DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Huml, Irena: Bohdan Tadeusz Urbanowicz: (1911-1994)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48917#0220
IN MEMORIAM
przejścia na emeryturę w 1980 r. Kolejne stopnie samodziel-
nego pracownika uzyskiwał: docenta w 1955 r., profesora
nadzwyczajnego w 1959 r. Był również założycielem Zakładu
Światła i Barwy w ASP (1962). W latach 1976-1980 prowa-
dził ponadto zajęcia na Politechnice Białostockiej w Zakła-
dzie Rysunku Odręcznego.
Profesor Urbanowicz posiadał dar wymowy, łatwość for-
mułowania myśli i dużą siłę przekonywania również w suge-
stywnie pisanych tekstach. Publikowanie artykułów rozpo-
czął jeszcze przed wojną na łamach miesięcznika "Arkady",
gdzie zarekomendował go zaprzyjaźniony z nim starszy o
siedem lat Michał Walicki, stały współpracownik tego ambit-
nego czasopisma. W 1939 r. ukazał się pierwszy Jego tekst O
rysunku malarskirn , następny poświęcony malarstwu wło-
skiemu XX wieku, spłonął wraz z ostatnim numerem pisma
w początkach wojny.
Po wojnie współpracował z wieloma czasopismami dru-
kując na łamach: "Architektury", "Ochrony Zabytków",
"Współczesności", "Literatury", "Kultury", "Muzealnictwa",
"Zeszytów Naukowych PAX" i innych pism, w tym również
zagranicznych. Będąc współredaktorem "Przeglądu Artysty-
cznego" w latach 1952-1955, jak również w późniejszych
latach, zamieszczał na jego łamach teksty krytyczne. Takim
był m.in artykuł Dyskusyjne zagadnienia malarstwa i rzeźby
na MDM, zawierający niezbyt pochlebną ocenę tych poczy-
nań2. Tej samej treści referat wygłosił także w SARP-ie.
Jednymi z ostatnich tekstów były wspomnienia o Juliuszu
Starzyńskim z lat pobytu w Mumau oraz o zmarłej w 1985 r.
Wandzie Telakowskiej4.
Jego talent pisarski, zmysł obserwacji i umiejętność ze-
stawiania i analizy faktów w pełni ukazała ze swadą napi-
sana książka Ścieżki i spotkania, wydana w 1989 r. przez
Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. Książka jest formą
pamiętnika poszerzonego o refleksje ze spotkań z wybitnymi
postaciami sztuki XX wieku. Bohaterami poszczególnych
esejów stali się: Georges Rouault, Fernand Leger, Pablo
Picasso, Le Corbusier i Constantin Brancusi, a także polscy
artyści-przyjaciele. Teksty te, oraz inne, bardziej osobiste,
tworzą barwą mozaikę nie pozbawioną nostalgii, ale i
akcentów humoru, przy tym często pedantycznie dokładną,
dzięki znakomitej pamięci Autora. Eseje oddają atmosferę
minionych czasów i zdarzeń w sposób sugestywny. Książka
zawiera pełną bibliografię prac Profesora opublikowanych
do 1987 r.5
Przy wszystkich rozlicznych zajęciach B. T. Urbanowi-
cza, niezbyt wiele pozostawało czasu na twórczość plastycz-
ną. Początki Jego nielicznych lecz znaczących prac sięgają lat
przedwojennych. Były nimi polichromie kościoła w Pion-
kach, pochodzące z 1938 r. i projekt konkursowy na polichro-
mię Dworca Głównego w Warszawie z tego samego czasu.
Również w okresie wojny B. T. Urbanowicz zajmował się
twórczością plastyczną. W oflagu w Murnau powstały cykle
rysunków. Były to głowy portretowanych współtowarzyszy,
mocne, bryłowate, niemal rzeźbiarskie w swym wyrazie, któ-
re w kolejnych wersjach powojennych zyskiwały abstrakcyj-
ne formy. Nimi debiutował Artysta w 1948 r. na 1.Wystawie
Sztuki Nowoczesnej w Krakowie. Prace te stanowiły wyzna-
cznik Jego całej dalszej drogi malarskiej, w której realizm i
figuracja istniały obok abstrakcji, a monumentalizm i patos
obok nostalgicznej aury.
Jeszcze w latach pięćdziesiątych zainteresował się archi-
tekturą. Projektował Centrum Kultury w Leopoldsville w
Kongo (1959) i dom swej siostry i szwagra Hanny i Witolda
Dowoyno-Sylwestrowiczów w Bernardsville w USA ukoń-
czony w 1964 r. Kilka lat później był współautorem kościoła
w Gostyninie (1971-77), dla którego wykonał też fresk i
witraże. Przy gotował równieżprojekt rozwiązania architekto-
niczno-przestrzennego Placu Zwycięstwa w Warszawie
(1973).
Malarstwo monumentalne pozostało nadal w kręgu Jego
twórczości. Świadczył o tym udział w różnych przedsięwzię-
ciach, m.in. w projektowaniu i wykonaniu polichromii kamie-
nic po stronie Zakrzewskiego na Rynku Starego Miasta w
Warszawie (1953-55) oraz współautorstwo, znanego wszy-
stkim zwiedzającym Nowe Miasto, fresku na szczytowej ścia-
nie kamienicy przy ul. Freta Nr 12 (1953). Do tej dość licznej
grupy prac zaliczyć jeszcze trzeba malowidło ścienne w Ho-
telu "Orbis" w Łodzi (1967), a uzupełnić ten spis o nietypową
polichromię martwego drzewa znajdującego się w domu pp.
Sylwestrowiczów w Bernardsville (1981).
Lata osiemdziesiąte, a zwłaszcza ich początek (1982-
1983) to zdecydowany powrót do malarstwa sztalugowego i
dużych, dramatycznych w nastroju kompozycji, dla których
charakterystyczny był zwłaszcza monumentalny obraz Tren
na zburzenie Jerozolimy. Z tego czasu pochodzą również
płótna Atlas, Sowy, Pieta czy Pieta warszawska.
W pełnej dynamizmu, wszechstronnej działalności mie-
ściła się jeszcze sfera spraw związanych z wystawiennic-
twem, zarówno w sensie projektowania licznych ekspozycji
czasowych, głównie plastyki współczesnej, jak również opra-
wy plastycznej Targów Poznańskich czy wreszcie aranżacji
przestrzeni muzealnych, jak np. Arsenału na Jasnej Górze w
Częstochowie.
Liczny udział prac własnych Artysty w wystawach krajo-
wych i zagranicznych z prezentacją na weneckim Biennale
Sztuki włącznie (1976) stanowił osobny rozdział w jego dzia-
łalności6.
Profesor Urbanowicz był wieloletnim, czynnym człon-
kiem i reprezentantem Polski w międzynarodowych organi-
zacjach AIAP i AICA. Korespondował z wieloma wybitnymi
artystami w kraju i za granicą. Listy te stanowią znakomite
źródło wiedzy o wielu sprawach związanych ze sztuką współ-
czesną.
Ostatnie lata życia, kiedy zapadł na chorobę oczu, poświę-
cał głównie porządkowaniu swego i rodzinnego archiwum, w
systematyzowaniu którego współdziałały mgr Maria Dłutek i
mgr Maryla Sitkowska. Zawiera ono bogaty materiał doku-
mentujący działalność Profesora, jak również spuściznę po
teściu - Władysławie Skoczylasie i żonie - Marii Annie,
utalentowanej malarce, projektantce wybitnych prac z dzie-
dziny tkaniny artystycznej. Korespondencja i osobiste mate-
riały Profesora zostały przekazane do Zbiorów Specjalnych
IS PAN, a częściowo - wraz z kolekcją drzeworytów Skoczy-
lasa do muzeum ASP.
210
przejścia na emeryturę w 1980 r. Kolejne stopnie samodziel-
nego pracownika uzyskiwał: docenta w 1955 r., profesora
nadzwyczajnego w 1959 r. Był również założycielem Zakładu
Światła i Barwy w ASP (1962). W latach 1976-1980 prowa-
dził ponadto zajęcia na Politechnice Białostockiej w Zakła-
dzie Rysunku Odręcznego.
Profesor Urbanowicz posiadał dar wymowy, łatwość for-
mułowania myśli i dużą siłę przekonywania również w suge-
stywnie pisanych tekstach. Publikowanie artykułów rozpo-
czął jeszcze przed wojną na łamach miesięcznika "Arkady",
gdzie zarekomendował go zaprzyjaźniony z nim starszy o
siedem lat Michał Walicki, stały współpracownik tego ambit-
nego czasopisma. W 1939 r. ukazał się pierwszy Jego tekst O
rysunku malarskirn , następny poświęcony malarstwu wło-
skiemu XX wieku, spłonął wraz z ostatnim numerem pisma
w początkach wojny.
Po wojnie współpracował z wieloma czasopismami dru-
kując na łamach: "Architektury", "Ochrony Zabytków",
"Współczesności", "Literatury", "Kultury", "Muzealnictwa",
"Zeszytów Naukowych PAX" i innych pism, w tym również
zagranicznych. Będąc współredaktorem "Przeglądu Artysty-
cznego" w latach 1952-1955, jak również w późniejszych
latach, zamieszczał na jego łamach teksty krytyczne. Takim
był m.in artykuł Dyskusyjne zagadnienia malarstwa i rzeźby
na MDM, zawierający niezbyt pochlebną ocenę tych poczy-
nań2. Tej samej treści referat wygłosił także w SARP-ie.
Jednymi z ostatnich tekstów były wspomnienia o Juliuszu
Starzyńskim z lat pobytu w Mumau oraz o zmarłej w 1985 r.
Wandzie Telakowskiej4.
Jego talent pisarski, zmysł obserwacji i umiejętność ze-
stawiania i analizy faktów w pełni ukazała ze swadą napi-
sana książka Ścieżki i spotkania, wydana w 1989 r. przez
Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. Książka jest formą
pamiętnika poszerzonego o refleksje ze spotkań z wybitnymi
postaciami sztuki XX wieku. Bohaterami poszczególnych
esejów stali się: Georges Rouault, Fernand Leger, Pablo
Picasso, Le Corbusier i Constantin Brancusi, a także polscy
artyści-przyjaciele. Teksty te, oraz inne, bardziej osobiste,
tworzą barwą mozaikę nie pozbawioną nostalgii, ale i
akcentów humoru, przy tym często pedantycznie dokładną,
dzięki znakomitej pamięci Autora. Eseje oddają atmosferę
minionych czasów i zdarzeń w sposób sugestywny. Książka
zawiera pełną bibliografię prac Profesora opublikowanych
do 1987 r.5
Przy wszystkich rozlicznych zajęciach B. T. Urbanowi-
cza, niezbyt wiele pozostawało czasu na twórczość plastycz-
ną. Początki Jego nielicznych lecz znaczących prac sięgają lat
przedwojennych. Były nimi polichromie kościoła w Pion-
kach, pochodzące z 1938 r. i projekt konkursowy na polichro-
mię Dworca Głównego w Warszawie z tego samego czasu.
Również w okresie wojny B. T. Urbanowicz zajmował się
twórczością plastyczną. W oflagu w Murnau powstały cykle
rysunków. Były to głowy portretowanych współtowarzyszy,
mocne, bryłowate, niemal rzeźbiarskie w swym wyrazie, któ-
re w kolejnych wersjach powojennych zyskiwały abstrakcyj-
ne formy. Nimi debiutował Artysta w 1948 r. na 1.Wystawie
Sztuki Nowoczesnej w Krakowie. Prace te stanowiły wyzna-
cznik Jego całej dalszej drogi malarskiej, w której realizm i
figuracja istniały obok abstrakcji, a monumentalizm i patos
obok nostalgicznej aury.
Jeszcze w latach pięćdziesiątych zainteresował się archi-
tekturą. Projektował Centrum Kultury w Leopoldsville w
Kongo (1959) i dom swej siostry i szwagra Hanny i Witolda
Dowoyno-Sylwestrowiczów w Bernardsville w USA ukoń-
czony w 1964 r. Kilka lat później był współautorem kościoła
w Gostyninie (1971-77), dla którego wykonał też fresk i
witraże. Przy gotował równieżprojekt rozwiązania architekto-
niczno-przestrzennego Placu Zwycięstwa w Warszawie
(1973).
Malarstwo monumentalne pozostało nadal w kręgu Jego
twórczości. Świadczył o tym udział w różnych przedsięwzię-
ciach, m.in. w projektowaniu i wykonaniu polichromii kamie-
nic po stronie Zakrzewskiego na Rynku Starego Miasta w
Warszawie (1953-55) oraz współautorstwo, znanego wszy-
stkim zwiedzającym Nowe Miasto, fresku na szczytowej ścia-
nie kamienicy przy ul. Freta Nr 12 (1953). Do tej dość licznej
grupy prac zaliczyć jeszcze trzeba malowidło ścienne w Ho-
telu "Orbis" w Łodzi (1967), a uzupełnić ten spis o nietypową
polichromię martwego drzewa znajdującego się w domu pp.
Sylwestrowiczów w Bernardsville (1981).
Lata osiemdziesiąte, a zwłaszcza ich początek (1982-
1983) to zdecydowany powrót do malarstwa sztalugowego i
dużych, dramatycznych w nastroju kompozycji, dla których
charakterystyczny był zwłaszcza monumentalny obraz Tren
na zburzenie Jerozolimy. Z tego czasu pochodzą również
płótna Atlas, Sowy, Pieta czy Pieta warszawska.
W pełnej dynamizmu, wszechstronnej działalności mie-
ściła się jeszcze sfera spraw związanych z wystawiennic-
twem, zarówno w sensie projektowania licznych ekspozycji
czasowych, głównie plastyki współczesnej, jak również opra-
wy plastycznej Targów Poznańskich czy wreszcie aranżacji
przestrzeni muzealnych, jak np. Arsenału na Jasnej Górze w
Częstochowie.
Liczny udział prac własnych Artysty w wystawach krajo-
wych i zagranicznych z prezentacją na weneckim Biennale
Sztuki włącznie (1976) stanowił osobny rozdział w jego dzia-
łalności6.
Profesor Urbanowicz był wieloletnim, czynnym człon-
kiem i reprezentantem Polski w międzynarodowych organi-
zacjach AIAP i AICA. Korespondował z wieloma wybitnymi
artystami w kraju i za granicą. Listy te stanowią znakomite
źródło wiedzy o wielu sprawach związanych ze sztuką współ-
czesną.
Ostatnie lata życia, kiedy zapadł na chorobę oczu, poświę-
cał głównie porządkowaniu swego i rodzinnego archiwum, w
systematyzowaniu którego współdziałały mgr Maria Dłutek i
mgr Maryla Sitkowska. Zawiera ono bogaty materiał doku-
mentujący działalność Profesora, jak również spuściznę po
teściu - Władysławie Skoczylasie i żonie - Marii Annie,
utalentowanej malarce, projektantce wybitnych prac z dzie-
dziny tkaniny artystycznej. Korespondencja i osobiste mate-
riały Profesora zostały przekazane do Zbiorów Specjalnych
IS PAN, a częściowo - wraz z kolekcją drzeworytów Skoczy-
lasa do muzeum ASP.
210