DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Świechowski, Zygmunt: Otto von Simson (1912-1993)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48917#0331
IN M E M O R
I A M
Biuletyn Historii Sztuki
R. LVI, 1994, Nr 3
PLISSN 0006-3967
OTTO VON SIMSON (1912-1993)
Otto von Simson urodził się 17 lipca 1912 r. jako jedno z
sześciorga dzieci Marty z domu Oppenheim i Ernsta v. Sim-
son. Był wnukiem profesora prawa i polityka Marcina Edwar-
da v. Simson, który w okresie Wiosny Ludów w 1848 r.
przewodniczył frankfurckiemu Zgromadzeniu Narodowemu,
a w drugiej połowie stulecia jako przewodniczący Reichstagu
i Sądu Rzeszy, brał udział w najważniejszych wydarzeniach
Niemiec wilhelmińskich. Otto odziedziczył po wybitnym mę-
żu stanu, którego portret malowany przez F. Paulsena wisi w
berlińskiej Nationalgalerie, nie tylko zdecydowane rysy twa-
rzy, ale i tarczę herbową z Temidą. Co ważniejsze zawdzię-
czał mu rzadkie połączenie nieprzeciętnych uzdolnień nauko-
wych z talentami polityka mediatora.
Uzdolnienia naukowe rozwijały się na solidnym funda-
mencie klasycznego gimnazjum i sześcioletnich studiów uni-
wersyteckich z zakresu archeologii, historii sztuki i romani-
styki, uwieńczonych dysertacją doktorską na temat Galerii
Medici P.P. Rubensa, napisaną w monachijskim seminarium
Wilhelma Pindera1. Odtąd fascynacja mistrzem antwerpskim
będzie Mu towarzyszyła przez całe życie, owocując wieloma
publikacjami, przeważnie angielskimi. Simson należał bo-
wiem do tej grupy intelektualistów niemieckich, którzy u
progu Drugiej Wojny Światowej, nie mogąc, czy nie chcąc
pozostać w kraju opanowanym brunatną zarazą, znaleźli się
na drugim brzegu Atlantyku. Wątek rubensowski, choć bar-
dzo istotny i potwierdzony nieopublikowaną jeszcze mono-
grafią, nad którą pracował w ostatnich latach życia, nie był
jedynym ani najważniejszym. W czasie długiego, osiem-
nastoletniego pobytu w Stanach (1939-1957) głównym nur-
tem zainteresowań młodego historyka sztuki, który w 1945 r.
objął interdyscyplinarną katedrę na uniwersytecie w Chicago,
stał się ideowy i artystyczny program sakralnej budowli śre-
dniowiecznej. Rezultatem tych zainteresowań była ważka
rozprawaSacredFortress, ukazująca w nowym świetle sztukę
Rawenny2. Wyrazem konsekwentnej kontynuacji tego wątku
było skoncentrowanie uwagi seminarium kierowanego przez
Otto v. Simsona na okresie i obszarze, który wydał najpełniej-
szy i najdoskonalszy średniowieczny "Gesamtkunstwerk",
uniwersalną sumę doświadczeń myśli i sztuki Zachodniej
Europy - francuską katedrę gotycką. Z właściwą Mu odwagą
podjął temat opracowany co tylko przez wielkiego emigranta
Erwina Panofsky’ego 3 i Hansa Sedlmayra, autora wyczerpu-
jącej, kilkusetstronicowej, monografii poświęconej genezie
katedry gotyckiej4. Z tymi obydwoma wybitnymi historykami
sztuki łączyła Go zdolność do uogólnień i zmysł błyskotliwej
syntezy. Odrzucając paralelę pomiędzy architekturą a schola-
styką, stanowiącą jądro interpretacji Panofsky’ego, negując
tezę Sedlmayra o architekturze katedry gotyckiej jako ilu-
zjonistycznym odbiciu niebiańskiej Jerozolimy, stanął Sim-
son na bardziej adekwatnym gruncie średniowiecznej hierar-
chii wartości, uznającej piękno za splendor veritatis, a sakral-
ną budowlę za doskonałe dopełnienie kosmicznego ładu. The
Gothic Cathedral, dziś dzieło "klasyczne"5 doczekało się
kolejnych edycji i obcojęzycznych wersji, w tym, co brzmi
paradoksalnie, niemieckiej. Jak pisał we wstępie Autor: "O
wiele trudniejsze były problemy, wynikające z tłumaczenia
własnego tekstu na własny język"6. Ta zmianajęzyka wwieku
dojrzałym przyniosła nie tylko zwielokrotnienie zasięgu od-
działywania, ale podobnie jak u Panofsky’ego przejście na
składnię anglosaską podwyższyło umiejętność jasnego wyra-
żania złożonej problematyki, szlachetną prostotę, która ce-
chuje prozę naukową Otto v. Simsona.
W pełni kariery naukowej dały o sobie znać zakodowane
genetycznie talenty polityczne. Jako Executive Secretary
"Commitee on Social Thought" działał von Simson na rzecz
wyswobodzenia studium akademickiego z zamknięcia w wie-
ży z kości słoniowej. Z kolei udział w redakcji czasopisma
"Measure" gdzie w skład kolegium redakcyjnego wchodzili
wówczasm.in. Maritain, Heidegger i T.S. Elliot prowadził już
do działalności sensu stricto politycznej. Ambitnym celem
jaki wytyczono czasopismu było uświadomienie niedawnym
317
I A M
Biuletyn Historii Sztuki
R. LVI, 1994, Nr 3
PLISSN 0006-3967
OTTO VON SIMSON (1912-1993)
Otto von Simson urodził się 17 lipca 1912 r. jako jedno z
sześciorga dzieci Marty z domu Oppenheim i Ernsta v. Sim-
son. Był wnukiem profesora prawa i polityka Marcina Edwar-
da v. Simson, który w okresie Wiosny Ludów w 1848 r.
przewodniczył frankfurckiemu Zgromadzeniu Narodowemu,
a w drugiej połowie stulecia jako przewodniczący Reichstagu
i Sądu Rzeszy, brał udział w najważniejszych wydarzeniach
Niemiec wilhelmińskich. Otto odziedziczył po wybitnym mę-
żu stanu, którego portret malowany przez F. Paulsena wisi w
berlińskiej Nationalgalerie, nie tylko zdecydowane rysy twa-
rzy, ale i tarczę herbową z Temidą. Co ważniejsze zawdzię-
czał mu rzadkie połączenie nieprzeciętnych uzdolnień nauko-
wych z talentami polityka mediatora.
Uzdolnienia naukowe rozwijały się na solidnym funda-
mencie klasycznego gimnazjum i sześcioletnich studiów uni-
wersyteckich z zakresu archeologii, historii sztuki i romani-
styki, uwieńczonych dysertacją doktorską na temat Galerii
Medici P.P. Rubensa, napisaną w monachijskim seminarium
Wilhelma Pindera1. Odtąd fascynacja mistrzem antwerpskim
będzie Mu towarzyszyła przez całe życie, owocując wieloma
publikacjami, przeważnie angielskimi. Simson należał bo-
wiem do tej grupy intelektualistów niemieckich, którzy u
progu Drugiej Wojny Światowej, nie mogąc, czy nie chcąc
pozostać w kraju opanowanym brunatną zarazą, znaleźli się
na drugim brzegu Atlantyku. Wątek rubensowski, choć bar-
dzo istotny i potwierdzony nieopublikowaną jeszcze mono-
grafią, nad którą pracował w ostatnich latach życia, nie był
jedynym ani najważniejszym. W czasie długiego, osiem-
nastoletniego pobytu w Stanach (1939-1957) głównym nur-
tem zainteresowań młodego historyka sztuki, który w 1945 r.
objął interdyscyplinarną katedrę na uniwersytecie w Chicago,
stał się ideowy i artystyczny program sakralnej budowli śre-
dniowiecznej. Rezultatem tych zainteresowań była ważka
rozprawaSacredFortress, ukazująca w nowym świetle sztukę
Rawenny2. Wyrazem konsekwentnej kontynuacji tego wątku
było skoncentrowanie uwagi seminarium kierowanego przez
Otto v. Simsona na okresie i obszarze, który wydał najpełniej-
szy i najdoskonalszy średniowieczny "Gesamtkunstwerk",
uniwersalną sumę doświadczeń myśli i sztuki Zachodniej
Europy - francuską katedrę gotycką. Z właściwą Mu odwagą
podjął temat opracowany co tylko przez wielkiego emigranta
Erwina Panofsky’ego 3 i Hansa Sedlmayra, autora wyczerpu-
jącej, kilkusetstronicowej, monografii poświęconej genezie
katedry gotyckiej4. Z tymi obydwoma wybitnymi historykami
sztuki łączyła Go zdolność do uogólnień i zmysł błyskotliwej
syntezy. Odrzucając paralelę pomiędzy architekturą a schola-
styką, stanowiącą jądro interpretacji Panofsky’ego, negując
tezę Sedlmayra o architekturze katedry gotyckiej jako ilu-
zjonistycznym odbiciu niebiańskiej Jerozolimy, stanął Sim-
son na bardziej adekwatnym gruncie średniowiecznej hierar-
chii wartości, uznającej piękno za splendor veritatis, a sakral-
ną budowlę za doskonałe dopełnienie kosmicznego ładu. The
Gothic Cathedral, dziś dzieło "klasyczne"5 doczekało się
kolejnych edycji i obcojęzycznych wersji, w tym, co brzmi
paradoksalnie, niemieckiej. Jak pisał we wstępie Autor: "O
wiele trudniejsze były problemy, wynikające z tłumaczenia
własnego tekstu na własny język"6. Ta zmianajęzyka wwieku
dojrzałym przyniosła nie tylko zwielokrotnienie zasięgu od-
działywania, ale podobnie jak u Panofsky’ego przejście na
składnię anglosaską podwyższyło umiejętność jasnego wyra-
żania złożonej problematyki, szlachetną prostotę, która ce-
chuje prozę naukową Otto v. Simsona.
W pełni kariery naukowej dały o sobie znać zakodowane
genetycznie talenty polityczne. Jako Executive Secretary
"Commitee on Social Thought" działał von Simson na rzecz
wyswobodzenia studium akademickiego z zamknięcia w wie-
ży z kości słoniowej. Z kolei udział w redakcji czasopisma
"Measure" gdzie w skład kolegium redakcyjnego wchodzili
wówczasm.in. Maritain, Heidegger i T.S. Elliot prowadził już
do działalności sensu stricto politycznej. Ambitnym celem
jaki wytyczono czasopismu było uświadomienie niedawnym
317