DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.9325#0452
3?o PHILIPPI CLUVERII
aliud antiqua Germanorum lingva notjre, quam munitionem, Cive fptionem,
fiipra,cap. x i i ijoftenfumeft. Non Gernianorum proprium bunc fuifle mo_
rem, fed aiiis quoque Celtis, maximevero Galiis communem, ex Ca:farispa-
tct commentariis. Belli civilis comment. i: Venerant ccfgittarii ex Rutems; equi-
tes ex Gat/ta cnm mttltis carris, magnisque impedtmentis-, utfcrt Gauica confvctudo. qua;
in nullum alium cedebat uium, quam ad caftra munienda. belli Gallici com-
mentar. i, de Helvetiorum caftris : <^Ad multamnoBem etiam ad impedimenta pu-
gnatum est; propterea quodpro vailo carros cbjecerant, & e Uco fuperiore in noftros ve-
nienteistela conjiciebant, & nonnulli inter carros rotasquemataras actragulas fuhjicie-
bant, nojhosque vtdnerabant. In eamdem igitur mentem & iliud intelligen- 13
dum eft, commentario 1 v, de pugna cum Ten&eris Uiipetibusque Germanis,
nuper Rhenum transgreflis, commifsa: CMilites noitri, prijiini diei pcrjidiit inci-
tati, in caftra irrumpunt. quorum qui celeriter arma capere petuerunt, paulisper noitris
rejliterunt, atque inter carros impedimentaque preeltum commiferunt. Atque hax
fere funt, qua? de caftrorum metatione ex veterum monimentis producere
licuit.
De tempore pugna:, item de aciei ftruttione nunc deinceps dicendum.
Audfornofter, libro de Germania: Coennt, nifi quid fortuitttm & (itbitum tnade-
rit, certis diebtts; cim aut inchoatur luna, aut impletur. nam agendis rebtts hoc aufptcattf
ftmum initium credttnt. Maxime proeliis committendis . hinc Carfar, belii Gall. 20
comment. 1: £htimex capttvis quxrerct c*far \ quamobrem Arioviftmprcelio non de-
certaret; bmcreperiebat cattfim: ^updapudCermanos ca confvetndo ejfet,utmatresfa-
miHfa eorum fortibm ejr vaticinationibus declararent, utrum prcelium commkti ex ufu
effet, nec ne. eas ita dicere_j \ K(on ejfefas Germanos f.ipcrare, ft ante riovam ttmam prcs-
Ito contendtjjent. Videlicet, quia tunc luna erat decrefcens; tefte Frontino,
ftratagem. lib.n, cap. r. nam initio plenilunii fas.etiam fuilfe prcclio decernere;
docemur a Tacito. Quod fi igitur nulia cogcret neceffitas, aut nova aut plena
exfpeclabatur prcclio luna. At quia omnibus pariter Germanis eratnotiffimum
vulgatiffimumque, cundis rebus agendis aufpicatiffimum efie initium aut no-
vam autplenam lunam; feminas fuas Arioviftus non de tempore proclio aulpi- 30
cato interrogavit; fed, utrum tunc, quandoquidem adeo Csefar urgeret, proe-
lium committi, decrefcente luna, fas effet. cui illaS, cx infpectione aquarum ac
fluminum, utfupra cap. xxxvi ex Piutarcho oftendimus,refponderunt5 Quia
plenilunium jam prarteriflet, exfpeclandum omnino novilunium. Sic Velieda,
Bructera: nationis virgo fatidica, quum Civilis Batavus, & alii Germanorum
principes, de belli eventu eam confulerent; profferas Germants res, &excidium
legionum frsdixit. quod quum ita eveniifet, adolevit ei auctoritas yaticinandi;
utaucforeft Tacitus, hiftor. Iib. iv. Seddefatidicarum apud Germanos femi-
narum vaticinationibus fatis fupra cap. xxxvi diclum eft. Pneter has, lunarr
que aut nova: aut piena; obfervationem , alia quoque aufpicia ac forteis de 4®
prceiiorum eventu eos cdnfuluiffe, ibidem oftenfum eft. Cetero, prxcipuum
fuper hac re aufpicium indicat Tacitus, libro de Germania> his verbis: Est &alix
obfervatio aujjiciorum; qua gravium bellorttm eventtts explorant. Ejm gentis, ctim qua
bellum est, captivum, quoquo modo interceptum , atm electo popularium fuorttm, patriis
quemque armis committunt. vicloria hujtts, vel illius, pro prtjffdicio acctpitur. In re-
bus fubitis, quum hoftis imprudentibus irrueret, ca/us fortuiti neceffitas fbr-
teis aufpiciaque obfervare vetabat. $x\tw yap, $ xp^vav > ut ait Dionyfus Haii-
carn. lib. v 111, 0 ktvctuv®», c£vg uv, x'k cfh J[i%iTcy' id eft; Imminens periculum
nullam cortfdtationem aut moram patitur. Poftcjuam vero pugnare aut monuif- 50
fentaufpicia, aut hoftis coegiflet; fignum tuba dabatur ad fumendumarma ,&
in aciern coeundum . Marcellinus , prxdiclo lib. x xx r, de pugna Gothorum',
in Thracia cum Romanis conferta : Stgnoadarma capienda^ ex tttraque parte per li-
tstos dato; barbari ,poHquam inter eos ex more juratttm est, tumulofos locos appetere tenta-
verunt. 'More fcilicet gentis. qua: mutua juratio pro S a c r a m e n t o erat
Militar.1. Audor nofter, hiftoriar. Iib. 1 v, de Civile Batavo, popularibus
rebellio-
aliud antiqua Germanorum lingva notjre, quam munitionem, Cive fptionem,
fiipra,cap. x i i ijoftenfumeft. Non Gernianorum proprium bunc fuifle mo_
rem, fed aiiis quoque Celtis, maximevero Galiis communem, ex Ca:farispa-
tct commentariis. Belli civilis comment. i: Venerant ccfgittarii ex Rutems; equi-
tes ex Gat/ta cnm mttltis carris, magnisque impedtmentis-, utfcrt Gauica confvctudo. qua;
in nullum alium cedebat uium, quam ad caftra munienda. belli Gallici com-
mentar. i, de Helvetiorum caftris : <^Ad multamnoBem etiam ad impedimenta pu-
gnatum est; propterea quodpro vailo carros cbjecerant, & e Uco fuperiore in noftros ve-
nienteistela conjiciebant, & nonnulli inter carros rotasquemataras actragulas fuhjicie-
bant, nojhosque vtdnerabant. In eamdem igitur mentem & iliud intelligen- 13
dum eft, commentario 1 v, de pugna cum Ten&eris Uiipetibusque Germanis,
nuper Rhenum transgreflis, commifsa: CMilites noitri, prijiini diei pcrjidiit inci-
tati, in caftra irrumpunt. quorum qui celeriter arma capere petuerunt, paulisper noitris
rejliterunt, atque inter carros impedimentaque preeltum commiferunt. Atque hax
fere funt, qua? de caftrorum metatione ex veterum monimentis producere
licuit.
De tempore pugna:, item de aciei ftruttione nunc deinceps dicendum.
Audfornofter, libro de Germania: Coennt, nifi quid fortuitttm & (itbitum tnade-
rit, certis diebtts; cim aut inchoatur luna, aut impletur. nam agendis rebtts hoc aufptcattf
ftmum initium credttnt. Maxime proeliis committendis . hinc Carfar, belii Gall. 20
comment. 1: £htimex capttvis quxrerct c*far \ quamobrem Arioviftmprcelio non de-
certaret; bmcreperiebat cattfim: ^updapudCermanos ca confvetndo ejfet,utmatresfa-
miHfa eorum fortibm ejr vaticinationibus declararent, utrum prcelium commkti ex ufu
effet, nec ne. eas ita dicere_j \ K(on ejfefas Germanos f.ipcrare, ft ante riovam ttmam prcs-
Ito contendtjjent. Videlicet, quia tunc luna erat decrefcens; tefte Frontino,
ftratagem. lib.n, cap. r. nam initio plenilunii fas.etiam fuilfe prcclio decernere;
docemur a Tacito. Quod fi igitur nulia cogcret neceffitas, aut nova aut plena
exfpeclabatur prcclio luna. At quia omnibus pariter Germanis eratnotiffimum
vulgatiffimumque, cundis rebus agendis aufpicatiffimum efie initium aut no-
vam autplenam lunam; feminas fuas Arioviftus non de tempore proclio aulpi- 30
cato interrogavit; fed, utrum tunc, quandoquidem adeo Csefar urgeret, proe-
lium committi, decrefcente luna, fas effet. cui illaS, cx infpectione aquarum ac
fluminum, utfupra cap. xxxvi ex Piutarcho oftendimus,refponderunt5 Quia
plenilunium jam prarteriflet, exfpeclandum omnino novilunium. Sic Velieda,
Bructera: nationis virgo fatidica, quum Civilis Batavus, & alii Germanorum
principes, de belli eventu eam confulerent; profferas Germants res, &excidium
legionum frsdixit. quod quum ita eveniifet, adolevit ei auctoritas yaticinandi;
utaucforeft Tacitus, hiftor. Iib. iv. Seddefatidicarum apud Germanos femi-
narum vaticinationibus fatis fupra cap. xxxvi diclum eft. Pneter has, lunarr
que aut nova: aut piena; obfervationem , alia quoque aufpicia ac forteis de 4®
prceiiorum eventu eos cdnfuluiffe, ibidem oftenfum eft. Cetero, prxcipuum
fuper hac re aufpicium indicat Tacitus, libro de Germania> his verbis: Est &alix
obfervatio aujjiciorum; qua gravium bellorttm eventtts explorant. Ejm gentis, ctim qua
bellum est, captivum, quoquo modo interceptum , atm electo popularium fuorttm, patriis
quemque armis committunt. vicloria hujtts, vel illius, pro prtjffdicio acctpitur. In re-
bus fubitis, quum hoftis imprudentibus irrueret, ca/us fortuiti neceffitas fbr-
teis aufpiciaque obfervare vetabat. $x\tw yap, $ xp^vav > ut ait Dionyfus Haii-
carn. lib. v 111, 0 ktvctuv®», c£vg uv, x'k cfh J[i%iTcy' id eft; Imminens periculum
nullam cortfdtationem aut moram patitur. Poftcjuam vero pugnare aut monuif- 50
fentaufpicia, aut hoftis coegiflet; fignum tuba dabatur ad fumendumarma ,&
in aciern coeundum . Marcellinus , prxdiclo lib. x xx r, de pugna Gothorum',
in Thracia cum Romanis conferta : Stgnoadarma capienda^ ex tttraque parte per li-
tstos dato; barbari ,poHquam inter eos ex more juratttm est, tumulofos locos appetere tenta-
verunt. 'More fcilicet gentis. qua: mutua juratio pro S a c r a m e n t o erat
Militar.1. Audor nofter, hiftoriar. Iib. 1 v, de Civile Batavo, popularibus
rebellio-