Clüver, Philipp: Philippi Clüveri[i] Germaniae Antiqvae Libri tres: Opus post omnium curas elaboratissimum, tabulis geographicis, et imaginibus, priscum Germanorum cultum moresque referentibus, exornatum (Leiden, 1616) [Cicognara, 3991]

GEHMANI^ ANTIQ., LIB. i;

Cap. xlvi.

^e decermndo bello, ddigendoque exercitus duce 3 $f aIw ordinum
duSioribtts : item de dmis in betto auUoritate
atque afjicio.

e l l i c i s armis fumma, quantum fieri potuit, cura defcriptis, tempusr
nunc eft ad ipfum bellum transire. Tantum igitur quum fuerit,ut fupr£

Io JL3 dictum, prifcis Germanis armorum ftudium, tantusque belli amorj fa-
cile quarvis res vel levillima in caufam belli fumcere potuit: adeo, uti raro ju-
ftum aliquod bellum ab iis fusceptum exiftimemj niii fi bellum fibiillatum
propulfaverint,aut exortam tyrannidem exftinxerint. in ceteris iftud aucloris
noftri vigebat, in libro de Germania perfcriptum: Necarare terram,attt exfyecla-
re annttm, tam facile perfvaferis, qu.:m vocare hoBes, & vulners mereri. pigrum qui»
imb &inersvidetttr,ftidoreacquirere,quodpojjtsfangvineparare. Item illud Silii>
lib. ii i, de Vettonibus, Hiipanica gente:

—; Venatibm <evum
Transigitur, vel.morepatrum, vis,raptaquepafcunt.

20 Vnde illjid fequitur, quod Cxfar, beili Gall.comment. vi, teftatur de Germa-
nis:Latrocinia nui/am habent infamiam,qux. extrafineis cujusque civitatisfiunt. Atque ea
juventutis exercenda^acdejiduminuendacausafieripriedicant. Cujus rei exemplum
exftatapud Tacitum, annal.lib. xn: Itsdem temporibus infuperiore Germanui trc*
pidatum, adventu Cattorum, latrecinia agitantium.

At bella quo more ac ritu, quaitem auctoritatc decretafuerint, quiquc iis
ducesprarpo(iti,primoloco indicandum eft. TnafuifTe apud eos rerumpubli-
carum genera, quum fupra oftenfum fit; unum democraticum, alterum monarchi-
cum^tertiam ex utroque mixtum: exhis,monaixhis,fiveregibus, libera atq-, ab-
foluta poteftate imperitantibus, pro fua libidme atque au&oritate quodvis

yo bellum inftituere atque decernere licitumfuille, certum eft. Bella autem hos
geiriife cum finitimis, patet ex hisce aucloris noftri verbis, in libro de Germa-
nia: Svionum hinc civitos,ipfe in oceano ,pr<ater viros armaque, clajftbtts valent. quor-
fum quidpe arma cc clalles , nifiin bellicas expeditiones ? His vero bellis aut
ipfi rcgespra;erant,aut alium quempiam, e fubjeclorum numero, cumducis
impeno ac poteftate pneficiebat. Mag.Adamus Bremenfis de eisdem Sveoni-
bus: Inprcelium euntes omnem prabent obedientiam regi; velei, qtti dttc~lor ceteris arcge
prdjicitur. non liberse,aut ingenuae coditionis; fed fervus, vel libertus. Sic enim
de iisdem Svionibus paullo poft nofter: Eft apudilhs & opibus honos. ebqueunus
imperitat; nnllis jam exceptionibus, nonprecario jure parendi. nec arma, ut apud ceteros

40 Germanos, in promifcuo; fcd claufa fub cuftode, & quidem fcrvo :.quiafubitos hoftium in-
carfusprohibet oceanus. otiofe porrb armatorum manusfactle lafciviunt. enimverb neque
nobilem , neque ingenuum, ne libertimtm quidem armts pr&ponere, regia tttilitaseft. Et
eodemlibro antea , de moribus Germania; in commune loquens : Libertinon
rmtltum fitpra fervos funt. rarb aiiquod momentum in domo, numquam in civitate: exce~
ptis dumtaxat iis gentibus, quzregnantur. ibi enim drfttper ingcnuos ,&fuper nobiles
afcendunt. avttd ceteros liberiini, libertatis argumentmn funt.

At in mixtis ex monarchia ac democratia rebuspublicis, in quibus tamen
plebis regimen prarvaluft, regem una cum proceribus bellum decrevhie,
quod poltea populus probavit; ducem vero ejus ipfum regem fuilfe, credibi-

50 le eft. in hocnamque unumrexcreabatur,uti duduluo civitatem contraho-
fteis defenderet.

In puris democratiis qua: fuerintharumrerum confvetudines, clarius jam
cx ^°manorum monimentis cognofcere datur. quidpe hujus generis civita-
s!d noan*ni Galliajque, Romanorumprovincia:,proxima:, crebra bella
gc Komanis intulerunt, tk. ab ipfis pafla: funt. unde curatior atque exactior ea-

Hh j rum