Clüver, Philipp: Philippi Clüveri[i] Germaniae Antiqvae Libri tres: Opus post omnium curas elaboratissimum, tabulis geographicis, et imaginibus, priscum Germanorum cultum moresque referentibus, exornatum (Leiden, 1616) [Cicognara, 3991]

244 PHILIPPI C L II V E Hl I

rabailt, &: palam profitebantur. haud immerito tamcn Martem etiani, bello -
rum redorem,ut prxcipuum venerati funt deum; quia in omni vita nilnifi Mar-
tis fuerefilii; utiqueGermani, pofterioribus etiam farculis , nullaalu re magis
quam Martis virtute beneficiisque gaudentes. Martem velfolum,velomnium
maxime coluifle alias quoque bellicofiffimas genteis, Thraces, Sarmatas, Scy-
thas, fatis notum eft.

Ceterilm H e r.c u l i, quem primum emnium virorum fortium, ituri in prtrlia,
canebant, quod fuerit arjud Germanos nomen, plane ego rgnoro. Gallos ftia Iin-
gva adpellafle Oyp,OG m i um, audor eft Lucianus,inHercule Gallico.

Cap. xxix.

Trtfcos Germanos unum, <-uerumy &ternum ^Deum h trlnitite coluiJJ}3
fub Solis, Lunae, atque Ignis
vumintbus,

QLIanta fuerit, nonmodoinGr^Corum acLatinorum, fed' etiam in
^Egyptiorum, & Celtarum,aliarumque gentium theologia variorum
numinum confufio, fatis ex ha&enus didis perfpedum eft. Caufa tantar 2Q
confufionis origoque nulla aliafuit, nifiea, quamfupraoftendi.nempe,quum
Adamus,&pnmiejuspofteri uniilli vero atque a;terno Deo, cundarum re_
rum conditori, ob multiplicem potentiam, ac vim, variasque ob virtuteis, 8e
effedus,varias ac multipliceis tribuiflent adpellationes 5 primo horum filii,verum
Deum exiftimantes Solem, dein Lunam etiam cum Sole conjundam; hos fub
dictis adpellationibus venerati funt. mox horum filii atque nepotes, alia etiam
fidera inter numina cceleftia adfcifcentes, mirifice easdem adpellationes per-
mifcuerunt magis inter ea, quam distribuerunt. Qua confufione licetin tan-
tum demiffi fuerint laberynthum, Hti, quod numen quo nomine rede vencra-
rentur, tandem nefciverint; tamen fapientiores, prifcajque theologia:, quam 30
ab Adamo majores eorum acceperant, paullo peritiores facerdotes, unum efle
fummum in ccelis Deum, rerum omnium auctorem juxtaac moderatorem, ce-
teris ilhs deis, fimulque hominibus imperitantem, profefli funt; ut fupra demon-
ftratum. Ab hac tamen veri Dei notitia ilix gcntes longius, quam alise, in erro-
res deflexerunt; ut ex Gracorum Latinorumque audorum ledibnecuivisintel-
ligere promtiifimum eft: quos fingulos hoc loco citare,nimis foret alieno in ope-
re longum, nec neceflarium. Celtas noftros, atque in his maxime Germanos
ac Gallos quam diligentiflime prifca; theologis lervafle memoriam, vel ex eo fa-
tis claret,quod uni, ex reliquis gentibus, de vero illo xternoq; numine Theuth,
& itemde primomortalium, quem isc terra formaverat, Manno,notitiamfa- 40
tis probam fanamque habucre. Necminus tamen exeo quoque fumma eorum
perfpicitur religio atque pietas, quod fummum arternumque Theuth trinum in
unitate, & unum in trinitate profeffi funt. Cujus equidem rei apud alias quoque
genteis ab initio qua;dam fuit notitia, maxime apud ^gyP"?s: vemm poftea jis
feculis, quibus recte etiamtum fenferunt noftri,tam exigua ejus apud illos relicta
fuerunt veftigia, uti ne ipfi quidem, qui quotidie ea confpicerent, quid fibi vel-
lent, intelligerent. De Germanis noftris hxc fupra ex Cxfaris cognovimus
belli Gall. comment. vr.Deorumnumeroeosfolos ducunt, quoscernunt,&qwrumopL
buf aperte juvantnr ; Solem, dr Vulcanum, & Lunam: reliquosne fama quidem accepe-
runt. Qua; quamlibet falfa videantur ex iis , qua: fupra ex Tacito &. aliis audori- JO
bus de pluribus Germanorum diis adduxi: tamen per fe quam veriflima funt.
quidpe majorcs noftriunum, folum, a:ternum agnoverunt Deum, in tribus
perfonis, Patris, Filii, &c Spiritus sancti 5 quemadmodum ipfe
primo eorum patri Manno fefe manifeftaverat; hic vero filios nepoteisque fuos
edocuerat. Antiqua tamen flU Satansc, aeterni humani generis hoftis, illufione;

Una