Clüver, Philipp: Philippi Clüveri[i] Germaniae Antiqvae Libri tres: Opus post omnium curas elaboratissimum, tabulis geographicis, et imaginibus, priscum Germanorum cultum moresque referentibus, exornatum (Leiden, 1616) [Cicognara, 3991]

GERMANI/E ANTI I I B. II. U9

adtertium igitur,idcft, ad Mofie.os, itidem Romanprumftuflre eaftra.fi dixcrim,
haud incpte fortdfis conjcccrim. quin firmare hanc videtur conjedturam Flo-
rus, lib. iv, cap. xu : ubi de Druli in Germania bcllis verba faciens , Tti tule-
Um, inquit, provinciarum, pr&fidia, atque cujiodias ubique difpofuit; per Mofam, pcr
Albim, per Vifurgim . namper Rheni ripam quinquaginta amplius cajlella direxit. In fu-
pcriore Mofa: ripa haud perinde opus habuit ; omnibus ibi GaJlis pacatis, & diclo au-
dientibus . in inferiori autem amnis partc,qua Germani incoluerunt Cisrhenani,
contra fcroceis Menapiorum Taxandrorumquenationes item contra FrifiorUmvici-
nitatem., uti fatis tuta provincia Belgica forct, adeoq; ipfa mmia Batavorum animo-

10 fitas inofticio uti contineretur; milcs prxfidiarius imponendus erat. pra-fidiorum
verd nullum commodius, necaptius, quam quod oftio amnis adpofitum, qucmad-
modum ad ipfum Rhenum, ac Flevum,terram fimul & mare defcnderct. quod quil
vocaretur H £ l i u m , ipfum quoque amnis os inde cognominatum eft ; quemad-
modum aFlevocaftello, Flevumo/iium. Sedage; fi fuifle heicpravfidium, fatis evici;
alterutra ripa indicetur, quae id fuftinuit. In dextra ripa, ideft in Batavomm infula,
nonfuifle hinccolligo,quddau&ornofter, hiftoriar. lib. iv, ubi vi in infulaca-
ftellaadRhenum, a Canincfatibus, Frifiis, ac Batavis oppugnata tradit, de illo ad
Mofamnullam facit mentionem . quodfihoc fitu exftitiflet, haud dubie & oppu-
gnatum fuiflet a dicfis populis, & a Tacito memoratum. Laeva:igiturripae, id eft,

20 Taxandrorum folo concedendum eft ; quo fitu nunc Briel opidum in infula Hollan-
diae, valgo Foren di£ti , cernitur 5autpaullo infra. quin & victu, in ejufdcm infuiae
aversaripa, Helvoet, iv millibuspaffuumabdi<5toopido diflltus, cognomen inde
traxifle videtur. Hsec igitur de Sclandicarum Hollandicarumque cis Mofam infula-
mm antiquis incolis Taxandris.

Cap. x x t.

Ve Batavis. ac primum de origine eorumy (jjf nomins. item de
30 y&»lNSVLiEBATAVORUMg^ longitudine ejusj

ftye de initio 3 ac fine.

TAxandris atque Menapiis jungebantur afeptemtrione BatAvi, extrcma
Galliarum versus feptemtrionem & orientem obiidentes, qua oceanus ac
Rhenus amnis Galliam Bclgicam claudunt: gens omnium Germanici nomi-
nis cisRhcnum nobilifllma atque fortifsima. Horum fcdeis varie variidefcripferunt.
& quamvis innumeri pene hocin argumento laboraverint; tamen nemo fatis rc&e.
etiam fumma: cruditionis ac pra-ftantifsimi ingenii viri, &, quod magis mirere, ple-
4° riqueBelgx, imo Batavi ,fcede hallucinati funt. Neque vero injuria ^ nam quums
annalium fuorum immane fabulofis hiftoriis fidem nimis temere tribuerent, atque
fupra veterum au&orum fcripta extollerent, opinionesque fuas inde probare ni-*
tercntur: necefiario a vcritatis tramite deflc&erc eos oportebat. Hinc nobisfum-
ma cura maximusque labor reli&us eft; dum pluribus heic, quam in aliis po-
pulis, vera probare, falsaque refellere oportcat. Nec enim difputationem hanc
inenodatam transmittcre licet; quia plurimum de Batavis, eorumquefolo,apud
veteres rerum auctores, maxime vero apud Tacitum fcripto prodifum eft. Scrj-
pferat equidcm Hadrianus Iunius, vir alias do&ifsinius , profefllone medicns ,
fingularem librum de antiquitate Batavica. fed quot, ac quantos, aliena in fci*
30 entia haud fatis peritus audfor, commiferit errores, commentario de Rheni al-
veis oftiisque adeo manifefto fuperioribus annis demonftravi, liti eruditifll-
mus atque optimus quisque fummo cum adplaufu id opufculum profcquutus
lit. Vnus tamen invcntus cft homo invidus atquc malcvolus, {aepe fupra mc-
moratus choropraphus, profefsione medicus fimul ac philofophus; qui tumul-
tuarias quasdam difceptationcs contra dictum commentarium , Mulis invitis

M ihj m