Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (56.1994)

PRZEGLĄD LITERATURY I WYSTAW


II. 1. Nicolas Poussin, "Autoportret". StaatlicheMuseen Berlin.
Repr. wgP. Rosenberg, L. Prat, "NicolasPoussin..."
III. 1. Nicolas Poussin, Self-portrait. Staatliche Museen
Berlin. Repr. afterP. Rosenberg, L. Prat, "NicolasPoussin..."

Prat i Rosenberg ostatecznie odrzucili z Korpusu rysunków
mistrza. Konrad Oberhuber szczególną uwagę poświęcił pro-
blemom perspektywy w rysunkach z lat 20. XVII w.
Ann Sutherland Harris proponowała m.in. przesunąć do-
mniemaną datę powstania obrazu Mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny z ok. 1628 - na okres tuż przed wyjazdem artysty
do Rzymu, tj. na rok 1623, m.in. dlatego, iż obraz ten jest
malowany na dębowej desce, materiale wyjątkowo trudno
dostępnym we Włoszech. Propozycja ta wywołała ożywioną
dyskusję. Hugh Brigstocke mówił o metodzie twórczej Pous-
sina i o roli grafiki jako jednego ze źródeł jego dzieła; David
Freedberg, o sztuce ogrodowej w Rzymie i o źródłach literac-
kich, w szczególności AetasFlorea Ferrariego, obydwu wersji
Triumfu Flory, Gilles Chomer zaś o przyjaźni Poussina z Jacques
Stella (1598-1657), malarzem i kolekcjonerem zamawiającym

jego dzieła. Veronique Gerard-Powell, o analogiach jakie
widzi pomiędzy obrazami Poussina i Velazqueza, pomimo że
artyści ci spotkali się raz tylko, w okolicznościach dyplomaty-
cznych, w Rzymie; referat ten wywołał liczne sprzeciwy
słuchaczy.
Elisabeth Cropper, autorka wydanej w ostatnich dniach książ-
ki o Poussinie, przedstawiła, na przykładzie Uzdrowienia ślepca,
wykład teorii percepcji według Poussina, podkreślając, że każdy
obraz tego artysty jest w istocie wykładem z teorii sztuki, a w tym
przypadku, także filozoficzną refleksją nad dotykiem, nad wzro-
kiem, nad czasem, który uchodzi i nad pamięcią (wspomnieniem);
wskazała też na analogie pomiędzy tym obrazem, a myślą o
śmierci i o przemijaniu w Pasterzach w Arkadii, a także w
Autoportrecie z 1649 (z Berlina). Referat Charlesa Dempseya był
dalszym rozwinięciem analizy tych samych problemów.
Sebastian Schiitze mówił o legendzie Arystyda z Teb,
ateńskiego malarza z IV w. przed Chr. w czasach Poussina i
o wynikających z niej przesłankach teoretycznych; Matthias
Winner, o literackich źródłach teorii i praktyki koloru u Poussina;
Jurij Zolotov, o słynnym liście Poussina do Freart de Cham-
bray, z 1 marca 1665 r. jako wykładni jego poglądów teore-
tycznych; Anthony Colantuono, niesłychanie erudycyjnie o
teorii sztuki w epoce Poussina i o problemach metodologicz-
nych wynikających z jej analizy.
Maxime Preaud, kurator Gabinetu Rycin Bibliotheque
Nationale mówił o mało znanym grafiku i wydawcy Poussina
- Etienne Gantrel, aktywnym od ok. 1670 r. Jean-Claude
Boyer, a po nim Richard Beresford poświęcili swe referaty
działalności dwu współczesnych Poussinowi kolekcjonerów
jego dzieł: zmarłego ok. 1667 r. Gasparda Daillon du Ludę i
Seraphina de Mauroya, a Arabella Cifani i Franco Monetti,
rewelacyjnym wynikom wieloletnich poszukiwań archiwal-
nych związanych z piemonckimi kolekcjami dzieł artysty.
Arnaud Brejon de Lavergnee przedstawił zebranym od-
krytą przez siebie w 1993 r. prywatną kolekcję paryską obej-
mującą 64 obrazy, w tym 7 kopii obrazów Poussina z XVII i
XVIII w. zgromadzoną w latach 1850-80 przez pewnego
markiza, którego doradcą był ponoć Horace Vernet. Kolekcja
ta, zawierająca znaczną liczbę dzieł malarzy francuskich
XIX w. zachowała się nietknięta, z wyjątkiem sprzedanego
niegdyś do Luwru Apolla i Dafne Poussina. Carl Goldstein,
przypomniawszy akademicką teorię kopiowania i imitacji w
XIX wieku (według Reynoldsa), mówił również o wpływie
Poussina na "wolnych imitatorów": Degasa, Puvis de Chavan-
nes, Cezanna, Picassa i innych, pozostawiając, jak mówią
Francuzi, "o głodzie" piszącą te słowa, która spodziewała się
usłyszeć coś także o Gericault, o Delacroix i o Manecie.
Joanna Szczepińska-Tramer

Przypisy

1. NicolasPoussin (1594-1665). Paryż, GaleriesNationales
du Grand Palais, l.X. 1994—21.1995. Komisarze wysta-
wy: Pierre Rosenberg, Neil Mac Gregor, Louis-Antoine
Prat. Katalog wystawy: P.ROSENBERG, L.PRAT, Nico-
las Poussin (1594-1665). Paris: Ed. Reunion desMusees
Nationaux, 1994 ss.528, 600 il.

2. A.MEROT, Poussin. Paris: Hazan 1990.
3. J.THUILLEER, Poussin. Paris: Flammarion 1994.
4. D.CARRIER, Poussins Paintings. A Study in Art Histo-
rical Methodology. University Park, Pensylvania State
University Press 1993.

453