Clüver, Philipp: Philippi Clüveri[i] Germaniae Antiqvae Libri tres: Opus post omnium curas elaboratissimum, tabulis geographicis, et imaginibus, priscum Germanorum cultum moresque referentibus, exornatum (Leiden, 1616) [Cicognara, 3991]

tis - PHIILPPI CL U-V ERlI

adfirmare;reliquosnefamaquidemaccepiffe. Utriusque veramfidamque efTe naf-
tationem ■■> modo hax Cxfaris falfa expungas verba , reliquos nefamaquidem at-
ceverunt; pluribus hinc aperire conaborargumentis.

Macrobius, Saturnal. lib. i, cap. xvn , omneis deorum adpellationes ad
unum fpectare folem adfirmat ■■> pluribusque id poftea quam graviffimis ratio-
nibus, ex gentili theologia productis , vn integris capitibus confirmare fedu-
lus adnititur. Ego, nonmodo omnia deorum nomina ac numina ad unum
pertinere folem, dearum vero ad lunam ,• ficque & Celtas noftros, & omneis
olimfenfifie genteis: fedea ipfa varia folis lunaque vocabulaad unum, ve-
rum,xternumque Deum efie referenda, qucnl in unitate trinum, in trinitate 1°
unum veneramur, rerum cunctartim conditorem juxta ac moderarorem, cum
ex Macrobio, tum ex aliis graviffimis prifas auctoribus > validiffimis demon-
ftrare conabor documentis\

. Macrobius igitur, in diclo cap. xvn, a variis folis virtutibils & efFectibus,
varia eitributa fuifiea mortalibus nomina exiftimat, fimulque numina. Huic
ego opinioni non folum libenter accedo > fed interius etiam penetro. Nempe
mortalium primus Adamus, qUum cunctis rebus , a Deo reccns conditis,
certaimponeret vocabula ; quod teltatur Mofes, gen. cap. 11, ver. x i x, & xx;
ipfi autemDeo,rerumomnium conditori, nullum certum, proprium,ac pe-
culiare inveniret nomen5 quod non magis illi aperuit Deus, quam Mol! fcifci- 20
tanti, exodi cap. in,ver. xiv: ab varus caufis, vanisque effectibus varias ei
tribuit adpellationes; quarum haud pauca: in facris leguntur libris. Ea adpel-
lationum ratio ad omneis poftea gentes, una cum reliqua theologia, pervenit;
ut patet haud ita obfcure e dicto Macrobio. cum quo confentiens Plutarchus,
in iibro de liide, ita ait: h'm hoyx, tS TavTa Koo-p£v}<&> > w pl&s tsonia^ 3h^o~
mv&onc , Xj e/[uiicl/^(uv vnapyuv cRci ■sravlccf Ti^yt^/juv, ingcq Txrap t.-t^oi? yiyovctQjif^o^
Kj tsoQiyt>t/.au{ • Id eft: Vnim mentis, univerfum hoc temperantts, uniusqueproviden-
tiiS eidemprsfeclte, & facultatum adminijirarum , omnibus rebus dejlinatarum alii apud
alios honores, aluque reperufunt adpellationes. Illultranthax quammaximc, qua^
Seneca, in iv de beneficm, cap. vn , tradit his verbis: T^atura, inquis, h#c mihi 30
prxftat. Non intefligis, te. quttm hoc dicis, mtttare nomen Deo. quidenim altud est natura,
quam Deus, & divina ratio, toti mundo & partiius ejus inferta ? Quotiens voles, tibi
licet aliter hunc autlorem renim noftrarum compellare. ejr Iovem illum Optimum ac Maxi-
mum rite dices, & Tonantem, & Statorem:q/ i non, ut hiftoricitradiderunt, exeo, qued
poft votum fufceptum acies Romanorum f gientiumftetit fed quodftant beneficio ejus om-
nia, Stator StatilioqueeB. hunceumdem & Fatum fi dixeris, nonmentieris. nam,qtmm
fatum nihiialiudfit, quam feries implexa caufarum; ille eft prima omnium caufa, ex qua ce-
ter& pendent. ^tmcumque voles, illi nomina proprie aptabis, vim aliquam, ejfecJumt^ cce-
leftem continentia. Tot adpeHationes ejuspopmt ejje , quot munera ■. Et capite fequcnti:
llunc &Liberumpatrem, &Herculem,ac Mercurium noftriputant:Liberumpatrem,quia 40
omniumparensfit, ejrquodab eoprimum inventa feminum vis eft, confulturaper volupta-
tem: Herculem, quia vis ejus invicla ftt; quumej{ kffata fuerit operibus editis, in ignem re-
cefiura: Mercurium, quia ratiopenes Hium eft, numerusq^, & ordo, & fcientia. Jgupcumq^
teflexeris, ibi illum videbis occurrentem tibi. nihilab illo vacat: opusfuum ipfe implet. Er-
go nihilagis, ingratijfime mortalium, qui te negas Deo debere; fed natur<e: quia nec natura.
ftne Deo eft, nec Deusfine natura ^fedidem eft utrumfe, nec diftat. At poftcri Adami
(in quibus primus Cainus) quum a veri Dei veneratione ad fiderum cultum,
Satana; perfvafu, defecifient; varias iftas Dei virtutes & poteftatei', variosque
efFeclus, non uni conditori, omnium rerum principio & caufc/edrebus ab eo
conditis,id eft, fideribus adfcripferunt, divinitate etiarii iis attributi:quia ho- 50
rum ope aperte fefe juvari cernebant; quod de Germanis difertc tradit Cafar,
prxdicto com. vi. Mox facerdotes, qui, ejusde Satana: impuIfu,omnem de ve-
ro fupremoq; Deo notitiamfibi unis arcana habuere, imperito vulgo perfvafe-
runt, unum fole,omniufideru maximum,veru xternumq; efie Deum,quicete-
ra fiderajfimulq; res cunctas codidiflet: quod pluribus probare contcdit docu-

mentis