DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.9325#0453
»
"GERMANIvE ANTIQ; L I B. I. 38i
rebeiiionem contra Romanos perfvadente:Magnoctmaffenfuaudittss, b&rhtro ritu
Crpatri/s exfecrationibus univerjbs adigit. Sed hoc extra Sc aciem ik. caftra;in facro
Batavorum nemore.ad epulas aCivile mftitutas, tamquam in concilio. ex Mar-
ceilino apertiffime docemur, moremfuifle Germanis, inprceliaituris, figno ad
capienda arma dato, antequam ftrueretur acies3 barbaro ritu &fatritsexfecratio-
nibus inter fe in caftris jurare. JuralFe autem invicem putandum eft, primum fin-
gulorum pagorum catervas; dein etiam ipfos inter fe principeis, iive univeno-
rum pagum du&ores. Juramento facto, Iocus aciei occupabatur. Acies exhinc
ftruebatur per belli ducem & ceteros ordinum duclores. At fcientixheic olwa
io artisque parum • ut fupra, cap. xli i r, didum eft. In univerfnm tamen acies com-
fonebaturpercuneos; tefte Tacito, iniibrodc Germania. Cuneus quid fuerit, do-
cet Vegeuus,lib. i J i, cap. xix: Cuneus dicitur multitudopcditum, qttx. jtmcta, actepri-
mo angttftior, deinde lattcrpcccdit, ejr adverfariorum ordines rumpit; qui& a pluribttsm
tmum locumtela mittuntttr. quam rem milites nominant Caput por.cinum. Mar-
cellinus , libro xv 11: Cttjus furoris amenti&m exerciiusita ferre nonpotuit: eosqtte
imperatori acnter imminenteis, defmentc in anguftum fronte ( quem habitum Caput
porcinumfimflicitas mtlitaris appei!&t) impetn disjecitardenli. Hinc apud Caifarem,
belli Gallici commentario v 1: ^Afrumentatione redeuntcs , ab hoftibus cajlris cx-
clufi, cuneo f&cto, cohortati inter fe, per medios hofteisperrumpunt. Quapropter im-
20 perite faciunt, qui Ariovifti aciem, apud Casfarem, per catervas quadratas, feu
quadrangulas, compofitam diftingvunt. Germanorum autemcuneos, quosin-
nuit Tacitus, fmili modo,ut Vegetius Marcellinusque defcribunt,fuifle compo-
fitos, oftendit dilucidiiiime Agathiasdib.iijFrancorumproelium, cumNarfete in
Italia commifium, ita memorans : Hv 'j «faft^f rfc Gr&Tetgeag ««*« tpSohov.
IthrurS, ydp tu«.{. K, to tHp kpvr&iS-tov, orroQov tg o£v thqye, treyouiov re q> t^.twkvoo^vov
tZ ■srowToQtv Tctfg dwritrt vri£/.7n<p&t.xQa4»(Pflti'JS n «* cwths crvog Ke$cth$t tj iriu>(ltret 'ihrs-
ivrruQct&cq • tcc d]) trxthtj tKctjtouQtv KctQ shoss n xa^ hc%xc «j /S<*0@« pvyxsifyict, vjf
3hvr\et?nv ts ro eyxdoQov ztr^Tt^fitvct, J[u^c]o i&jjAdv fietfta tfjj dmKiX^ir^K •a^iivSj
tg fttyt-ortvf)©» atrtnhtvTct^uc^ rofitTu^v %tiyicv Ktvh Kafttsdvcq, v&) Tci. vStayvuvd, tuv
jo atfytov $Tsi%ri$ov J[ict(Piqvtcdr. d?rt^.^fitvoi ycto trtp&c. dvr^g trvyxcjiicv, o-/rug cu tois pfa m-.
?.tff.ioi( ciVTizr&Q-UTrai mv, 6k r£oitrCpcthSs dyuvicpivlo^ roig dtjxri^at; ■a^SsSAfjfttyw , Ta '■'j
c7nSi^ict rSdhhyhots cuTiTtrd%6cq J\ia.Qvhd$lciv\o. Hoc eft : Erat autem ii-for?na aciei
inftar cunei, a liter& Jiguram referens \ anterisre fui p&rte w acutum defnens. freff*
enim erat ,&c denfa,fcutis undiqu&que inter fe conferlis munita : dixifes jins caput fua
(tructura ejformare_j . aU vero utrimque , ex centuriis & decuriis, in longum compoji-
tx , & ttt plurimitm in obliquum protenja, pauUtim ab fefe dilatabantur, dirimeban-
turqtte, in maximam latitudtnem deftnentes • adeo ut locus intermedins vacttus relin-
queretur, ejr ntida militum terga feriatim conjpiceretttur. averfi cnim inter fe ft&banty
ut hoftibus adverfi efent, & ex tuto confligerent, fcutis protetti \ terga vero mutua itlA
40 inter fe contrapofitione tuerentttr. Atque hax tota Francorum acies uno confta-
bat cuneo, adjeclis alis longe exteniis; qua^ in vulgaribus haud fuere cuneis.
Confimilis fuit acies Alemannorum Francorumque , in Afia contra Turcas
ftructa; dequa ita Nicetas .Ciioniates,invita ManuelisComneni, libro fecun-
do : E'g of&cuxpdou> fttcw Cp^L^dfd^oi , >ye/ TctJjg Xtocri J\av\tg rai d[oc^t,Tct, vjy ot honroi </[s
•ztrcttaviQctvltg, njft to <rvn)y$tg dhcthd^ctvjtg, tx^oav ofJLOtrtvrvayrjtiav TetjrdfBpoi tstvavu-
Qctvrtg tctvTisg. ideft: x^Acie in unttm condenfata, haftisque porrectis, cantuquc & cla-
more de more ftblatis, hoftem fimul aggrediuntur, turris in modum compojitr, ftipati-
que. Antiquiffimos in Italia eumdem obfervafle modum Gallos , auc1:or eft
Livius, libro decimo, his verbis : fjjuum Galli, jlru&is ante fe fctttis, conferti fta-
5° rcnt; nec ftacilis, pede cotlato, videretur pugna: juffu legatorum collecla httmi pila, qu<c
ftfata iKIer duas acjes jacebant 5 atque in teftudinem hoftium conjecta. quibus pleris-
que m fcuta} plerisque verutis in corpora ipfa Jixis, ftcrnitur cttneus. Et paullopoft:
,l > teftudme facta., conferti ftabant. Tum Fabius , audita mcrte^ cof/ega,
Campanoritm alam, quinqcntos fere equites, excedere acie jubet , ejr ctrcumveftos,
aciem. Quia in hac etiam acie terga erant nuda 5 ut
in illa
"GERMANIvE ANTIQ; L I B. I. 38i
rebeiiionem contra Romanos perfvadente:Magnoctmaffenfuaudittss, b&rhtro ritu
Crpatri/s exfecrationibus univerjbs adigit. Sed hoc extra Sc aciem ik. caftra;in facro
Batavorum nemore.ad epulas aCivile mftitutas, tamquam in concilio. ex Mar-
ceilino apertiffime docemur, moremfuifle Germanis, inprceliaituris, figno ad
capienda arma dato, antequam ftrueretur acies3 barbaro ritu &fatritsexfecratio-
nibus inter fe in caftris jurare. JuralFe autem invicem putandum eft, primum fin-
gulorum pagorum catervas; dein etiam ipfos inter fe principeis, iive univeno-
rum pagum du&ores. Juramento facto, Iocus aciei occupabatur. Acies exhinc
ftruebatur per belli ducem & ceteros ordinum duclores. At fcientixheic olwa
io artisque parum • ut fupra, cap. xli i r, didum eft. In univerfnm tamen acies com-
fonebaturpercuneos; tefte Tacito, iniibrodc Germania. Cuneus quid fuerit, do-
cet Vegeuus,lib. i J i, cap. xix: Cuneus dicitur multitudopcditum, qttx. jtmcta, actepri-
mo angttftior, deinde lattcrpcccdit, ejr adverfariorum ordines rumpit; qui& a pluribttsm
tmum locumtela mittuntttr. quam rem milites nominant Caput por.cinum. Mar-
cellinus , libro xv 11: Cttjus furoris amenti&m exerciiusita ferre nonpotuit: eosqtte
imperatori acnter imminenteis, defmentc in anguftum fronte ( quem habitum Caput
porcinumfimflicitas mtlitaris appei!&t) impetn disjecitardenli. Hinc apud Caifarem,
belli Gallici commentario v 1: ^Afrumentatione redeuntcs , ab hoftibus cajlris cx-
clufi, cuneo f&cto, cohortati inter fe, per medios hofteisperrumpunt. Quapropter im-
20 perite faciunt, qui Ariovifti aciem, apud Casfarem, per catervas quadratas, feu
quadrangulas, compofitam diftingvunt. Germanorum autemcuneos, quosin-
nuit Tacitus, fmili modo,ut Vegetius Marcellinusque defcribunt,fuifle compo-
fitos, oftendit dilucidiiiime Agathiasdib.iijFrancorumproelium, cumNarfete in
Italia commifium, ita memorans : Hv 'j «faft^f rfc Gr&Tetgeag ««*« tpSohov.
IthrurS, ydp tu«.{. K, to tHp kpvr&iS-tov, orroQov tg o£v thqye, treyouiov re q> t^.twkvoo^vov
tZ ■srowToQtv Tctfg dwritrt vri£/.7n<p&t.xQa4»(Pflti'JS n «* cwths crvog Ke$cth$t tj iriu>(ltret 'ihrs-
ivrruQct&cq • tcc d]) trxthtj tKctjtouQtv KctQ shoss n xa^ hc%xc «j /S<*0@« pvyxsifyict, vjf
3hvr\et?nv ts ro eyxdoQov ztr^Tt^fitvct, J[u^c]o i&jjAdv fietfta tfjj dmKiX^ir^K •a^iivSj
tg fttyt-ortvf)©» atrtnhtvTct^uc^ rofitTu^v %tiyicv Ktvh Kafttsdvcq, v&) Tci. vStayvuvd, tuv
jo atfytov $Tsi%ri$ov J[ict(Piqvtcdr. d?rt^.^fitvoi ycto trtp&c. dvr^g trvyxcjiicv, o-/rug cu tois pfa m-.
?.tff.ioi( ciVTizr&Q-UTrai mv, 6k r£oitrCpcthSs dyuvicpivlo^ roig dtjxri^at; ■a^SsSAfjfttyw , Ta '■'j
c7nSi^ict rSdhhyhots cuTiTtrd%6cq J\ia.Qvhd$lciv\o. Hoc eft : Erat autem ii-for?na aciei
inftar cunei, a liter& Jiguram referens \ anterisre fui p&rte w acutum defnens. freff*
enim erat ,&c denfa,fcutis undiqu&que inter fe conferlis munita : dixifes jins caput fua
(tructura ejformare_j . aU vero utrimque , ex centuriis & decuriis, in longum compoji-
tx , & ttt plurimitm in obliquum protenja, pauUtim ab fefe dilatabantur, dirimeban-
turqtte, in maximam latitudtnem deftnentes • adeo ut locus intermedins vacttus relin-
queretur, ejr ntida militum terga feriatim conjpiceretttur. averfi cnim inter fe ft&banty
ut hoftibus adverfi efent, & ex tuto confligerent, fcutis protetti \ terga vero mutua itlA
40 inter fe contrapofitione tuerentttr. Atque hax tota Francorum acies uno confta-
bat cuneo, adjeclis alis longe exteniis; qua^ in vulgaribus haud fuere cuneis.
Confimilis fuit acies Alemannorum Francorumque , in Afia contra Turcas
ftructa; dequa ita Nicetas .Ciioniates,invita ManuelisComneni, libro fecun-
do : E'g of&cuxpdou> fttcw Cp^L^dfd^oi , >ye/ TctJjg Xtocri J\av\tg rai d[oc^t,Tct, vjy ot honroi </[s
•ztrcttaviQctvltg, njft to <rvn)y$tg dhcthd^ctvjtg, tx^oav ofJLOtrtvrvayrjtiav TetjrdfBpoi tstvavu-
Qctvrtg tctvTisg. ideft: x^Acie in unttm condenfata, haftisque porrectis, cantuquc & cla-
more de more ftblatis, hoftem fimul aggrediuntur, turris in modum compojitr, ftipati-
que. Antiquiffimos in Italia eumdem obfervafle modum Gallos , auc1:or eft
Livius, libro decimo, his verbis : fjjuum Galli, jlru&is ante fe fctttis, conferti fta-
5° rcnt; nec ftacilis, pede cotlato, videretur pugna: juffu legatorum collecla httmi pila, qu<c
ftfata iKIer duas acjes jacebant 5 atque in teftudinem hoftium conjecta. quibus pleris-
que m fcuta} plerisque verutis in corpora ipfa Jixis, ftcrnitur cttneus. Et paullopoft:
,l > teftudme facta., conferti ftabant. Tum Fabius , audita mcrte^ cof/ega,
Campanoritm alam, quinqcntos fere equites, excedere acie jubet , ejr ctrcumveftos,
aciem. Quia in hac etiam acie terga erant nuda 5 ut
in illa