DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Woźniak, Michał: Małgorzata Kaganiec, W odpowiedzi Bogusławowi Czechowiczowi na recenzje̜ ksia̜żki Silber und Gold, Augsburger Goldshcmiedekunst für die Höfe Europas, Bayerisches Nationalmuseum w Monahcium, 23 lutego - 29 maja 1994
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.48917#0432
Biuletyn Historii Sztuki
R.LVI, 1994, Nr 4
PL ISSN 0006-3967
MICHAŁ WOZNIAK
Toruń, Muzeum Okręgowe,
Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK
Silber und Gold, Augsburger Goldschmiedekunst fur die Hofe Europas, Bayerisches
Nationalmuseum w Monachium, 23 lutego - 29 maja 1994
Ekspozycja reprezentacyjnego, dworskiego złotnictwa
augsburskiego była bezsprzecznie jedną z najlepszych wy-
staw sztuki złotniczej w muzealnictwie europejskim ostatnich
lat. Na sukces ten złożyło się kilka czynników. Przede wszy-
stkim znakomity, nośny temat, jasno określony przez pozor-
nie zubażające zawężenie: rezygnacja z wielości sprzętów
funkcjonujących w obiegu mieszczańsko-patrycjuszowsko-
szlacheckim (jak np. z dużych zespołów zabytków cecho-
wych) oraz z naczyń kościelnych, całej oprawy liturgii, z
kuszącą możliwością zestawienia i porównania sprzętów ka-
tolickich, pełnych barokowego przepychu oraz protestan-
ckich. Koncentracja na przedmiotach służących dworskiej i
książęco-król ewsko-cesarski ej reprezentacji pozwoliła uka-
zać różnorodność typów, form, rodzajów dekoracji, wyposa-
żenia ikonograficznego, a także podstawowe tendencje domi-
nujące w sztuce renesansowo-manierystycznej z jednej, a
barokowo-rokokowej z drugiej strony, związek z ceremonia-
łem dworskim, funkcje spełniane przy pomocy tych naczyń,
nieuchwytne dla człowieka epoki demokratyczno-telewizyj-
no-komputerowej. Prawie bez wyjątku zaprezentowane zo-
stały dzieła najwyższej klasy, dając zatem możliwość przeży-
cia estetycznego.
Wystawa jest ogromna, rozlokowana w 15 dużych, choć
o różnej wielkości salach, zawiera ponad 650 przedmiotów,
nieraz sporych rozmiarów. Wbrew oczekiwaniom, samo Mu-
zeum Bawarskie posiada w swych zbiorach wiele sreber augs-
burskich z kręgu dworskiego, i to nie tylko monachijskich
Wittelsbachów (te bowiem w większości przechowywane są
w tutejszej Rezydencji książąt, elektorów, a później królów
bawarskich): w 1981 roku zakupiono większą część (133 szt.)
serwisu księcia biskupa Hildesheimu, zaś w ubiegłym roku
pozyskany został wielki zespół dzieł sztuki, głównie rzemios-
ła artystycznego i precjozów zamożnej rodziny książęcej
Thurn und Taxis (pokaz reprezentatywnego wyboru miał już
miejsce latem/jesienią 1993 r.; pełna ekspozycja stała przewi-
dziana jest w Oddziale Muzeum w Ratyzbonie). Właściwy
jednak cel wystawa ta mogła osiągnąć, przy dbałości zarówno
o efekt wizualny jak i naukową ścisłość opracowania, dzięki
użyczeniem z wielu muzeów, w tym z tych, które są niejako
kontynuacją skarbców i zasobów rezydencji środkowoeuro-
pejskich władców: Wiednia, Drezna, Berlina i wielu pomniej-
szych (w tym także z zasobów prywatnych), a także Moskwy
i St. Petersburga. Jeśli jednak te pierwsze wzrastały dzięki
świadomej polityce zakupów (dla stworzenia odpowiedniej
oprawy reprezentacyjności) cesarza Rudolfa U, króla Augusta
II (elektora Fryderyka Augusta I), czy królów w Prusach i
elektorów brandenburskich Fryderyka I (Fryderyka HI) i Fry-
deryka Wilhelma I, to zbiory Kremla powiększały się dzięki
darom zagranicznych poselstw na dwór carski, głównie pol-
skich, szwedzkich, duńskich, cesarskich, a także niderlandz-
kich i angielskich; ci ostatni przywozili rodzime srebra, Skan-
dynawowie często hamburskie, ale i augsburskie, które u
innych zkolei, zwłaszcza u Polaków dominowały; zachowane
w znakomitej większości zbiory Kremla dają wyobrażenie o
okazałości ówczesnych form reprezentacji. Zasoby Pałacu
Zimowego to już zamawiane głównie serwisy dla członków
rodziny monarszej i dla faworytów (są tam też - o czym nie
należy zapominać - znakomite egzemplarze paryskiego złot-
nictwa późnego baroku, rokoka i klasycyzmu). Już nie prete-
kstem, a wręcz katalizatorem tej wystawy stało się przekaza-
nie przez monachijskiego antykwariusza i historyka sztuki
Helmuta Selinga, autora trzytomowej monografii złotnictwa
augsburskiego, całej zgromadzonej dokumentacji Muzeum
Bawarskiemu, a więc utworzenie archiwum tego ośrodka
wytwórczego, dominującego w Europie od pocz. XVII po
schyłek XVm w. Wreszcie -co podkreślał także patronujący
całości dyr. Reinhold Baumstark - wystawa ta mogła dojść
do skutku dzięki pasji, zaangażowaniu i wysokiej kompeten-
cji kustosza Lorenza Seeliga, uprzednio opiekuna zbiorów
złotniczych monachijskiej Rezydencji, znanego z wielu zna-
komitych rozpraw naukowych. W całym zespole współpra-
cowników największą rolę odegrał, jak się zdaje, Ralf
Schurer, sprawnie kierujący sekretariatem naukowym wysta-
wy (uprzednio owocnie współpracujący z niedawno zmarłym
Klausem Pechsteinem, kustoszem Germaniści)es National-
museum podczas przygotowania kilku wystaw, zwł. pamięt-
nej: Wenzel Jamnitzer and die Niirnberger Goldschmiede-
kunst 1500-1700, 28 VI - 15 IX 1985).
412
R.LVI, 1994, Nr 4
PL ISSN 0006-3967
MICHAŁ WOZNIAK
Toruń, Muzeum Okręgowe,
Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK
Silber und Gold, Augsburger Goldschmiedekunst fur die Hofe Europas, Bayerisches
Nationalmuseum w Monachium, 23 lutego - 29 maja 1994
Ekspozycja reprezentacyjnego, dworskiego złotnictwa
augsburskiego była bezsprzecznie jedną z najlepszych wy-
staw sztuki złotniczej w muzealnictwie europejskim ostatnich
lat. Na sukces ten złożyło się kilka czynników. Przede wszy-
stkim znakomity, nośny temat, jasno określony przez pozor-
nie zubażające zawężenie: rezygnacja z wielości sprzętów
funkcjonujących w obiegu mieszczańsko-patrycjuszowsko-
szlacheckim (jak np. z dużych zespołów zabytków cecho-
wych) oraz z naczyń kościelnych, całej oprawy liturgii, z
kuszącą możliwością zestawienia i porównania sprzętów ka-
tolickich, pełnych barokowego przepychu oraz protestan-
ckich. Koncentracja na przedmiotach służących dworskiej i
książęco-król ewsko-cesarski ej reprezentacji pozwoliła uka-
zać różnorodność typów, form, rodzajów dekoracji, wyposa-
żenia ikonograficznego, a także podstawowe tendencje domi-
nujące w sztuce renesansowo-manierystycznej z jednej, a
barokowo-rokokowej z drugiej strony, związek z ceremonia-
łem dworskim, funkcje spełniane przy pomocy tych naczyń,
nieuchwytne dla człowieka epoki demokratyczno-telewizyj-
no-komputerowej. Prawie bez wyjątku zaprezentowane zo-
stały dzieła najwyższej klasy, dając zatem możliwość przeży-
cia estetycznego.
Wystawa jest ogromna, rozlokowana w 15 dużych, choć
o różnej wielkości salach, zawiera ponad 650 przedmiotów,
nieraz sporych rozmiarów. Wbrew oczekiwaniom, samo Mu-
zeum Bawarskie posiada w swych zbiorach wiele sreber augs-
burskich z kręgu dworskiego, i to nie tylko monachijskich
Wittelsbachów (te bowiem w większości przechowywane są
w tutejszej Rezydencji książąt, elektorów, a później królów
bawarskich): w 1981 roku zakupiono większą część (133 szt.)
serwisu księcia biskupa Hildesheimu, zaś w ubiegłym roku
pozyskany został wielki zespół dzieł sztuki, głównie rzemios-
ła artystycznego i precjozów zamożnej rodziny książęcej
Thurn und Taxis (pokaz reprezentatywnego wyboru miał już
miejsce latem/jesienią 1993 r.; pełna ekspozycja stała przewi-
dziana jest w Oddziale Muzeum w Ratyzbonie). Właściwy
jednak cel wystawa ta mogła osiągnąć, przy dbałości zarówno
o efekt wizualny jak i naukową ścisłość opracowania, dzięki
użyczeniem z wielu muzeów, w tym z tych, które są niejako
kontynuacją skarbców i zasobów rezydencji środkowoeuro-
pejskich władców: Wiednia, Drezna, Berlina i wielu pomniej-
szych (w tym także z zasobów prywatnych), a także Moskwy
i St. Petersburga. Jeśli jednak te pierwsze wzrastały dzięki
świadomej polityce zakupów (dla stworzenia odpowiedniej
oprawy reprezentacyjności) cesarza Rudolfa U, króla Augusta
II (elektora Fryderyka Augusta I), czy królów w Prusach i
elektorów brandenburskich Fryderyka I (Fryderyka HI) i Fry-
deryka Wilhelma I, to zbiory Kremla powiększały się dzięki
darom zagranicznych poselstw na dwór carski, głównie pol-
skich, szwedzkich, duńskich, cesarskich, a także niderlandz-
kich i angielskich; ci ostatni przywozili rodzime srebra, Skan-
dynawowie często hamburskie, ale i augsburskie, które u
innych zkolei, zwłaszcza u Polaków dominowały; zachowane
w znakomitej większości zbiory Kremla dają wyobrażenie o
okazałości ówczesnych form reprezentacji. Zasoby Pałacu
Zimowego to już zamawiane głównie serwisy dla członków
rodziny monarszej i dla faworytów (są tam też - o czym nie
należy zapominać - znakomite egzemplarze paryskiego złot-
nictwa późnego baroku, rokoka i klasycyzmu). Już nie prete-
kstem, a wręcz katalizatorem tej wystawy stało się przekaza-
nie przez monachijskiego antykwariusza i historyka sztuki
Helmuta Selinga, autora trzytomowej monografii złotnictwa
augsburskiego, całej zgromadzonej dokumentacji Muzeum
Bawarskiemu, a więc utworzenie archiwum tego ośrodka
wytwórczego, dominującego w Europie od pocz. XVII po
schyłek XVm w. Wreszcie -co podkreślał także patronujący
całości dyr. Reinhold Baumstark - wystawa ta mogła dojść
do skutku dzięki pasji, zaangażowaniu i wysokiej kompeten-
cji kustosza Lorenza Seeliga, uprzednio opiekuna zbiorów
złotniczych monachijskiej Rezydencji, znanego z wielu zna-
komitych rozpraw naukowych. W całym zespole współpra-
cowników największą rolę odegrał, jak się zdaje, Ralf
Schurer, sprawnie kierujący sekretariatem naukowym wysta-
wy (uprzednio owocnie współpracujący z niedawno zmarłym
Klausem Pechsteinem, kustoszem Germaniści)es National-
museum podczas przygotowania kilku wystaw, zwł. pamięt-
nej: Wenzel Jamnitzer and die Niirnberger Goldschmiede-
kunst 1500-1700, 28 VI - 15 IX 1985).
412