DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.9325#0648
i7o PHILIPPI CLVVERII
quit, & claudius Civilis, regia ftirpe, multo ceteros anteibant. Paullum Fonte)tts Capi.
to, falfo rebelUonis crimine, interfecit. ln)ecldi Civi/i caten*. mtfiusque ad 2{eronem'
& a Galba abfolutus , fitb Vitellio rurfm difcrimen adiit 5 flagttante fupplicium e)us exercitu.
hiftor. i : Iulius{ forte claudius, ut fupra) deinde Civtlis pericuio exemtus ffub Vi-
tellio) pv<tpotens inter Batavos,ne fupplicio e)us ferox gens alienaretur. Paullum, fra,-
trem fuifle Civilis, ex hujus oratione, hiftoriar. iv relata , liquet. Fgregium, in-
quit, pretium laboris cepi, necemfratris, & vincula mea. Hi duo igitur fratres regia
ftirpe quum multo ceteros anteirenr, tamquam principes (& ob hoc aemulus Cl. La-
beo) inter populareis, principem univerfi Batavorum agri locum, five caput gentis,
haud dubie incoluerunt. quod, quum unicum foret Earavae gentis opidum, B a t a- 10
vorum OPIDum di&um fuir. Hinc Labeonem opidano certamine amulum Ci-
vili, tradit au&or. Quin in hoc ipfo opido cohortem Batavorum, cui praeerat Civi-
lis, & item alam, cui praefe&us Labeo, ceu prafidium loci egifle, ex Taciti patet hi-
ftoria. nam quum Caninefates cumFrifiis omni inferiore infulaeparteRomanosin
fuperiorem partem pepuliflent 5 Civilis, di&oopido haud dubie profe&urus, Ca-
nincfatem tumultum cum cohorte una fe compreflurum, per dolum promifit.
Sinon mens me vehementer fallit; eodem nomine, quo olim, etiam nunc ex-
ftare dixcrim idem opidum, quod vulgo Batenburg, quafi "Batawenburg, id eft,
caftellum, feu epidum "Batavorum nuncupatur. "Batavoburgium igitur, five "Bata-
vorumopidum armis tueri Civilis, princeps & opidi &gentis, quum non auderet, 2<3
raptis quaferri poterant, ceteris in)ec7o igni, in infulam concejsit. Ptolemaei tabulage-
ographica Galliae, Batavodurum opidum habetdtracitimumRhcnialvcum, eodem
re fitu, quo Hatenborg nunc confpicitur. id five ab ipfo au&ore fic pofitum, five k
fciolo aliquo emendatore, nominis adlufionem fequente, ex infula, & medii alvci ri-
pa, huc tranflatum, error fane ingcns eft. Nec tamen rarum Ptolema;o, his in parti-
buserrare. Batavoburgium igitur antiquiiumumefthisceinorisopidum.
Alia fuiflc Taciti aevo, five fub Vefpafiani principatu, praeter hoc, Batavis opida, jam
antcanegatum . Vicos complureis etiam extra infulam fuifle, haud dubium eft ;
licct nullius mentio apud ejusarvi fcriptoresexftet. Adverfariusnofter, quineheic
quidem poteft non obloqui, ut Noviomagum probaretefle Taciti Batavorum opidum, 30
hisceutitur argumentis :primum, quia Batavoburgium non tam opidum cjuam arx
bodie flt: deillde, quod non ad Vahalimut "Njomagum, fedad Mofam JTtum ; unde haud
commode, & adeo raptim, quomodonarrat Tacitus, ex eo in infulam concedere, ejrfbifu/s-
que confulere Civili occafio fuiffet. Quae quam iint valida, quis tam infans, qui non
primo intuitu perfpiciat ? Vbi tu chcrographe legifti opidum hoc Batavorum, poft-
quam a Civile exuftum fuit, in integrum fuifle reftitutum ? Et licet tunc, finito bel-
lo, reftitutum fuerit; quo necefiario argumento evincis, debere nunc etiam id eflc his
in oris celeberrimum clarifllmumque? Apage fis cum peflimo ifto tuo rS xUD0^<pei*
modo. An vero Civiliadeo incommodum fuit,dum Ccrialis a Veteribus (Santen
nunc efie, fupra oftcnfum eft ) adventaret, per iv circiter millia pafluum a Bata- 40
voburgio ad Vahalem concedere > Haud opinor.
De Noviomagi opidi, (vulgo eft Nieumegen, & conrratte Nimmegen) an-
tiquitatequod annalcsGeldrorumHollandorumquefabulantur, quafi id a Batone
(qui primus, ut illi ferunt, gentcm Batavorum e Cattis huc deduxit) conditum, vali-
clifsimisque mcenibus circumdatum fuerit; viderint ingenio ac judicio praftantes vi-
ri, quid fentiant. mihi heic fane fides tcmere nulla cft. Quidpe fi jam inde a primo
Batavorum adventu opidumhocmunitifllmum fuit; qui fieri potuit, uti nulla ejus
neque apud Caefarem, neque apud eos fcriptorcs, qui Cxiaris a;tatem iequuti funt,
mentio fa&a fit ? certe bellum aliquando aperuiflct. At fatis e Caefaris commentariis
perfpicitur, opidamunitaadidtemporisinhisorisfuiflenuJJa. Verum mehercules, jO
qui credit haec de Noviomagi primordio; & cetera, qua: in iftis annalibus fabulose
narrantur, non abnuet. Primitamen au&orfi, quorum monumenta cxftant, hujus
opidi meminerunt, Antoninus & audor tabulae itinerarix. Celebre jam horum fuif-
fe aevo, inde patet, quod in tabula primariae urbis figura depingitur. Reliqua loca ex-
tra inftilam qux fuerint, poftea oftendam, quando antiquiora primo loco dixero.
In
quit, & claudius Civilis, regia ftirpe, multo ceteros anteibant. Paullum Fonte)tts Capi.
to, falfo rebelUonis crimine, interfecit. ln)ecldi Civi/i caten*. mtfiusque ad 2{eronem'
& a Galba abfolutus , fitb Vitellio rurfm difcrimen adiit 5 flagttante fupplicium e)us exercitu.
hiftor. i : Iulius{ forte claudius, ut fupra) deinde Civtlis pericuio exemtus ffub Vi-
tellio) pv<tpotens inter Batavos,ne fupplicio e)us ferox gens alienaretur. Paullum, fra,-
trem fuifle Civilis, ex hujus oratione, hiftoriar. iv relata , liquet. Fgregium, in-
quit, pretium laboris cepi, necemfratris, & vincula mea. Hi duo igitur fratres regia
ftirpe quum multo ceteros anteirenr, tamquam principes (& ob hoc aemulus Cl. La-
beo) inter populareis, principem univerfi Batavorum agri locum, five caput gentis,
haud dubie incoluerunt. quod, quum unicum foret Earavae gentis opidum, B a t a- 10
vorum OPIDum di&um fuir. Hinc Labeonem opidano certamine amulum Ci-
vili, tradit au&or. Quin in hoc ipfo opido cohortem Batavorum, cui praeerat Civi-
lis, & item alam, cui praefe&us Labeo, ceu prafidium loci egifle, ex Taciti patet hi-
ftoria. nam quum Caninefates cumFrifiis omni inferiore infulaeparteRomanosin
fuperiorem partem pepuliflent 5 Civilis, di&oopido haud dubie profe&urus, Ca-
nincfatem tumultum cum cohorte una fe compreflurum, per dolum promifit.
Sinon mens me vehementer fallit; eodem nomine, quo olim, etiam nunc ex-
ftare dixcrim idem opidum, quod vulgo Batenburg, quafi "Batawenburg, id eft,
caftellum, feu epidum "Batavorum nuncupatur. "Batavoburgium igitur, five "Bata-
vorumopidum armis tueri Civilis, princeps & opidi &gentis, quum non auderet, 2<3
raptis quaferri poterant, ceteris in)ec7o igni, in infulam concejsit. Ptolemaei tabulage-
ographica Galliae, Batavodurum opidum habetdtracitimumRhcnialvcum, eodem
re fitu, quo Hatenborg nunc confpicitur. id five ab ipfo au&ore fic pofitum, five k
fciolo aliquo emendatore, nominis adlufionem fequente, ex infula, & medii alvci ri-
pa, huc tranflatum, error fane ingcns eft. Nec tamen rarum Ptolema;o, his in parti-
buserrare. Batavoburgium igitur antiquiiumumefthisceinorisopidum.
Alia fuiflc Taciti aevo, five fub Vefpafiani principatu, praeter hoc, Batavis opida, jam
antcanegatum . Vicos complureis etiam extra infulam fuifle, haud dubium eft ;
licct nullius mentio apud ejusarvi fcriptoresexftet. Adverfariusnofter, quineheic
quidem poteft non obloqui, ut Noviomagum probaretefle Taciti Batavorum opidum, 30
hisceutitur argumentis :primum, quia Batavoburgium non tam opidum cjuam arx
bodie flt: deillde, quod non ad Vahalimut "Njomagum, fedad Mofam JTtum ; unde haud
commode, & adeo raptim, quomodonarrat Tacitus, ex eo in infulam concedere, ejrfbifu/s-
que confulere Civili occafio fuiffet. Quae quam iint valida, quis tam infans, qui non
primo intuitu perfpiciat ? Vbi tu chcrographe legifti opidum hoc Batavorum, poft-
quam a Civile exuftum fuit, in integrum fuifle reftitutum ? Et licet tunc, finito bel-
lo, reftitutum fuerit; quo necefiario argumento evincis, debere nunc etiam id eflc his
in oris celeberrimum clarifllmumque? Apage fis cum peflimo ifto tuo rS xUD0^<pei*
modo. An vero Civiliadeo incommodum fuit,dum Ccrialis a Veteribus (Santen
nunc efie, fupra oftcnfum eft ) adventaret, per iv circiter millia pafluum a Bata- 40
voburgio ad Vahalem concedere > Haud opinor.
De Noviomagi opidi, (vulgo eft Nieumegen, & conrratte Nimmegen) an-
tiquitatequod annalcsGeldrorumHollandorumquefabulantur, quafi id a Batone
(qui primus, ut illi ferunt, gentcm Batavorum e Cattis huc deduxit) conditum, vali-
clifsimisque mcenibus circumdatum fuerit; viderint ingenio ac judicio praftantes vi-
ri, quid fentiant. mihi heic fane fides tcmere nulla cft. Quidpe fi jam inde a primo
Batavorum adventu opidumhocmunitifllmum fuit; qui fieri potuit, uti nulla ejus
neque apud Caefarem, neque apud eos fcriptorcs, qui Cxiaris a;tatem iequuti funt,
mentio fa&a fit ? certe bellum aliquando aperuiflct. At fatis e Caefaris commentariis
perfpicitur, opidamunitaadidtemporisinhisorisfuiflenuJJa. Verum mehercules, jO
qui credit haec de Noviomagi primordio; & cetera, qua: in iftis annalibus fabulose
narrantur, non abnuet. Primitamen au&orfi, quorum monumenta cxftant, hujus
opidi meminerunt, Antoninus & audor tabulae itinerarix. Celebre jam horum fuif-
fe aevo, inde patet, quod in tabula primariae urbis figura depingitur. Reliqua loca ex-
tra inftilam qux fuerint, poftea oftendam, quando antiquiora primo loco dixero.
In