as* PHILIPPI CLUVERII
lxxx fere annis antefacT:a,quam Tacitus librum de Germanorum moribusac
populis condidit; lic ego ftatuo: Germanos & ante Romanorum in Germania.
potentiam, 8c poft, nulla habuilTe diis confecrata templa, lapidibus, velalia qua
materia exftru&a. poftquam vero Auguftus Cxfar partem Germanix, Rheno
oceanoqueproximam, in qua 8c Marforum fuit gens, armis fubegit, prarfidiis-
que preflit j Romanorum fvafu atque impulfu Germani primum templum ifl
Marfis, ad imitationem Romanorum, pcr Romanos forte etiam architeclos
(nam ipfi harum rerum erant ignari) ftatuerunt. quod quia unum fuit in omni
terra Germania; celebritate fua, nonfolum Marfis, fedomnibus circageati-
businclaruit: donectandcm, initio principatus Tiberii, a Germanico exci-l o
fum. Ante Augufti principatum nulla fuifle Germanorum populis tempJta, |a-
tisaper.cex Ca;iaris perfpicitur commentariis. qui ipfe Rhenum transgrelfus,
quum prope eadem Joca fuiilet; neque facerdoteis habere, neque facrificiis
cos ftudere,tradiditin belli Gall.commentar.vi. Quumigiturjamfatis conftet,
nulla Germanos habuifie templa; videndum nunc, quibusin locis culoumfa-
craquediis fuisperegerint. AucT:ornofter,utantecitatum. .£*«"<«, inquit, ac
nemora conficrant; dcorumque nominibu-s appellant fecretum i ?ud, qttod foU reveren-
ita vident. Mag. Adamus Bremenfis , de Saxonibus : Frondofi.* arboribti<s,fontibu4-
que veneratknem exhibebant. Claudianus, de laudibus Stiliconislib. i:
Vt proadHercynUper vaftafilentia filvx. ZO
Venari tut» liceat: lucosque vetufta
Religione truces, &robora,numinisinflar
Barbarta,noJlr& feriant impune bipenncs.
Sed omnium accuratiilime Gallorum circa Mafliliam lucumfacrum ita dcfcri-
bitLucanuSjlib.ni:
Lucus erat, longo numqttam violatus ab £V0,
Obfcurum cingens connexis aera ramis>
Etgelidas altefummotisfolibus ttmbras.
Hunc non ruricoU Panes, nemorumque potentes j o
Silvani, Nymphaque teneni :fed barkara ritU
Sacra deum. ftrucla diris altaribm ar&;
Qmnisque humanis lufrata cruoribus arbos.
Si qttaftdem meruitJuperos mirata vetuftas,
iUis & vclucres metttunt infiflere rarnis >
Et lnftris reatbarefer#. nec ventus in illas
Incubuit filvas: excuffaque nulibus atris
Fulgura non ullis frondem pr&nntibus auris.
^^4rborilusfuus honor inest. tumplurima nigris
Fontibus unda cadit.fimulacraquc mtejia deorunt
t^Arte carent, atfisque exftant infot mta truncis.
Ipfe fttus, putriquefacitjam robore paHor
^Attonitos. non vulgatis facrata figuris
Tfumina ficmetuunt. tantum terroribus addit,
§)ups timeant, non nofie deos. Iam fama ferebat,
Sape cavas motu terra mugire caverxas;
Et procumbentes iterum confurgere ti^cos ■>
Etnon ardentis fulgere incendiaftlvs ;
Roboraque amplexos circumfluxifft- dracones.
Non illum cultu populi propiore frcqucntant; ^ Q
Sedcefere deo. mediocum Phosbus waxeetf,
K^fttt ccelum nox atra tenet, pavet ipfefcerdos
isfccc/Jits, dominumque timet deprendere luct. .
Hanc jubet immiftofilvam procumbere ferro.
Sedfortes tremuere manus: motique verenda
Ollajejtatc
lxxx fere annis antefacT:a,quam Tacitus librum de Germanorum moribusac
populis condidit; lic ego ftatuo: Germanos & ante Romanorum in Germania.
potentiam, 8c poft, nulla habuilTe diis confecrata templa, lapidibus, velalia qua
materia exftru&a. poftquam vero Auguftus Cxfar partem Germanix, Rheno
oceanoqueproximam, in qua 8c Marforum fuit gens, armis fubegit, prarfidiis-
que preflit j Romanorum fvafu atque impulfu Germani primum templum ifl
Marfis, ad imitationem Romanorum, pcr Romanos forte etiam architeclos
(nam ipfi harum rerum erant ignari) ftatuerunt. quod quia unum fuit in omni
terra Germania; celebritate fua, nonfolum Marfis, fedomnibus circageati-
businclaruit: donectandcm, initio principatus Tiberii, a Germanico exci-l o
fum. Ante Augufti principatum nulla fuifle Germanorum populis tempJta, |a-
tisaper.cex Ca;iaris perfpicitur commentariis. qui ipfe Rhenum transgrelfus,
quum prope eadem Joca fuiilet; neque facerdoteis habere, neque facrificiis
cos ftudere,tradiditin belli Gall.commentar.vi. Quumigiturjamfatis conftet,
nulla Germanos habuifie templa; videndum nunc, quibusin locis culoumfa-
craquediis fuisperegerint. AucT:ornofter,utantecitatum. .£*«"<«, inquit, ac
nemora conficrant; dcorumque nominibu-s appellant fecretum i ?ud, qttod foU reveren-
ita vident. Mag. Adamus Bremenfis , de Saxonibus : Frondofi.* arboribti<s,fontibu4-
que veneratknem exhibebant. Claudianus, de laudibus Stiliconislib. i:
Vt proadHercynUper vaftafilentia filvx. ZO
Venari tut» liceat: lucosque vetufta
Religione truces, &robora,numinisinflar
Barbarta,noJlr& feriant impune bipenncs.
Sed omnium accuratiilime Gallorum circa Mafliliam lucumfacrum ita dcfcri-
bitLucanuSjlib.ni:
Lucus erat, longo numqttam violatus ab £V0,
Obfcurum cingens connexis aera ramis>
Etgelidas altefummotisfolibus ttmbras.
Hunc non ruricoU Panes, nemorumque potentes j o
Silvani, Nymphaque teneni :fed barkara ritU
Sacra deum. ftrucla diris altaribm ar&;
Qmnisque humanis lufrata cruoribus arbos.
Si qttaftdem meruitJuperos mirata vetuftas,
iUis & vclucres metttunt infiflere rarnis >
Et lnftris reatbarefer#. nec ventus in illas
Incubuit filvas: excuffaque nulibus atris
Fulgura non ullis frondem pr&nntibus auris.
^^4rborilusfuus honor inest. tumplurima nigris
Fontibus unda cadit.fimulacraquc mtejia deorunt
t^Arte carent, atfisque exftant infot mta truncis.
Ipfe fttus, putriquefacitjam robore paHor
^Attonitos. non vulgatis facrata figuris
Tfumina ficmetuunt. tantum terroribus addit,
§)ups timeant, non nofie deos. Iam fama ferebat,
Sape cavas motu terra mugire caverxas;
Et procumbentes iterum confurgere ti^cos ■>
Etnon ardentis fulgere incendiaftlvs ;
Roboraque amplexos circumfluxifft- dracones.
Non illum cultu populi propiore frcqucntant; ^ Q
Sedcefere deo. mediocum Phosbus waxeetf,
K^fttt ccelum nox atra tenet, pavet ipfefcerdos
isfccc/Jits, dominumque timet deprendere luct. .
Hanc jubet immiftofilvam procumbere ferro.
Sedfortes tremuere manus: motique verenda
Ollajejtatc