Clüver, Philipp: Philippi Clüveri[i] Germaniae Antiqvae Libri tres: Opus post omnium curas elaboratissimum, tabulis geographicis, et imaginibus, priscum Germanorum cultum moresque referentibus, exornatum (Leiden, 1616) [Cicognara, 3991]

166 PHILIPPICLVVERII

(fi quis forte id qucque arguat) Rhenum poft tantum fpatium tantas aquas per
Mcfa:, amnis multo minoris, oftium in oceanum , nullo fibi exfiftente ore pro-
prio, devexiflb, plane abfurdum dittu eft: nec facile exemplum huic rei par in
aliis fluminibus reperias. Ergo, medium alveum priorem & re & nomine ex-
ftitifle, concedamus . firmoque jam concludamus argumento, hunc terminum
ab initio Germaniam inter Galliamque conftitutum fuifle. Hinc jam manife-
ftiflimo documento liquet , quia Batavorum infula citra hunc terminum fuit
(quod fatis abundeque fupra demonftratum) certe non Germaniie, quod voluit
lunius, fed Galliae adfcribendam efie. Audtorum jaln idem probetur teftimo-
niis . Horum primum efto, quod jam antea e Servio allatum hujusmodi: Rhe- 10
nm, flavim Ga//u , qui Germaniam a Gallia dividtt. bicornh autem, quia per duos
fluit alveos: per unum, qua Romanum imperium efl, per alterum, qta interj/uit *Bata»
vos; ubi jam Fahal dicitur, & facit infulam 'Batavorum. De medioRheno ac Va-
hale hac dici, fupra oftenfum eft. Medius igitur Rhenus terminus fuit imperii.
Panegyriais incerti au&oris, Conftanrino Augufto dictus: Rhenum tu quidem to-
to limite dtspofttis exercitibus tutum reliqueras. & mox : £>uid opus erat ipfl Rheno
inftruclis fjr militibm, & clafitbus, quem jam pridem barbaris nationibus virtutts tux
terror obftruxerat? Toto, inquic, limite : ergo etiam inferiore ejus parte, qua o-
ceano proximus. Hinc poftca: Perrexitti ad inferiorem GermanU limitem . Eume-
nius, in pancgyrico, eidem Conftantino didto, de Conftantio: Jj>ui terram 'Ba- 2Q
taviam, fub ipfo quedam alumno fuo a diverfis Francorum gentibm occupatam, omni
hofte purgavit. & mox : Jf>uid commemo^em immanem ex dtverfis Germanorum po-
fulis multitudinem, quam duratus gelu Rhenus illexerat, ut [ /w ] infulam, quam di-
vortio fui idem amnis amplec~titur , pedeffrt agrnine aufa transmittere. Et poftea:
^S/eque enim Rheni jam gurgitibus, fed nomints tui terrore munimur. quamhbet ille
aut arefcat aftu, aut rejiftat gelu, neutro ho/lis attdehu uti vado . & mox Francos iic
alloquitur : vbi nunc esl Ula ferocia ? ubi (emper infida rnobi/itas ? Iam ne procul qui-
Jem Rhenum audetis accolere: & vix fecuri ftumina interiora potatis. Contra htnct
per intervalla dispofttu, magis otnant limitem caftella, quam protegunt. arat H/am ter-
ribi/em alicjuando npam inermts agricola : ejr toto noftri greges flumine bicorni merfan- 30
tur. & poftea: Cum totus armatis navibm Rhcnm inftruclmfit ejr ripis omnibus uft
que ad oceanum dtfpofltus mi/es immineat. De eodem alveo, ac Hmite imperii, fic
Mamertinus, in panegyrico ad Maximianum Auguftum: £>uod autemmajus eve-
mre potuit illa tua in Germaniam transgreflione ? qua tu primus omnium imperatorum
frobaf/i; Romani imperii nullum effeterminum, ntfiqui luortm effetarmorum. <^dtqup
Hhenum antek videbatur ipfafic natura duxijfe, ut eo limite RomanxprovincU ab imma-
Tiitate Barbaruvindicarentur. ejr quis umquam ante vos principes non gratulatus efl Gal-
liasillo amnemuniri? Jguando non cum fummo metunoftro Rheni alveum minuit diu fe-
rena tempeflas ? quando non cum Jecuritate noftra illim diluvia creverunt ? Mox : Licet
Rhenm arefcat, tenuique lapfu vix leves ca/culos perfpicuo vado pel/at; nullus inde metus 40
tfi. Qua:roigitur jam heicrex Iunio , qua?ro cx defenfore ejus, adverfario, 11 diis
placet, noftro; quis illefuerit Rheni bicornis alveus,qui diu ferena tempeTiate&
aflu ita interdum exaruit, uti tenui lapfu vix leves calculosperfpicuo vado propu/erit j
& incujus ripaper intervalla dispoflta fuerunt caftella, cum mi/itibm, limitis cufto-
chbus, adoceanum ufquc? An non ille Tacitoetiam tenuis, &Plinio modicus,no«
men Rhenifervans, & cuflodiens? Omnino ego arbirror. nec tuchorographe, licet
invidia malevolentiaque difrumparis, diffiteri umquam aufis. neutrum quidpc
horum vel Vahali, vel Ifal^e, lacuive Flcvo attribuerc potes: quorum alvei talc quid,
numquam ficcitate cceli pafll funt, nec umquam patientur. nec caftella ifta ufquam
monftravensinIfala tuo,aut ad lacum. Panegyricosiftosaudlores licetnumquam JO
lcgiflcs, tamen ex una tabula itineraria didicifle poteras, ad medium alveum fuiflc
caftella, & militem prxfidiarium, Arenatii, Grinnibm, Albinianis, Lugduni: quae
loca hodie vulgaribus vocabulis dicuntur Arnhem^ Rhenen, ^Alfen, Leyden. quibus
Tacitus, hiftoriar. lib.v, addit Vadam & Batavodurum; quaenunc funt Wagentngent
& Wijk teDuerflede. Ex his/am liquido patet, quos alvcos ckZofimus intellexerit