-
ta Sobieraj w wypowiedzi pt. Głos polskiego artysty z Wiednia
w sprawie nie tylko rodaków obchodzącej przeprowadziła
analizę jednego dzieła: kartonu Bitwa Artura Grottgera, trze-
ciego z cyklu Polonia. Cały cykl, wystawiony w listopadzie
1861 r. w Wiedniu, wzbudził tak duże zainteresowanie pub-
liczności, że wydano jego fotograficzne reprodukcje.
Polscy artyści brali udział w wystawach powszechnych
już od połowy XIX w. O obecności Polaków na tych mię-
dzynarodowych imprezach napisało troje autorów. Anna M.
Drexlerowa skupiła się na 2. poł. XIX w. Był to czas, gdy
Polacy wystawiali swoje prace w ramach ekspozycji państw
zaborczych, zdobywając liczne indywidualne wyróżnienia,
zarówno w dziedzinie sztuk pięknych, jak i wyrobów przemy-
słowych. Andrzej K. Olszewski napisał krótko o polskiej
ekspozycji na Wystawie Paryskiej 1937 r., na której Polacy
odnieśli duży sukces. Natomiast Hanna Faryna-Paszkiewicz
przedstawiła interesującą architekturę i wystrój polskiego
pawilonu na wystawie w Nowym Jorku w 1939 r.
204