Clüver, Philipp: Philippi Clüveri[i] Germaniae Antiqvae Libri tres: Opus post omnium curas elaboratissimum, tabulis geographicis, et imaginibus, priscum Germanorum cultum moresque referentibus, exornatum (Leiden, 1616) [Cicognara, 3991]

5£<? PHILIPPI CLtIVER.II

rum apud Romanos auctores memoratio. Deliis igitur Tacitus,iaIibro de Ger-
mania : Deminortbus rebus princtpes confnltant ^de majoribus omncs. iu tamen,uteaquo-
que ^quorum penesplebem arbitriumeft,apudptincipespertrjclcr.tur . Ergo etiam de bellis
omnes,id eft univerfa plebs, confultabant .nam belJa in maximis efferebus,
quis non intelJigit ?De cetero, quinamheic intelliganturpnncipes, jamantea
oftenfum eft: nempe magiftratus, proceres, feu pnmores, pagorum vicorum-
que rectores, acjudices 5 in iis fgilicet civitatibus democraticis, qua: fineprinci-
patu fuerunt: penes quos concilium quoque five conventum indicendi fuifle au-
cTioritatem, fupra dictum eft. Quodfivero civitas dcmocratica principemliabe-
ret; ( quem regem vulgo adpellabant.Romani:) in hujus erat poteftate conci- ia
Iium imperare. Coibant, ut teftis eft T^c\x.\is,nifiquidformitum & fubitum incide-
ret, certis aiebus^cum aut inchoaretur luna,aut impleretur .nam agendis rebushocaufpi-
catiftmum initium credcbant. Lunam itaque non obfervalTe neque Arminium,
quum is Varum cum tribus legionibus opprimere quasreret in Cherufcis, neque
Civilem Batavum, quum hicgentemfuam in rebellionem adversus Romanos
trahere tentaret, credibile eft. nam hi opportunitates temporum , quibus latere
Romanos poflent, aucupabantur. Alias illud ex libertate, ut Idem ait audor,
vitium erat, quod nec fimui nec jufii conveniebant: fed ejr alter ejr tertius dies centatio-
m coeuntium abfumebatur. Denique, ut turb*placuit, confidebant armati. nam armati
tuncconvenire omnesjubebantur. unde concilium didum armatum ■■> tefte Carla- 20
rc, belliGall. comment. v.ubide Indutiomaro.Trevcrorumprincipe/loquens;
jrmatum,mqmt,conciliumindicit. Hoc, moreGafforum, (imoomnium Celtarum)f/2
inittum belli: cjuo lege communi omnes puberes armati convenm coguntur. Deinde fi-
lentium ( audoreft Tacitus) per facerdotes ,quibus tum ejrccercendi \m erat, tmperaba-
tur. Omnibus rebus agendis aufbicia eos atque forteis prajmififfe, fupra often-
fumeft. itaque de bello etiam fi conliiltandum foret, aufpicia primum atque
fbrteis petifle, certum cft. Sed fbrteisprimo loco experiebantur. ha: f probL
behant \ nulla de eadtm re in eamdem diem confultatto habebamr 5 fed in pofterum
diem rejiciebatur.jfopermiffum,fcilicet velprimo, velfecundo,vel tertiodeni-
que die; aufpiciorum adhucfides pariter exigebatur 5 & equorumprtfagia. Hxc cuncta fi • o
adnuerent; tunc demum debello decernebant in concilio publico. rjWox rex, in-
quitnofter, velfrinceps, prout <etas cuique ,prout nobilitas, prout decus bellorum, prout
facundu erat ,audiebantur, de bellofufcipiendo differenteis; autloritate fvadendi ma~
gis,quam jubendtpotettate. Si dtsplicuit fententia \frcmituafpernabantur:fin placuit,fra-
meas concutiebant. honoratiftimum quidpe affcnfusgenus erat, artnis laudare. Bellum igi-
tur hocmodo decernebatur.

Dux erat bello decreto, in civitatibus liberis, qua:cum principatu erant,
jpfe princeps; quodfupra, cap. xxxvni demonftratum:fin vero civitas fine prin-
cipe velrege agerat; duxfumebatur exvirtute, tefte eodem Tacito; id eft, om-
nium bellkofiflirnus. namomniseorum virtus in una animi lacertorumque con- 40
fiftebat ftrenuitate. Deligebatur autem dux in dicto concilio ab omni fimul
plebe ; ut di<flo cap. xxxvnr oftenfum. Ritum deligendi oftendit idem nofter,
hiftoriar. lib. iv, inBrinione,nobiIi Caninefate,in dueem rebellionis Batavica:
deledo. Igiturtpfi, inquit, rebellis familunomine placuit. tmpofitusque fcuto, ntore gen-
its ,ejr fifttncntwm humeris vibratus, dux diligitur. More gentis,non Batava: tan-
tiim, vel Caninefatis,fed universumGermanorum. Apud CafIiodorum,varior.
lib. x, Gothorum, Viftula: oftia quondam accolentium, rex: Indtcamus, parentcis
noflros Gothos ftnterprocinclualesgladios more majorum fcuto (uppofito.regalcm nobis contulife,
prjtftanie Deo,dtgnitatem, ut honorcm arma darent,cui cptnionem belU peperctant. Greo;o-
riusTuronenfis,hiftoriar. lib. 11, cap.xL,de Chlodovei,Francorum regis. cle- >o
clione : At itti iHa attdientes,plaudentes tampalmis quamvocibus ,eumclypeo evecium,
fuper fe regem conftituunt. Ceterum fcuto impofitum aliquoties in gyrum circum-
tulifie , oltendit ldem Gregorius lib. vn.cap. x,in Gundobaldo quodamin re-
gem electo : Parma fuperpofitns, rex eft elevatus. Sed, qutim tertio cum eo'jrarentt
cecidtffefertur ita,utivixmanibus circumftantiumfuftentaripetuiftet. De eadem re ita

Aimoinus^