Clüver, Philipp: Philippi Clüveri[i] Germaniae Antiqvae Libri tres: Opus post omnium curas elaboratissimum, tabulis geographicis, et imaginibus, priscum Germanorum cultum moresque referentibus, exornatum (Leiden, 1616) [Cicognara, 3991]

66 PHILIPPI CLVVERIl

quodammodo antiquum fervans. Rcliqua hinc cjusdem itineris loca jam extra
Trevcrorum fuere fineis.

Atque ha:c fere fimt loca, ab antiquis au&oribus in Trevirorum finibus no-
tata. Nunc antequam alio transgrediamur, controverfia quaedam in Cacfare,
qua? huc fpe&are videtur, primum componenda erit. Commentario igitur v,
quum, poft fecundum e Britannia reditum , legiones in hiberna diftribueret;
J^uartam, inquit, in Rhemis cttm T. Labieno, in confinio Trevirorum, hiemare juf-
fit. & poftea eodem commentario : Interim ad Labienum, per Rhemos, incredi-
bili celeritate, de vicJoria C&faris, fama perfertur; ut, quum ab hibernis Ciceronismil-
lia paffuum l abejfet, toquepoft horam ix diei Cdfar pervenijfe? ante medtamnoclem io
adportas cafirorum clamor oriretur; quo clamore figntficatio viclorU, gratulatioque ab
Rhemis Labicno fieret. Hac fcma ad Treviros perlata, Indutiomarus, qui pofiero die
caslra Labieni oppugnare decreverat, noclu profugit, copiasque omneisin Treviros redu-
cit. Et paullo poft eodem commentario: His rebus confeclis, in conciliopronuntiat In-
dutiomarus, accerfitum fea Senonibus ejr Carnutibus, ahisque compluribus GallUcivi-
tatibm. hucfeitcr ficiurum per fineis Rhemorum; eorumque agros populaturum: ac ,priits
quam idfiiciat, cafira Labieni oppugnaturum. At de iifdcm caftris contradicere fibi ipfi
ipli Calar videtur comment. vi. illic quidpc non inRhemis, fed inTreviris ea
fuifle , difertiflimis fcribitur verbis , in hunc modum : Hoc inito confilio, totius
txercitus impedimenta ad Labiemtm in Treviros mittit Cefar-, duasque legiones ad eumiQ
froficifici jubct. ac pauilopoft: Dum hxca Cefare geruntur, magnts coaclis peditatus,
equitatmque copiis, Labienum cum una legione, qua in eorum fintbus hiemaverat, ado~
nri parabant. Verum, quantum ego judicio adfequi poflim, in Rhemis caftra
Labieni fuifle dixerim, in confinio Trevirorum: ita, uti Mofa amnis terminus
fuerit, utante diftum,inter Treviros, Rhcmosque. Nec enimaliterhiftoriade
oppugnatione caftrorum fibi conftiterit. In Rhemis, quod opinor, fi fuerunt,
aliquot millibus pafluum a Mosa amne remota; facile fieripotuit, quodCsiar,
comment. v, fa&um memorat. Nempe Indutiomarus, Trevirorum princeps,
cum fuis copiis, ad Senones Carnutesquc per Rhemorum fineis iter facere , a-
grosque corum depopulari inftituerat: ac, prius quam id faceret, caftra Labieni, 30
in proximis R hcmorum finibus fita, oppugnare decreverat. Quapropter , tra-
jecTx> cnm exercitu Mosa amiie, prope caftra Labieni acccdit. Labienus, quum
ejf kci naturii , (jr manu tutifimis cajlrisfefe comineret , de fuo ac legionis peru
eulo nihil timebat . interim prope quotidie cum omni equitattt Indutiomarus fub ca*
Jiris ejus vagabatur; alias ut fitum cafirorum cognofceret, alias colloquendi, aut terri-
tandi causa. equites plerumque omnes tela intra vallum conjiciebant . Labienus fuos
intra munitiones continebat; timorisque opinionem, quibuscumqne poterat rebus, auge-
hat. JOtuum majore in dies contemtione Indutiomarus ad cafira accederet; nocle u-
?ta intromifiis equitibus omnium finitimarum civitatum, quos accerfendos curaverat;
tanta diligentia omnets fuos cufiodits intra caslra continutt, ttt nulla ratione ea res e- 40
nuntiari, aut ad Treviros perferri pofiet. Interim ex confuetudine quotidiana Indu-
tiomarus ad cafiraaccedit; atqne ibi magnam partem diei confumit: equites tela conjici-
ttnt; & magna contumelia verborum nofiros ad pttgnam evocant • nullo a Romanis dato
refponfo . ubi vifum cfl, fub vefperum difperfi , ac difiipati dtfcedunt. Subiio La-
bienus duabus portis omnem equitatum emittit: pr<ectpit, atque interdicit, perterri-
tis hofiibus, atque in fttgam conjeclis (quod fore, ficut accidtt, videbat) omnes unum
peterent Indutiomarum; neu quis quemquam prius vulneraret, quam iilum interfeclum
viderct: quod , mora reliquorum , illum , fpatium naclum, effugere nolebat. magna
proponit iis, qui occiderint, prxmia . fubmittit cohorteis equitibus fubfidio . Compro-
hat hominis confilium fortuna . ejr, quum omnes unum peterent, in ipfo fiuminis vado 50
deprchenfm Indutiomarus interficitur : captttque ejus refertur in caslra . Nempe, ut
ante , nunc etiam Indutiomarus fugiens fuos reducere in Treviros voluit . quum
atitem ad Molam, amnem ob magnitudinem tranfitu difficilem, veniret, depre-
henfus in vado a Labienianis interficitur. Ad eumdcm amnem pcrtincnt & il-
la qux commcnt. vi de iifdem Labieni caftris, dcquc iifdcm hoftibus Treviris

Ca;far