DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.9325#0277
ti6 PHILIPPI CLUVERII
falutati funt, falutarique voluerunt: ararque iis, ac templa , non modo mor-
tuis, fed vivis etiam dum dicata fuerunt ? Idem igitur, vel fimile ante etiam
inundationem facfitatum puta . ^ Et quxfo , unde primus dives, five primi
divites difti ? nifi , quod potentia opibusque adrluenres prodiis habiti fint.
Quam ne falfam opineris etymologiam; non modo Latiniid prifci ficintel-
lexcre , fed& Slavi:quibus quum patna lingva Deus diceretur Bog , & va-
riante diale&o Boh ; divitem, opulentumque adpellarunt bogaty , & bohaty:
ipfas verd opeis bogactwo, bogajttvo, bohatjlm: quemadmodum & Latini divi-
tias. Ac Turcis, vide, an forte eadem ratione dicatur dives develet, ab ^Egy-
ptiaco vocabulo devel, quod deum fignificat. Hinc tandem Germanis noftris i 6
regnnm, five imperium patrio fermone dicium eft, variantibus dialectis, reich,
rych\, ryk, rig ; quod ldem divitem fignificat: 8c nonnumquam reichtum, rychtum,
rykdom, rigdom; quod & divitias, 6c regnum notat. Uxc igitur tot variarum
lingvarum vocabula quamvis poft inundationem demum nata fuerint; tamen
res ipfa jam antcinter mortaleis fic habita eft. DeNino ( fiveis Nimrodus eftj
quod & facra:, &c profana: narrant hiftoriae ,quafi hic primusinter mortaleis
fuerit five rex potens, five tyrannusj id de pnmo fieculo poft inundationem,
non poit conditum <tvum, intelligendum eft. Mofes praidicto cap. gen. vi,ver.
i v'. Gigameserant mterradiebusilltsac etiampojlea. Pofteriores hihauddubie fue-
runt Ninus &. alii poft terrarum eluvionem. 20
Sed jam alia heic oriri potuerit quseftio . nempe, quum univerfum morta-
lium genus, prater Noachum , uxoremque ejus, ac treis filios ,horumque uxo-
res,inundatione penitus exftirpatum fit; unde hxc fideru.m aliorumque numi-
num veneratio ad omneis fimul Noachi pofteros pervencrit; ita, uti poftea fo-
la Hebreorum gens veri Dei, cunclarum rerum opificis, cognitionem juxti
atque cultum fervaverit ? nam Noachum Dcus, cum filiis uxoribusque, ob pie-
tatem in arca ab aquarum injuria protexit. Refpondeo: Noachum equiaem
juftum, pium, fan&umque fuilfe virum, teftatur difertiflime Mofes, ipfequeDo-
minus.utfupra relatum: at de filiorum ejus, horumque uxorum rcligione nihil
additur. proinde, licet non omnes, unus tamen vel alter ex iis poterat efle con- 3 •
temtor veriDei, atque idololatra: utiquefemina^quarummentesin fuperftitio»
nes femper pronae. Servari nihilo minus hos omneis voluit Jehova,non pro-
pter ipforum religionem, atque fidem ; fed ob pietatem patris Noachi. fic enim
& limaelem.profana? gentisconditorem, faivum effe voluitDominus,&inma-
gnam excrefcere gentem, non iplius gratil 5 fed quia filius erat Abrahami: tefto
divo Mofe, gen. cap. xxr, ver. xu 1. Aut, fi harc minusplacct fententia; licct pii
religiofique fuerint veri Dei cukore^ omnes pariter Noachi fiiii, horumque
uxores, ciim anteinundationeminpaternis agris, tiimduranteinundatione, in
arca apatre conftrudM : tamen , poftquim cx hac,ceflante aquarum eluvione,
egreffi funt, mox ad priftinam i Lim idololatriam, qua omnis terra ante eluvio- 40
nem erat repleta ,'cujusque memoriam non poterantnon tenere, unusvel alter
delabi potuit. Quin iatis hoc omnibus certum effe debere exiftimo in Chamo.
cujusfiagitiofiffimum illud in patrem dormientem facinus,omnium rerum afu
liis Noachi poftinundationem geftarurri harratur primum. quodillefanenum-
quam perpetraflet, nifi fummus divinarjuxti ftiiflet atque humanae dificiplinae
contemtor: ob quod ipfum maledi&ionem a Deo , denuntiante patre Noacho,
confequutus eft,ut antea Cainus. Ab unoautem Chamo,eiusque poflealibe-
ris, in omnem Noachi pofteritatem, ante etiam lingva- primazva: confufionem,
diOeminata eftabominandaifta pellis. Vnde omnes >contemtoconditore fuo,
vero Deo, pra'ccptoque ejus, ut fijpra capite 1 v didum, repugnantes, unanimi jo
confenfu, in terram Schinarptofecti, urbem magnam,turrimque praraltam , ad
arternam nominis memoriam, ardificareaggreflilunt. quaDcusre graviterof-
fenfus, lingvam eorum, qua tunc una utebaotur omnes, confudit,in plurimas-
que dialcctos diffipavit; ipfosque inuniverfum difperfit terrarum orbem. Illi,
in fuam quique regionem profecti, nefariam, qua ante inter fe jundti ufi erant,
idolo-
falutati funt, falutarique voluerunt: ararque iis, ac templa , non modo mor-
tuis, fed vivis etiam dum dicata fuerunt ? Idem igitur, vel fimile ante etiam
inundationem facfitatum puta . ^ Et quxfo , unde primus dives, five primi
divites difti ? nifi , quod potentia opibusque adrluenres prodiis habiti fint.
Quam ne falfam opineris etymologiam; non modo Latiniid prifci ficintel-
lexcre , fed& Slavi:quibus quum patna lingva Deus diceretur Bog , & va-
riante diale&o Boh ; divitem, opulentumque adpellarunt bogaty , & bohaty:
ipfas verd opeis bogactwo, bogajttvo, bohatjlm: quemadmodum & Latini divi-
tias. Ac Turcis, vide, an forte eadem ratione dicatur dives develet, ab ^Egy-
ptiaco vocabulo devel, quod deum fignificat. Hinc tandem Germanis noftris i 6
regnnm, five imperium patrio fermone dicium eft, variantibus dialectis, reich,
rych\, ryk, rig ; quod ldem divitem fignificat: 8c nonnumquam reichtum, rychtum,
rykdom, rigdom; quod & divitias, 6c regnum notat. Uxc igitur tot variarum
lingvarum vocabula quamvis poft inundationem demum nata fuerint; tamen
res ipfa jam antcinter mortaleis fic habita eft. DeNino ( fiveis Nimrodus eftj
quod & facra:, &c profana: narrant hiftoriae ,quafi hic primusinter mortaleis
fuerit five rex potens, five tyrannusj id de pnmo fieculo poft inundationem,
non poit conditum <tvum, intelligendum eft. Mofes praidicto cap. gen. vi,ver.
i v'. Gigameserant mterradiebusilltsac etiampojlea. Pofteriores hihauddubie fue-
runt Ninus &. alii poft terrarum eluvionem. 20
Sed jam alia heic oriri potuerit quseftio . nempe, quum univerfum morta-
lium genus, prater Noachum , uxoremque ejus, ac treis filios ,horumque uxo-
res,inundatione penitus exftirpatum fit; unde hxc fideru.m aliorumque numi-
num veneratio ad omneis fimul Noachi pofteros pervencrit; ita, uti poftea fo-
la Hebreorum gens veri Dei, cunclarum rerum opificis, cognitionem juxti
atque cultum fervaverit ? nam Noachum Dcus, cum filiis uxoribusque, ob pie-
tatem in arca ab aquarum injuria protexit. Refpondeo: Noachum equiaem
juftum, pium, fan&umque fuilfe virum, teftatur difertiflime Mofes, ipfequeDo-
minus.utfupra relatum: at de filiorum ejus, horumque uxorum rcligione nihil
additur. proinde, licet non omnes, unus tamen vel alter ex iis poterat efle con- 3 •
temtor veriDei, atque idololatra: utiquefemina^quarummentesin fuperftitio»
nes femper pronae. Servari nihilo minus hos omneis voluit Jehova,non pro-
pter ipforum religionem, atque fidem ; fed ob pietatem patris Noachi. fic enim
& limaelem.profana? gentisconditorem, faivum effe voluitDominus,&inma-
gnam excrefcere gentem, non iplius gratil 5 fed quia filius erat Abrahami: tefto
divo Mofe, gen. cap. xxr, ver. xu 1. Aut, fi harc minusplacct fententia; licct pii
religiofique fuerint veri Dei cukore^ omnes pariter Noachi fiiii, horumque
uxores, ciim anteinundationeminpaternis agris, tiimduranteinundatione, in
arca apatre conftrudM : tamen , poftquim cx hac,ceflante aquarum eluvione,
egreffi funt, mox ad priftinam i Lim idololatriam, qua omnis terra ante eluvio- 40
nem erat repleta ,'cujusque memoriam non poterantnon tenere, unusvel alter
delabi potuit. Quin iatis hoc omnibus certum effe debere exiftimo in Chamo.
cujusfiagitiofiffimum illud in patrem dormientem facinus,omnium rerum afu
liis Noachi poftinundationem geftarurri harratur primum. quodillefanenum-
quam perpetraflet, nifi fummus divinarjuxti ftiiflet atque humanae dificiplinae
contemtor: ob quod ipfum maledi&ionem a Deo , denuntiante patre Noacho,
confequutus eft,ut antea Cainus. Ab unoautem Chamo,eiusque poflealibe-
ris, in omnem Noachi pofteritatem, ante etiam lingva- primazva: confufionem,
diOeminata eftabominandaifta pellis. Vnde omnes >contemtoconditore fuo,
vero Deo, pra'ccptoque ejus, ut fijpra capite 1 v didum, repugnantes, unanimi jo
confenfu, in terram Schinarptofecti, urbem magnam,turrimque praraltam , ad
arternam nominis memoriam, ardificareaggreflilunt. quaDcusre graviterof-
fenfus, lingvam eorum, qua tunc una utebaotur omnes, confudit,in plurimas-
que dialcctos diffipavit; ipfosque inuniverfum difperfit terrarum orbem. Illi,
in fuam quique regionem profecti, nefariam, qua ante inter fe jundti ufi erant,
idolo-