Clüver, Philipp: Philippi Clüveri[i] Germaniae Antiqvae Libri tres: Opus post omnium curas elaboratissimum, tabulis geographicis, et imaginibus, priscum Germanorum cultum moresque referentibus, exornatum (Leiden, 1616) [Cicognara, 3991]

iH PHILIPPI CLVVERII

vocabulum nomenRhcni mutarc, & ad Galliae ripam, id eft, Gallicae ora: extrenaa
affundi. Sic ipie au&or fefc explicat, hiftoriar. lib. iv; ubi BatavosextremaGallicx
or<e, vacua cultoribus, fimulque infulam inter vada fitam, ait occupaffe. item in libro
deGermania; ubi, Batavi, inquit, non multum ex ripa, fed infulam Rheni amnisco-
lunt. Rcde nimirum ripam, &extrema Galliae Vahale Mofcque orc terminavit j
quia ultcriora jam non in contincnte, fed in infula. quae non minus paxs efle
Galliae potcft, quam Britannia Europae; licet hujus extrema, five litora ad oftia
Scquanae, Samarae, Scaldis, & Rheni fluminum dcfcribas.' Hinc igitur natum eft
Iunio omnis crroris principium, quod hoc non intellcxit. hihc verba auttoris
quum adfequi nequiret, perperam ac perverse, cap. vin, & ix, expofuit; Vaha- IO
lcm Bclgica; terminum conftituens, Rhenum vero (iic nominatfalso flumcn, quod
Nabalia erat, & Sala, five Ifala, ut in Frifiis docebo, quia Tacitus illud, quod Ger-
maniam praevehatur, nomenfervare ait) poft Ifalam dicium, Germania;. Quid,
quxfo, abfurdiusdicipoterat? SiGalliae Belgica; terminus Vahales Germania: vero
Ifala, Batavia Iunii neque iri Gallia, nequeinGermania. Vbiergoeam colloca-
bit? cujus gentis partem faciet? Scythia;; an /Ethiopiae? Indiae; an Hifpaniaj? Sc-
quentibusccrtcfefcriptoribus miferehisimpofuit, uti ii Batavos extra provincias
Romanas ccnfuerint. Medium alvcum Taciti tempore nomen violentiamque cur-
fus fcrvaffc, infulamqueBatavorumterminafle, jam ante fatis ccmprobatum eft.
hunc igiturquum auttor Germaniam pravehi dicat, fruftraes, fi vel Ifalam, vel 3<j
Vahalem Germania; Gallia:quelimitem interpreteris. Sed adverfarius ad haec quid
habeat, 11 vacat, videamus. Sudat, inquit, Cluverus i» explicandis Tacitiverbts;
fudat, inquam, cumvideatur illts quafi Galli& termino excludere Batdivs. &cmox:fed
interrogare Cluverum libet, quare ulteriora in infula., non in infdis dicat; cum prafr-
tim nequaquam, ut aliqui, afpefiu Helii & Hevi, intermedium quidquid efi, infuU
nni adfcribat. nam plures, non unam inftlam, ultra eamGallucontinentispartem effet
&facies ipft rerum, & Plinius, varios hic populos ejr infulas adusque Flevum agnofcenst
iiquido atteftatur ; nec ignorare C/uveruspotuit, Marfatios infulanos admittens. Maligne
calumniator, pcfllmc chorographe; quid heictibi a me fudatum, quid ccaclum,
quid invita Minerva, invitisqueomnibus Mufis, tuomore, extortum . malignus 39
ni fores, certe liquidiifima mea planilfimaque verba, rationesque fluidifilmas
numquam cavillatus efles. Quaeris cur ulteriora non in infulis, fed in infula
dixerim? Scilicet, quiamelior te geographus cgo ea, quae ultra medium erant
Rheni alveum, noninGallia, fcdin Germania efle fciebam; eaque de causa nihil
ad praefentem orationem pcrtinebant. Decimum teftimonium Iunius ex divo Am-
brofio adducit; qui Rhenum ait effe memorandum Romani imperii murum adversus fe-
rasgentes, En; omnes au&ores in rem unam eamdcmque probe confentiunt; nec
■quidquam contra nos faciunt: modo verum extribusalveis terminum Germaniaj
intelligas. At Iunius, poftquam unum au&orem, Corn.Tacitum,deRheno, qui
Germaniam praevchitur, male interpretatus eft; omneis eodem errorc ad fuamopi-40
nionem prave detorfit. Iam vero undecimum ejus argumentum quis fatismire-
tur ? quidpe omnia prsecedentia fubvertit, atque erroris convincit. lic fcilicct fae-
pius Iunius fecum ipfe luclatur. Accedit, inquit, quod BatavU P/inian^pars,ut in
Cermanii pbfi docebo, a GermanU folo abfiffa per Drufi exercitum fucrit, ejr Cisrhena*
nx appellationi Tacito obnoxia, nimirum Velavia, cum totoTra)eclenfis ditionis traclu.
Age igitur, fi Germaniae folo abfcifla, cui adncxa, nifi Gallia;? fi Cisrhenana;;
cui provinciae, nifi Belgicae? nam Rhenus terminus inter Belgicam & Germani-
am. quo fere (pedant Plinius & Ptolemacus, ad Flcvum ufque oftium Belgicam pro-
ferentes. At fihaecpars Tacito Cisrhcnanadida; quomodo ex eodem au&ore tot
argumentis probare Iunius voluit, Bataviam in Germania; eflc folo > Implicitus ani- 50
mi errore certe hic homo fuit haud modico. Scd magna pollicetur fe poft in Germa-
nis nos docturum. videamuscrgo, quxfo, fi-luber, cujusmodi eafint. Cap. ixfic
fcriptum reliquit: Liquet ergo, eo alveo (Ifala ) ceu termino Germanorum fnes occi-
duos pr&ttxi, includique • quandoquidem non ambigue loquitur Tacitus, a Brufian*
fojft capite7 ad exitum ttfque fittminti}in borealemoceanum excurrere Rhenum-^quo tam.

quam