Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (56.1994)

PRZEGLĄD LITERATURY I WYSTAW

ekspresyjnie fascynację także Cezanne’m i może VanGog-
hiem. Interesujące kontakty Stawińskiego z Miriamem być
może znajdują - jak sądzę - uzasadnienie w pew-nym

psychologicznym podobieństwem tych dwóch, tak pozor-
nie różnych, wybitnych twórców modernizmu polskiego.
Halina Stępień

Przypisy

1. Por. W. JAWORSKA, Gaugin — Ślewiński - Makowski.
"Sztuka i Krytyka" 1957 nr 3-4; oraz W kręgu Gauguina.
Malarze Szkoły Pont-Aven. Warszawa 1969; Gauguin et
l’Ecole de Pont-Aven. Neuchatel (Idees et Calendes)
1971; Gauguin and thePont-AvenSchool. London (Tha-
mes and Hudson) 1972; New York (New York Graphic
Society) 1972.

2. Władysław Ślewiński 1854-1918. Wystawa monograficz-
na. Katalog. Oprać. W. Jaworska, Muzeum Narodowe w
Warszawie. Warszawa 1983, oraz wcześniejszy katalog
wystawy Władysław Ślewiński. Musee de Pont-Aven
1981.

Aleksandra Melbechowska-Luty, "Widmo. Życie i twórczość Ludwika De Laveaux
(1868-1894) Wrocław: Ossolineum 1988 ss. 137, il. 89 (Studia z Historii Sztuki. T. XLI)

Wserii "Studia z Historii Sztuki" wydawanej przez Insty-
tut Sztuki PAN ukazał się przed kilku laty kolejny tom, pod
redakcjąnaukowąWiesława Juszczaka, poświęcony malarzo-
wi Ludwikowi De Laveaux, opracowany przez Aleksandrę
Melb ech o wską-Luty.
Autorka monografii, były członek Zespołu Redakcyjnego
Słownika Artystów Polskich w Instytucie Sztuki PAN, jest
badaczką polskiego malarstwa i rzeźby XIX w., autorką kilku
monografii artystów oraz licznych biogramów w Słowniku
Artystów Polskich, w tym i noty biograficznej poświęconej
De Laveaux - pracy, którą zwieńczyła prezentowana mono-
grafia.
Na omawianą książkę składają się następujące części:
rozdział wprowadzający — poświęcony nakreśleniu sylwetki
artysty i omówieniu dotychczasowych publikacji i zachowa-
nych źródeł (s. 7-15); rozdział o jego rodzinie i okresie nauki
w Krakowie oraz w Monachium (s. 14-33); rozdział o samo-
dzielnej twórczości w Paryżu, Bretanii i kraju (s. 34-82) oraz
końcowy rozdział o postaci artysty uwiecznionej jako Widmo
przez Stanisława Wyspiańskiego w Weselu (s. 82-92). Część
dokumentacyjna to: katalog prac malarza (s. 93-110) oraz
indeks nazwisk (s. 111-116).
W rozdziale wprowadzającym autorka zarysowała sylwetkę
ciekawego a przedwcześnie zmarłego malarza, którego twór-
czość trwająca zaledwie osiem lat, rozwijała się w środowiskach
Krakowa, Bronowie, Monachium, Paryża i Bretanii. Wobec
szczupłości materiału publikowanego, Autorka sięgnęła po
źródła i prace artysty ze zbiorów rodziny, głównie pani Józefy
Pochwalskiej w Warszawie — siostrzenicy malarza.
W rozdziale zatytułowanym Edukacja i marzenia zosta-
ła przedstawiona rodzina malarza, której przodkowie pocho-

dzili z Lotaryngii, następnie zaś jego nauka w krakowskiej
Szkota Sztuk Pięknych (w latach 1884-1886 i 1889) oraz
studia w akademii monachijskiej (w latach 1887-1888).
Oba te okresy ukazano na szeroko nakreślonym tle życia
artystycznego Krakowa i Monachium. Autorka omówiła ko-
lejno problem oddziaływania sztuki i postaci Jana Matejki -
nauczyciela przyszłego artysty, dalej zjawisko tzw. "chłopo-
manii" w malarstwie, której poczynała hołdować grupa
młodych malarzy - Włodzimierz Tetmajer, Wincenty Wodzi-
nowski, Kasper Żelechowski i De Laveaux. Szeroko przed-
stawiono też monachijskie środowisko artystyczne, z jego
malarską Polonią oraz sylwetką profesora Otto Seitza -
nauczyciela De Laveaux, a także problem tzw. Stimmungu w
malarstwie.
Rozdział drugi, zatytułowany Własne drogi, jest znacznie
obszerniejszy i składa się z sześciu podrozdziałów. W pier-
wszym z nich pt. Poławiacze światła zostały przedstawione
takie ważne zjawiska w ówczesnym malarstwie polskim jak
luminizm i koloryzm oraz recepcja francuskiego impresjoni-
zmu, a także inspiracje tematyką ludową — a na tym tle
twórczość De Laveaux z 1889 r. Kolejne podrozdziały, Paryż
i Bretania to szczegółowa prezentacja jego pobytu w Paryżu
(w 1890 r.) i w miejscowościach Crehen i Dinan w Bretanii
(w 1891 r.), a także powstałych tam prac. Podrozdział Roz-
dwojenie to omówienie wizyt De Laveaux u rodziny w kraju
oraz w Bronowicach i ich odbicia w twórczości. W podroz-
dziale Nokturny zostało ukazane życie malarza w Paryżu w
latach 1892-1893, kiedy to jego twórczość zdominował no-
kturn. Zdaniem Autorki, pierwsze prace tej grupy powstały
pod wpływem nokturnów Aleksandra Gierymskiego, zaś dal-
sze, to "nokturny o wyjątkowo silnej ekspresji, prace orygi-

197