PRZEGLĄD LITERATURY I WYSTAW
Zurbaran, "Jacob and his Twelwe Sons".
Londyn, Galeria Narodowa 9.III. -22. V 1994 r.
Chociaż Francisco de Zurbaran (1598-1664) malował
głównie obrazy religijne, rzadko podejmował tematy staro-
testamentowe. Nie wiadomo kiedy, ani dla kogo namalował
cykl trzynastu całopostaciowych wizerunków Jakuba i jego
dwunastu synów. Około roku 1726 obrazy te przywiózł z
Hiszpanii do Anglii Sir William Chapman - kupiec, który
uprzednio stał na czele South Sea Company. Zmieniali się
kolejni właściciele cyklu. Jeszcze w XVIII w. został on
podzielony między dwie kolekcje. Wizerunek Beniamina
przechowywany jest obecnie w Zamku Grimsthorpe w hrab-
stwie Lincolnshire, a pozostałe portrety stanowią własność
Biskupa Durham i znajdują się w zbiorach Zamku Auckland.
Większość prac Zurbarana powstała na zamówienie po-
łudniowo-hiszpańskich klasztorów, ale także na potrzeby Ko-
ścioła w Ameryce Południowej. W peruwiańskiej Limie i w
Puebla w Meksyku zachowały się do dzisiaj dwa podobne
cykle ukazujące dzieje biblijnego Jakuba, wykonane w pra-
cowni Zurbarana. W XVI i XVII wieku mieszkańcy Nowego
Świata głęboko wierzyli w swój biblijny rodowód i byli
przekonani, że wywodzą się z dwunastu plemion synów Ja-
kuba-Izraela. Ze względu na popularność tematu w Ameryce
Południowej i. wobec braku innych dowodów, można jedynie
przypuszczać, że pokazany na wystawie zespół angielski
również przeznaczony był do jakiegoś klasztornego wnętrza
na tym kontynencie. Cykl obrazów z przedstawieniami świę-
tych męczennic i aniołów wykonany w pracowni Zurbarana i
zachowany w nawie kościoła p.w. Św. Klary w Carmonie koło
Sewilli stanowi domniemaną analogię miejsca i sposobu za-
wieszania tego typu obrazów w XVII w.
Cykl Zurbarana oparty jest na zawartym w Księdze Ro-
dzaju opisie Jakuba błogosławiącego synów i przepowiadają-
cego ich dalsze losy (Ks. Rodź. 49). I tak, na przykład,
"górujący dumą i górujący siłą" pierworodny Ruben przedsta-
wiony został jako zamyślony, siwobrody mężczyzna wsparty
na kolumnie. Judzie towarzyszy lew, jest on bowiem "do
lwicy podobny - któż ośmieli się go drażnić?" Zabulon z
kotwicą w dłoni stoi "nad brzegiem morza, dokąd zawijają
okręty". Zgodnie z opisem, Issachar w istocie ugina swój
grzbiet pod brzemieniem i staje się niewolnikiem pędzonym
do pracy; jest także "osioł kościsty". Malarz dokładnie śledzi
opis, dobiera rekwizyty i krajobrazy w tle. Biblijny opis nie
zawiera szczegółów dotyczących wyglądu poszczególnych
postaci. Ich brak pozwolił artyście na ucieczkę w świat fanta-
zji. Patrzymy na poczet bajecznie kolorowych postaci. Stroje,
rodem z teatru i współczesnych religijnych procesji w Sewilli,
to pretekst dla pędzla biegle oddającego subtelności barw i
materii: połyskliwych brokatów, puszystych futer i zgrzeb-
nych wojłoków. Na niektórych przedstawieniach do głosu
dochodzi talent Zurbarana jako malarza martwych natur. Za-
miast biblijnych "tłustych pokarmów" dla króla, Aser niesie
zwykły kosz pełen bułek, namalowany z dokładnościąchara-
kterystyczną dla tylu innych obrazów Zurbarana, na których
z wielką umiejętnością potrafił godzić mistykę z realizmem.
Ogromne postacie (wszystkie obrazy o wym. 211 x 45 cm)
całkowicie wypełniają przestrzeń obrazów, dominując nad
przedstawioną w tle ziemią. Krajobrazy w tle, utrzymane w
tradycji niderlandzkiego manieryzmu, zawierają wiele subtel-
nie namalowanych szczegółów i malarsko stoją znacznie wyżej
II.1. F. de Zurbaran, Józef, ok. 1640, Auckland Castle
III. 1. F. Zurbaran, Joseph, c. 1640, Auckland Castle
312
Zurbaran, "Jacob and his Twelwe Sons".
Londyn, Galeria Narodowa 9.III. -22. V 1994 r.
Chociaż Francisco de Zurbaran (1598-1664) malował
głównie obrazy religijne, rzadko podejmował tematy staro-
testamentowe. Nie wiadomo kiedy, ani dla kogo namalował
cykl trzynastu całopostaciowych wizerunków Jakuba i jego
dwunastu synów. Około roku 1726 obrazy te przywiózł z
Hiszpanii do Anglii Sir William Chapman - kupiec, który
uprzednio stał na czele South Sea Company. Zmieniali się
kolejni właściciele cyklu. Jeszcze w XVIII w. został on
podzielony między dwie kolekcje. Wizerunek Beniamina
przechowywany jest obecnie w Zamku Grimsthorpe w hrab-
stwie Lincolnshire, a pozostałe portrety stanowią własność
Biskupa Durham i znajdują się w zbiorach Zamku Auckland.
Większość prac Zurbarana powstała na zamówienie po-
łudniowo-hiszpańskich klasztorów, ale także na potrzeby Ko-
ścioła w Ameryce Południowej. W peruwiańskiej Limie i w
Puebla w Meksyku zachowały się do dzisiaj dwa podobne
cykle ukazujące dzieje biblijnego Jakuba, wykonane w pra-
cowni Zurbarana. W XVI i XVII wieku mieszkańcy Nowego
Świata głęboko wierzyli w swój biblijny rodowód i byli
przekonani, że wywodzą się z dwunastu plemion synów Ja-
kuba-Izraela. Ze względu na popularność tematu w Ameryce
Południowej i. wobec braku innych dowodów, można jedynie
przypuszczać, że pokazany na wystawie zespół angielski
również przeznaczony był do jakiegoś klasztornego wnętrza
na tym kontynencie. Cykl obrazów z przedstawieniami świę-
tych męczennic i aniołów wykonany w pracowni Zurbarana i
zachowany w nawie kościoła p.w. Św. Klary w Carmonie koło
Sewilli stanowi domniemaną analogię miejsca i sposobu za-
wieszania tego typu obrazów w XVII w.
Cykl Zurbarana oparty jest na zawartym w Księdze Ro-
dzaju opisie Jakuba błogosławiącego synów i przepowiadają-
cego ich dalsze losy (Ks. Rodź. 49). I tak, na przykład,
"górujący dumą i górujący siłą" pierworodny Ruben przedsta-
wiony został jako zamyślony, siwobrody mężczyzna wsparty
na kolumnie. Judzie towarzyszy lew, jest on bowiem "do
lwicy podobny - któż ośmieli się go drażnić?" Zabulon z
kotwicą w dłoni stoi "nad brzegiem morza, dokąd zawijają
okręty". Zgodnie z opisem, Issachar w istocie ugina swój
grzbiet pod brzemieniem i staje się niewolnikiem pędzonym
do pracy; jest także "osioł kościsty". Malarz dokładnie śledzi
opis, dobiera rekwizyty i krajobrazy w tle. Biblijny opis nie
zawiera szczegółów dotyczących wyglądu poszczególnych
postaci. Ich brak pozwolił artyście na ucieczkę w świat fanta-
zji. Patrzymy na poczet bajecznie kolorowych postaci. Stroje,
rodem z teatru i współczesnych religijnych procesji w Sewilli,
to pretekst dla pędzla biegle oddającego subtelności barw i
materii: połyskliwych brokatów, puszystych futer i zgrzeb-
nych wojłoków. Na niektórych przedstawieniach do głosu
dochodzi talent Zurbarana jako malarza martwych natur. Za-
miast biblijnych "tłustych pokarmów" dla króla, Aser niesie
zwykły kosz pełen bułek, namalowany z dokładnościąchara-
kterystyczną dla tylu innych obrazów Zurbarana, na których
z wielką umiejętnością potrafił godzić mistykę z realizmem.
Ogromne postacie (wszystkie obrazy o wym. 211 x 45 cm)
całkowicie wypełniają przestrzeń obrazów, dominując nad
przedstawioną w tle ziemią. Krajobrazy w tle, utrzymane w
tradycji niderlandzkiego manieryzmu, zawierają wiele subtel-
nie namalowanych szczegółów i malarsko stoją znacznie wyżej
II.1. F. de Zurbaran, Józef, ok. 1640, Auckland Castle
III. 1. F. Zurbaran, Joseph, c. 1640, Auckland Castle
312