DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Stefański, Krzysztof: Antoni Wiwulski jako architekt
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48917#0069
ANTONI WIWULSKI JAKO ARCHITEKT
U. 3. A. Wiwulski, Kościół Jezuitów w Wilnie, widok perspektywiczny,
1906-7. Repr. wg "Życie Ilustrowane " 1907 nr 10 s. 75
III. 3. A. Wiwulski, The Jesuit church in Wilno, perspective view,
1906-1907, Reprod. from "Życie Ilustrowane" 1907, no 10, p. 75
U. 4. A. Wiwulski, Kościół Jezuitów w Wilnie, rzut 1906-07.
Repr. wg "Życie Ilustrowane" 1907 nr 10 s. 75
III. 4. A. Wiwulski, The Jesuit church in Vilno, groundplan,
1906-1907. Reprod. from "Życie Ilustrowane" 1907 no. 10 p. 75
dzie, której elewację frontową wypełniał monumental-
ny krzyż, a zwieńczenie przepruwały ażurowe arkady i
nakrywał stożkowy hełm. Na reprodukcji widoczne są
silnie wyodrębnione ramiona transeptu i poprzedzające
je ramiona ustawione ukośnie, co sugerować może for-
mę centralną na rzucie gwiaździstym. Nakrywała ją
kopuła z figurą Chrystusa na globie ziemskim. Forma
kościoła oparta została o zmodernizowane motywy neo-
romańskie, a konstrukcja miała być wykonana z żelbetu.
Praca młodego architekta i rzeźbiarza nie przeszła
jednak bez echa. Krótko po jezuitach krakowskich de-
cyzję o budowie nowej świątyni podjęli także jezuici z
Wilna. O wykonanie projektu poprosił Antoniego Wi-
wulskiego wileński biskup Edward Ropp, który utrzy-
mywał z rodziną Wiwulskich bliskie kontakty od cza-
sów mitawskich, był bowiem wcześniej dziekanem kur-
landzkim. Projekt został przez wileńskich jezuitów za-
akceptowany i przeznaczony do realizacji13. Powstał on
w ciągu 1906 r., a we wrześniu 1907 r. opublikowany
został przez wileński tygodnik "Życie Ilustrowane"14
[il. 3, 4]. Reprodukowane rysunki opatrzono adnotacją
informującą, że kościół projektu Wiwulskiego ma sta-
nąć na przedmieściu Nowe Zabudowania, na prawym
brzegu Wilii, przy ul. Granicznej. Wiwulski zapropono-
wał kompozycję stanowiącą twórcze przekształcenie
wcześniejszego projektu krakowskiego. Zakładała ona
budowę monumentalnej trój nawowej bazyliki z tran-
septem i wyniosłą kopułą na skrzyżowaniu naw, z apsy-
dialnie zakończonym prezbiterium z obejściem. Fasadę
ozdabiały dwie wieże, ustawione nietypowo, gdyż wy-
sunięte poza zarys murów korpusu, stykające się z nim
jedynie narożnikowo i połączone za pomocą wąskich
trójkątnych łączników. Całość oparta została na zmo-
dernizowanych formach neoromańskich. Zwraca uwagę
plastyczne opracowanie okien w elewacji frontowej i w
elewacjach transeptu, którym nadano wykrój krzyża.
Kształt krzyża pojawia się również na elewacjach wież.
Stylową jedność projektowanego obiektu zakłóca ekle-
ktyczna kopuła w typie neorenesansowym, zwieńczona
figurą Chrystusa. Element rzeźbiarski, zgodny z zami-
łowaniami autora, pojawił się także przed fasadą świą-
tyni, w postaci masywnej formy zaznaczonej jedynie
59
U. 3. A. Wiwulski, Kościół Jezuitów w Wilnie, widok perspektywiczny,
1906-7. Repr. wg "Życie Ilustrowane " 1907 nr 10 s. 75
III. 3. A. Wiwulski, The Jesuit church in Wilno, perspective view,
1906-1907, Reprod. from "Życie Ilustrowane" 1907, no 10, p. 75
U. 4. A. Wiwulski, Kościół Jezuitów w Wilnie, rzut 1906-07.
Repr. wg "Życie Ilustrowane" 1907 nr 10 s. 75
III. 4. A. Wiwulski, The Jesuit church in Vilno, groundplan,
1906-1907. Reprod. from "Życie Ilustrowane" 1907 no. 10 p. 75
dzie, której elewację frontową wypełniał monumental-
ny krzyż, a zwieńczenie przepruwały ażurowe arkady i
nakrywał stożkowy hełm. Na reprodukcji widoczne są
silnie wyodrębnione ramiona transeptu i poprzedzające
je ramiona ustawione ukośnie, co sugerować może for-
mę centralną na rzucie gwiaździstym. Nakrywała ją
kopuła z figurą Chrystusa na globie ziemskim. Forma
kościoła oparta została o zmodernizowane motywy neo-
romańskie, a konstrukcja miała być wykonana z żelbetu.
Praca młodego architekta i rzeźbiarza nie przeszła
jednak bez echa. Krótko po jezuitach krakowskich de-
cyzję o budowie nowej świątyni podjęli także jezuici z
Wilna. O wykonanie projektu poprosił Antoniego Wi-
wulskiego wileński biskup Edward Ropp, który utrzy-
mywał z rodziną Wiwulskich bliskie kontakty od cza-
sów mitawskich, był bowiem wcześniej dziekanem kur-
landzkim. Projekt został przez wileńskich jezuitów za-
akceptowany i przeznaczony do realizacji13. Powstał on
w ciągu 1906 r., a we wrześniu 1907 r. opublikowany
został przez wileński tygodnik "Życie Ilustrowane"14
[il. 3, 4]. Reprodukowane rysunki opatrzono adnotacją
informującą, że kościół projektu Wiwulskiego ma sta-
nąć na przedmieściu Nowe Zabudowania, na prawym
brzegu Wilii, przy ul. Granicznej. Wiwulski zapropono-
wał kompozycję stanowiącą twórcze przekształcenie
wcześniejszego projektu krakowskiego. Zakładała ona
budowę monumentalnej trój nawowej bazyliki z tran-
septem i wyniosłą kopułą na skrzyżowaniu naw, z apsy-
dialnie zakończonym prezbiterium z obejściem. Fasadę
ozdabiały dwie wieże, ustawione nietypowo, gdyż wy-
sunięte poza zarys murów korpusu, stykające się z nim
jedynie narożnikowo i połączone za pomocą wąskich
trójkątnych łączników. Całość oparta została na zmo-
dernizowanych formach neoromańskich. Zwraca uwagę
plastyczne opracowanie okien w elewacji frontowej i w
elewacjach transeptu, którym nadano wykrój krzyża.
Kształt krzyża pojawia się również na elewacjach wież.
Stylową jedność projektowanego obiektu zakłóca ekle-
ktyczna kopuła w typie neorenesansowym, zwieńczona
figurą Chrystusa. Element rzeźbiarski, zgodny z zami-
łowaniami autora, pojawił się także przed fasadą świą-
tyni, w postaci masywnej formy zaznaczonej jedynie
59