DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Kobielus, Stanisław: Obraz Piety z fundacji opata Bernarda Rosy: Przykład recepcji średniowiecza w baroku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48917#0391
PIETA Z FUNDACJI OPATA B. ROSY
59. Hymny Brewiarza Rzymskiego. Proprium Poloniae.
Przeł. J. Piwowarczyk. Poznań 1958 s. 28-29.
60. Wiadomo, że w krzeszowskim kościele opackim znajdo-
wała się kaplica Grobu Pańskiego, która spłonęła w 1677
roku i została odbudowana przez opata B. Rosę. Tenże
opat odznaczał się wielką czcią tajemnic Męki Pańskiej.
Sam napisał kilka książek z tej dziedziny. ROSĘ, o.c.,
s. 88. Por. także Z. BANIA, Kalwarie polskie w XVII
wieku. Dzieje stosowania w Europie odX do końca XVII
wieku uświęconych Pasją Chrystusa miar jerozolimskich,
Warszawa 1993.
61. Otóż aby przedstawić prawdę o tym jak bardzo ukochał,
powinniśmy różę męki złączyć z różą miłości, aby róża
miłości zaczerwieniła się w męce, a róża męki zapłonęła
ogniem miłości. BONAWENTURA, Mistyczny krzew...,
s. 182. Według Picinella róża to Christus in passione,
Christipassio, contemplatio crucifbci; PICINELLO, o.c.,
Lib.XI, c.18, nr 178, 179, 201.
62. BONAWENTURA, Mistyczny krzew..., s. 182-186.
63. Ibidem, s. 186.
64. Tradycja ta podjęta została w baroku. Na ołtarzu w Do-
mku loretańskim w opackim kościele w Krzeszowie znaj-
duje się napis: Ave rosa sine spina peccatorum medicina.
65. Cyt. za: LEVI d’ANCONA, o.c., s. 337.
66. Cyt. za: LEVI d’ANCONA, o.c., s. 339.
67. Rosa ąuoąuesoror estgladii. Cyt. za: LEVId’ANCONA,
o.c., s. 340.
68. Dzieło zostało wydane w 1677 r. w Nysie i Kłodzku.
69. HEYNE, o.c., s. 9.
70. K. GÓRSKI, Duchowość chrześcijańska. Wrocław 1978
s. 102; TENŻE, Uwagi o "Rozmyślaniach dominikań-
skich" na tle prądów religijnychXV i początku XVI wieku.
[W:] Średniowiecze. Studia o kulturze. T.II, Wrocław
1965 s. 317; F. ZOEPFL, Schmerzen Maria. Hlkonogra-
phie. Lexikon fur Theologie und Kirche. T.IX, Freiburg
1964 szp. 430.
71. H. WAGNER, Bolesna Matka Boża w ikonografii. [W:]
Encyklopedia Katolicka. T.II, Lublin 1976 szp.759.
72. E. SAUSER, SchmerzenMariens. [W:\Lexikonder chri-
stlichen..., T.IV, szp.85-86. W zbiorach Ermitażu w Sankt
Petersburgu znajduje się miniaturowy podwójny tryptyk
z początku XVI w. pochodzenia flamandzkiego ze sceną
Ukrzyżowania Chrystusa. Obrazuje on Siedem Boleści
NMP wg tradycyjnego schematu: Obrzezanie, Ucieczka
do Egiptu, Zaginięcie w Jerozolimie, Niesienie krzyża,
Ukrzyżowanie, Zdjęcie z krzyża, Złożenie do grobu.
Ch.A. MESENZEVA, Spatgotische Miniaturschnize-
reien in Ermitage in Leningrad, "Pantheon". T. XXXVI,
1978 nr 1 s. 32 il.l. Inne przykłady por. W.H. GERDTS,
The sword of sorrow. "The Art Quarterly". T. XII, 1954
nr 3 s. 215-224.
73. Wiadomo, że B. Rosa studiował w Kolonii i stamtąd
prawdopodobnie przejął pewne formy pobożności, np.
kult Św. Urszuli, a także, być może, nabożeństwo do
Siedmiu Boleści NMP, których święto zostało ustanowio-
ne na synodzie w Kolonii w 1413 r.
S. KOBIELUS
A PAINTING OF PIETY FROM THE FOUNDATION OF ABBOT BERNARD ROSA
An example of the way in which the Middle Ages were received during the Baroąue
Summary
The chapel of St. Joseph in Otwock boasts an im-
pression of Piety composed on silver-plate which in all
likelihood originates from the Schaffgotschs’ Pałace in
Cieplice. Eight oval-shaped plaąuettes are placed in the
frame encasing the painting. Seven of these plaquettes
depict symbolically imagined scenes, while the eigth
contains a dedicatory inscription. The painting probably
originates from one of the Silesian gold workshops.
The multifaceted relationships between the Schaff-
gotsch family and Silesian Cistercian monks was un-
doubtedly the reason behind Krzeszów abbot Bernard
Rosa’s decision to present - presumably on a suitably
festive occasion in 1691 - to Johann Antoni Schaff-
gotsch the aforementioned Piety painting. This presen-
tation has a very interesting iconographic programme.
The illustration is aided by allegorical paintings of the
Virgin Mary’s Seven Tribulations. According to icono-
graphy, the following order should be maintained:
Christ’s Circumcision (Offertory); The Flight from
Egypt; The Death of Christ; Carrying the Cross; The
Crucifixion; Removal from the Cross; Laying Christ in
the Grave. This order is followed in the painting under
discussion while the allegorical scenes were given sui-
table inscriptions. The ideological contents, repre-
senting a tendency towards suffering during the baro-
ąue era, were expanded through the introducing of
thomless rosę omamentation surrounding the main sce-
ne depicted. The roses relate to the founder, abbot Ber-
nard Rosa’s sumame.
Translated by Peter Martyn
371
59. Hymny Brewiarza Rzymskiego. Proprium Poloniae.
Przeł. J. Piwowarczyk. Poznań 1958 s. 28-29.
60. Wiadomo, że w krzeszowskim kościele opackim znajdo-
wała się kaplica Grobu Pańskiego, która spłonęła w 1677
roku i została odbudowana przez opata B. Rosę. Tenże
opat odznaczał się wielką czcią tajemnic Męki Pańskiej.
Sam napisał kilka książek z tej dziedziny. ROSĘ, o.c.,
s. 88. Por. także Z. BANIA, Kalwarie polskie w XVII
wieku. Dzieje stosowania w Europie odX do końca XVII
wieku uświęconych Pasją Chrystusa miar jerozolimskich,
Warszawa 1993.
61. Otóż aby przedstawić prawdę o tym jak bardzo ukochał,
powinniśmy różę męki złączyć z różą miłości, aby róża
miłości zaczerwieniła się w męce, a róża męki zapłonęła
ogniem miłości. BONAWENTURA, Mistyczny krzew...,
s. 182. Według Picinella róża to Christus in passione,
Christipassio, contemplatio crucifbci; PICINELLO, o.c.,
Lib.XI, c.18, nr 178, 179, 201.
62. BONAWENTURA, Mistyczny krzew..., s. 182-186.
63. Ibidem, s. 186.
64. Tradycja ta podjęta została w baroku. Na ołtarzu w Do-
mku loretańskim w opackim kościele w Krzeszowie znaj-
duje się napis: Ave rosa sine spina peccatorum medicina.
65. Cyt. za: LEVI d’ANCONA, o.c., s. 337.
66. Cyt. za: LEVI d’ANCONA, o.c., s. 339.
67. Rosa ąuoąuesoror estgladii. Cyt. za: LEVId’ANCONA,
o.c., s. 340.
68. Dzieło zostało wydane w 1677 r. w Nysie i Kłodzku.
69. HEYNE, o.c., s. 9.
70. K. GÓRSKI, Duchowość chrześcijańska. Wrocław 1978
s. 102; TENŻE, Uwagi o "Rozmyślaniach dominikań-
skich" na tle prądów religijnychXV i początku XVI wieku.
[W:] Średniowiecze. Studia o kulturze. T.II, Wrocław
1965 s. 317; F. ZOEPFL, Schmerzen Maria. Hlkonogra-
phie. Lexikon fur Theologie und Kirche. T.IX, Freiburg
1964 szp. 430.
71. H. WAGNER, Bolesna Matka Boża w ikonografii. [W:]
Encyklopedia Katolicka. T.II, Lublin 1976 szp.759.
72. E. SAUSER, SchmerzenMariens. [W:\Lexikonder chri-
stlichen..., T.IV, szp.85-86. W zbiorach Ermitażu w Sankt
Petersburgu znajduje się miniaturowy podwójny tryptyk
z początku XVI w. pochodzenia flamandzkiego ze sceną
Ukrzyżowania Chrystusa. Obrazuje on Siedem Boleści
NMP wg tradycyjnego schematu: Obrzezanie, Ucieczka
do Egiptu, Zaginięcie w Jerozolimie, Niesienie krzyża,
Ukrzyżowanie, Zdjęcie z krzyża, Złożenie do grobu.
Ch.A. MESENZEVA, Spatgotische Miniaturschnize-
reien in Ermitage in Leningrad, "Pantheon". T. XXXVI,
1978 nr 1 s. 32 il.l. Inne przykłady por. W.H. GERDTS,
The sword of sorrow. "The Art Quarterly". T. XII, 1954
nr 3 s. 215-224.
73. Wiadomo, że B. Rosa studiował w Kolonii i stamtąd
prawdopodobnie przejął pewne formy pobożności, np.
kult Św. Urszuli, a także, być może, nabożeństwo do
Siedmiu Boleści NMP, których święto zostało ustanowio-
ne na synodzie w Kolonii w 1413 r.
S. KOBIELUS
A PAINTING OF PIETY FROM THE FOUNDATION OF ABBOT BERNARD ROSA
An example of the way in which the Middle Ages were received during the Baroąue
Summary
The chapel of St. Joseph in Otwock boasts an im-
pression of Piety composed on silver-plate which in all
likelihood originates from the Schaffgotschs’ Pałace in
Cieplice. Eight oval-shaped plaąuettes are placed in the
frame encasing the painting. Seven of these plaquettes
depict symbolically imagined scenes, while the eigth
contains a dedicatory inscription. The painting probably
originates from one of the Silesian gold workshops.
The multifaceted relationships between the Schaff-
gotsch family and Silesian Cistercian monks was un-
doubtedly the reason behind Krzeszów abbot Bernard
Rosa’s decision to present - presumably on a suitably
festive occasion in 1691 - to Johann Antoni Schaff-
gotsch the aforementioned Piety painting. This presen-
tation has a very interesting iconographic programme.
The illustration is aided by allegorical paintings of the
Virgin Mary’s Seven Tribulations. According to icono-
graphy, the following order should be maintained:
Christ’s Circumcision (Offertory); The Flight from
Egypt; The Death of Christ; Carrying the Cross; The
Crucifixion; Removal from the Cross; Laying Christ in
the Grave. This order is followed in the painting under
discussion while the allegorical scenes were given sui-
table inscriptions. The ideological contents, repre-
senting a tendency towards suffering during the baro-
ąue era, were expanded through the introducing of
thomless rosę omamentation surrounding the main sce-
ne depicted. The roses relate to the founder, abbot Ber-
nard Rosa’s sumame.
Translated by Peter Martyn
371