Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (56.1994)

PRZEGLĄD LITERATURY I WYSTAW

nalne, niepodobne do niczyich obrazów, tworzone z widocz-
nym zaangażowaniem i emocją." Poszukując miejsca doko-
nań De Laveaux z okresu paryskiego, zwłaszcza w zakresie
nokturnu, Autorka stwierdza, że prace te: "mieszczą się w
nurcie zwanym wczesnym ekspresjonizmem, który łączył się
ściśle z symbolizmem, a korzeniami sięgał początków natu-
ralizmu." Końcowy podrozdział Schyłek jest poświęcony
ostatniemu okresowi życia artysty i losom jego spuścizny
artystycznej.
Ostatni rozdział pt. Marysia i Widmo, o nieco odmiennej
tematyce, to wielostronne omówienie narzeczeństwa Marysi
Mikołajczykówny z Bronowie i De Laveaux, który pod po-
stacią Widma został uwieczniony przez Stanisława Wyspiań-
skiego w Weselu. Rozdział ten kończy konstatacja, że od
czasu premiery sztuki (w 1901 r.), "wciąż odradza się i trwa
drugie, sceniczne życie Ludwika De Laveaux".

Ważną częścią książki jest sumiennie zestawiony katalog
164 prac malarza, zarówno zachowanych, jak i znanych tylko
ze wzmianek w literaturze.
Materiał ilustracyjny omawianej publikacji jest bogaty
i ciekawie dobrany. Oprócz zdjęć rodzinnych artysty, skła-
dają się nań: duży blok reprodukcji jego prac i jako
materiał porównawczy - fotografie 32 dzieł innych artystów,
zespół 8 fotografii dotyczących Marysi Mikołajczykówny i
inscenizacji Wesela oraz zdjęcie jego paryskiego grobu.
Na zakończenie warto podkreślić jeszcze jedną zaletę tej
książki. Jest to zarówno rzetelna, oparta na dokumentacji,
monografia, jak i żywa i ciekawa opowieść o mało dotąd
znanym artyście - interesująca również dla szerszego kręgu
czytelników, dla których może być fachowym wprowadze-
niem w tajniki ważnych przemian w polskim malarstwie
końca XIX w.
Jolanta Polanowska

Ireneusz J. Kamiński, "Miłość Anny". "Kamena" 1992
nr 3-4 (936-937) s. 11-14, U. nlb. 2

Artykuł ten tylko pozornie daleki jest zainteresowaniom
historyków sztuki. Mógłby on zostać opatrzony podtytułem:
"Przyczynek do badań nad polskimi kontekstami twórczości
Amadeo Modiglianiego".
Omówione są w nim listy lublinianki Anny Sierzpo-
wskiej, wysyłane w latach 1907-1909 do jej ukochanego -
Kazimierza Dudzińskiego. Kilka lat później, w roku 1913, lub
wkrótce po tej dacie, autorka listów została żoną Leopolda
Zborowskiego — marszanda Amadeo Modiglianiego i była
wielokrotnie portretowana przez tego artystę. Anna Sierzpo-
wska jest postacią znaną w obcej literaturze poświęconej
Modiglianiemu, w której jednak jej nazwisko, trudne dla
cudzoziemców, zmieniono na "Hanka Cirowska".
W Polsce postać ta dotąd pojawiała się na łamach lokalnej
— lubelskiej prasy, na którą powołuje się Ireneusz J. Kamiński
(por. Jan Kot [Wiktor Ziółkowski], O książce na gwiazdkę, O
Modiglianim i jego lubelskiej modelce. "Kurier Lubelski"
1972 nr 21 s. 4 i Halina Wolska, Dwa życia Anny. "Sztandar
Ludu. Magazyn Tygodniowy" 1986 nr 115 s. 8 i nr 121 s. 8).

Ostatnia autorka zasygnalizowała istnienie wspomnianego
zespołu listów A. Sierzpowskiej.
Artykuł I. J. Kamińskiego omawia oraz cytuje w wyborze
fragmenty z tego zespołu 59 listów, który jest przechowywany
w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. H. Łopacińskiego
w Lublinie - Zbiory Specjalne: Listy Anny Sierzpowskiej,
sygn. 2286. Z tych bardzo prywatnych listów, o czym należy
pamiętać: "wyłania się wielce interesujący portret Anny: oso-
by nad wiek dojrzałej, kulturalnej, oczytanej, myślącej...".
Publikację kończy garść informacji o Leopoldzie Zboro-
wskim oraz kilka znaków zapytania dotyczących jego osoby,
a czekających na wyjaśnienie.
Przywołane w artykule źródła i postawione pytania, raz
jeszcze świadczą zarówno o zasobności krajowych archiwów
publicznych i prywatnych, nadal nie przebadanych w zakresie
źródeł do sztuki przełomu XIX i XX w., jaki o istnieniu ciągle
otwartych pytań w badaniach nad związkami sztuki polskiej
i francuskiej tego okresu.
Jolanta Polanowska

Aleksandra Melbechowska-Luty, Piotr Szubert, "Posągi i ludzie. Antologia tekstów o rzeźbie.
1815 -1889 Tom I, część 1 i 2. Warszawa: Instytut Sztuki PAN 1993 ss. 264, 255, il.

Z prawdziwą satysfakcją należy odnotować fakt ukazani a
się wzorowo opracowanej książki z tej dziedziny literaratury
naukowej, której hasło wywoławcze - "antologia" - mogło

by już na wstępie zniechęcić czytelnika, a na pewno zawęzić
krąg jej odbiorców. Szczęśliwie tytuł pracy-Posągi i ludzie
dominuje na okładce, o antologii zaś dowiadujemy się z tzw.

198