Clüver, Philipp: Philippi Clüveri[i] Germaniae Antiqvae Libri tres: Opus post omnium curas elaboratissimum, tabulis geographicis, et imaginibus, priscum Germanorum cultum moresque referentibus, exornatum (Leiden, 1616) [Cicognara, 3991]

GERMANII ANTIQ^ LIB. IL; ,4J

mentum. Hoc igitur fpatium cum Taciti verbis fi conferas, ;am patebit, eadem Ca;-
fari mensfuerit, qux Tacito, an vero alia. Tacitus principium infula; ac ter-
gum ad divergium Vahalis ponit; finem, feu frontem, ad oceanum . hocfpatium
fi accurate dimetiaris, nempe a di&o munimenro ad extremum infula; excurfum;
qui eft ad MoCx oftium, &; pagum Gravefnde; dabit millia pafllium lXxxiii :
qui numerus admodum parumabeft, quin cum Carfaris computationeconveniat;
Atquehaec fummaeft infula; longitudo . quam Plinius loco fupra dicto nimium
producit, c prope millia paffuum ei tribuens. quamquam oceanus nonnihil terrai
abluerit, litus hoc crebris inundationibus vexans : unde Selandicaf; Hollandicae-

loque, & aliae infulae cficdcx . Sed illud de Vahalis Mofa?que conflUentibus nequem
dubium agat, mox infra oftendam, nonibiconfluxiflehosamnejs, ubinunc, id
eft, adarcem Lcevenjlein; fed multo inferius: ubi fi initium infula: Batavorum fu-
mas, fere nulla erit. Interim adverfarii retundantur tela, quibus hanc fententiani
infeftare conatur. Aitigitur, quia Strabo tradit, aRheni oftiis confpici Cantiurri
Britannia: promontorium, neccfle effe, multum ab hoc Batavorum litore maris in-
undationibus periiflej Cafiremque non univerfe infuU longitudinem, fed fpatiuni
■pr&cipue interCMofim, qua Vahalim influit, & qua oceanumingrediehatur, Jignare vo-
luijfe. Egregia fane, ac tanto chorographo haud indigna opinio . Ergo XLampli-
us millia pafluum ab hacora perierunt? Quishosjam credet lud&ta afella\ Adeone

20 totumtefibi mancipavit Strabo, uti etiam maxime ridiculis ejuserroribus patroci-
nari non erubefcas > Addetamen, fi lubet, xl illa tua millia Mofa:oftio: anideo
ftatim confpicies Briranniam? Haudputo; nifi plusquam Lynccusfis. SedStra-
boniundehujusmodierrorcsfint nati, fupra in Menapiisoftendi. Confpicicbatur
fcilicet infula ab eo loco Gallia;, undenavesfolvebant; ideftablcio, five Geforiaco
portu . huncille per errorem circa Rheni oftia cfle credidit; ut dicto loco oftenfuiri
cft. Iufulas in Frifico litore easdem fuifte jam Augufti CaTaris itatc, qux- hodie-
que confpiciuntur, infra in Frifiis, etiam ad ruborem tuum, evincam . Hx igitur
falva: quum manferint,nifi quod latiore altioreque frcto nonnihil nunc abrafe; quo-
modo xl millium pafluum oracirca Rheni oftia periit? Apage fiscumiftis nugis;

50 De Moft" Rhcnique confluentc quam falfa cx Cafare adferas, fupra in Treveris ;'am
dudumoftenfum eft, pluribusque infra patebit. Cetcrum eorum quoque non mi-
nus ineptaeftopinio, quiBataviam a Batua diftingvendam cenfentj hancque di-
ftin&ionem vetertim cfle fcriptorum contendunt. Bataviam illi faciunt, quidquid a
Vorichomio, & Duroftadio opidis, ad oceanum ufquc protenditur. fuperiorem
partem , adufque Vahalisdivergium, Batuam antiquitus di£tam adfirmant. Equi-
dem haud nefcius fum, eiTeapud Aimoinum nomen Battu*-, efle itemiapud Regi-
noncm, vocabulum Badux , feu, uti quasdam feruntexemplaria, Batu& . at itidem
nonignoro, multainter Aimoinum Reginonemque, & inter Cafarem , Plinium,
acTacitum, fiecula intercelfifle: quo temporis fpatio multa pet orbem terra; regio-

4°nnm, montium, fluminum, populorum, atque urbium nomina immutata, vei
faltem inclinatafunt. Idem dehis Badua ac Battud vocabulis fentiendum, exipfo-
rum clarct Amoini acRcginonis teftimoniis. quorum hic lib. ii, Godefridus,
inquit, audito eorum adventu, illis obviamprocedit, adlocum, cjui dicitur Fferispich, irt
quo Rheni fltienta & Wal urio fe alveo refolvunt, & ab invicem lorigius recedentes,
Batuam provinciam fuo }urgite cingunt. hanc infulam irigredientes epifcopus & comes,
tnnlta k Godefrido audiurit. Nihil ego in his video, quod impediat, quo minus cre-
dam Regionem eamdem, fub Battu nomine, intellexiflc infulam, quam vete-
rcs Romanorum fcriptorcs Bataviam & Hatavorum dixere infulam. quin diferte
Rcgino infulam adpellat Batuam, non partem infulse . Sic Aimoinus, Iul. Ca;-

50 frrem in defcriptione Gallia: plerumque fequutus; Mofa, inquit, profluensex mon-
te Vafego^ cftti ejfin finibus Lingonum, & parte quadam ex Rheno recepta, efu<t appel-
latur Vaccaltu, vulgo autem dicitur Walls, infulam efflcit Hatavorum, qu<e. ruflico fer-
mone vocatur -Battua. Fjccflat igitur hinc lymphatica ifta inter Batuam atque Ba-
taviam diftin&io. quae cx nulla alia re fumta, hifi quod hodieque pars tantum
infulas fuperior vulgari vocabulo dieitur de Betutoe. Nos intelle&a veteriim au-

ctorum